Spacerowa trasa południowa, prowadząca z centrum miasta przez obszar "starówki Zakopiańskiej" na zachodnie peryferie, wśród zabytków i stylowej zabudowy góralskiej.

    Wycieczkę rozpoczynamy od skrzyżowania Krupówek z ul. Kościuszki i Zaruskiego, koło zakopiańskiej Poczty Głównej. Miejsce to uważane jest zwykle za centralny punkt Zakopanego, tutaj umawiają się wszystkie wycieczki i turyści indywidualni, w sezonie jest tu wielki tłok i mało kto zwraca uwagę na okolicę. A już sama poczta warta jest uwagi: wzniesiona w tym miejscu w początku XX wieku wg projektu arch. Eugeniusza Wesołowskiego, przebudowana przez Stefana Meyera w latach 30-tych, a rozbudowana nowocześnie od strony ul. Zaruskiego (budynek Telekomunikacji) w 1961 oraz 1998-1999, jest dziś dość ponurym gmaszyskiem, w którym dawne elementy stylu zakopiańskiego całkowicie zanikły.

Krupówki, hotele "Gazda" i "Giewont" (fot. Andrzej Samardak)

    Poniżej skrzyżowania stoją naprzeciw siebie dwa hotele - "Gazda" i "Orbis-Giewont". Żaden z nich, co prawda, formalnie do Krupówek nie należy ("Gazda" - ul. Zaruskiego 2, "Giewont" - Kościuszki 1), ale tak naprawdę to ich prosperity bierze się właśnie z położenia przy głównym zakopiańskim deptaku. "Gazda" to dość młody hotel, wybudowany w 1974 r. wg projektu zakopiańskiego architekta Edwarda Warcaby, ma przeszło 100 miejsc w pokojach 2 i 3 osobowych. Przed wejściem stoi okazała rzeźba Henryka Burzca - "Juhas".

Dom Turysty im. M. Zaruskiego ul. Zaruskiego 5 (fot. Andrzej Samardak)

    Warto zaglądnąć na chwilę w głąb uliczki, noszącej imię Mariusza Zaruskiego. To jedna z najbardziej wszechstronnych i zasłużonych osób w historii Zakopanego. Urodzony w 1867 r. na Podolu, zmarł w Chersoniu w Rosji w 1941 r. Generał, taternik i narciarz, marynarz, malarz i pisarz. Mieszkał stale w Zakopanem w l. 1904-14 i był tu jednym z najwszechstronniejszych działaczy społecznych. W 1909 r. stworzył Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe i został jego pierwszym naczelnikiem. Był jednym z czołowych taterników, współtworzył tatrzańskie narciarstwo, zajmował się również badaniami jaskiń. Był działaczem Towarzystwa Tatrzańskiego i głównym organizatorem jego Sekcji Narciarskiej i Sekcji Ochrony Tatr. Współpracował z miejscową prasą i był jednym z redaktorów pisma "Zakopane" (1908-14). W czasie I wojny służył w Legionach. W 1918 był (u boku Żeromskiego) współtwórcą zakopiańskiej Rady Narodowej. Po osiedleniu się w Warszawie służył w wojsku i był adiutantem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, a po przejściu w stan spoczynku zajmował się organizacją polskiego jachtingu i był dowódcą statku "Zawisza Czarny". Na Starym Cmentarzu w Zakopanem jest jego grób symboliczny. Przy ulicy, noszącej jego imię stoi do dziś drewniana willa "Krywań", w której mieszkał i pracował. Naprzeciwko wybudowano Dom Turysty, również imienia Mariusza Zaruskiego.

Hotel "Sabała" ul. Krupówki 11 (fot. Andrzej Samardak)

    Schodzimy Krupówkami w dół. Po prawej stronie (Krupówki 11) lśni nowością wielki, stylowy hotel "Sabała", nawiązujący tradycją do istniejącego tu wcześniej (od 1897 r.) pensjonatu "Staszeczkówka", wzniesionego przez pierwszego zakopiańskiego wójta - Jana Gąsienicę-Staszeczka, a następnie prowadzonego przez jego zięcia - Franciszka Pawlicę (1854-1926), wielce zasłużonego działacza Związku Górali. Jednym z częstszych gości "Staszeczkówki" był pisarz Kazimierz Przerwa-Tetmajer. W 1996 r. dom poddano generalnemu remontowi i wewnątrz całkowicie zmodernizowano, staraniem obecnego właściciela, znanego działacza zakopiańskiego - Andrzeja Guta-Mostowego. Poza hotelem mieści się tu ceniona restauracja (dania kuchni regionalnej, muzyka góralska) oraz kilka dobrze zaopatrzonych sklepów - m.in. świetna piekarnia francuskiego pieczywa.