ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE I TATRY - ZAKOPANE

Zakopane i Tatry z Gubałówki (fot. Andrzej Samardak)

Łąki zajmują obecnie 36,7 % powierzchni kotliny zakopiańskiej i wykorzystywane są przeważnie na siano, a w mniejszym stopniu jako pastwiska. Grunty Zakopanego, w związku z postępującą urbanizacją z jednej, a obniżeniem poziomu wód gruntowych w drugiej strony, stale wysychają, co powoduje zanikanie charakterystycznych dla tych terenów żyznych torfowisk niskich ("młak") i podmokłych łąk, które dziś znajdują się jeszcze w okolicach Olimpu (pod Skocznią) i na Żywczańskiem. Tereny wykorzystywane rolniczo (poza pasterstwem) lokują się przeważnie na obrzeżach miasta.

Wśród drzew zakopiańskich zdecydowanie dominuje świerk oraz jesion, wykorzystywany od stuleci w celach gospodarczych. Jesionom często towarzyszą jawory i drzewa tych dwóch gatunków stanowią najczęstsze otoczenie góralskich domów. Przydomowe ogródki ozdabiane są czasami przyniesioną z Tatr limbą i kosodrzewiną. Do częściej spotykanych gatunków drzew należy także jodła, jarzębina, olcha szara - spotykana zwykle na obrzeżach potoków - i buk, czasem występujący w niskiej formie krzaczastej (wykorzystywany w żywopłotach). Sporadycznie widuje się klony i lipy, jeszcze rzadziej białe brzozy i kasztanowce, a zupełnie wyjątkowo spotyka się dąb. Większość z tych drzew została sztucznie wprowadzona do środowiska przez człowieka. Zbiorem roślin sztucznie sadzonych, w tym dla Zakopanego zupełnie obcych, jest Park Miejski, między ulicą Grunwaldzką a Krupówkami.

Paproć (fot. Paweł Murzyn)

We florze roślin naczyniowych Zakopanego występuje ogółem 810 gatunków, czego 585 to gatunki rodzime, a 225 - obce, które pojawiły się na tym terenie z człowiekiem. Głównymi roślinami uprawnymi są na tym terenie oczywiście zboże i ziemniaki, przy czym ze względu na właściwości klimatyczne ze zbóż uprawia się głównie owies. Jęczmień w zasadzie nie jest uprawiany, żyto do niedawna można było zobaczyć na niewielkim zagonie na Równi Krupowej, zaś pszenica nie występuje w ogóle. Od czasów Chałubińskiego sieje się koniczynę (choć znano ją i wykorzystywano już wcześniej). Z upraw niemal znikły częste przed II wojną światową groch i fasola, porzucono już także uprawę lnu. Oczywiście, zajęcia rolnicze są udziałem przede wszystkim mieszkańców przysiółków i mniej zurbanizowanych przedmieść Zakopanego, które w znacznej części przejęło nie tylko budownictwo, ale i zajęcia oraz styl życia, charakterystyczny dla miast. W związku z rozwojem budownictwa z jednej, a zanikiem pasterstwa z drugiej strony, przez wiele lat po wojnie obserwowano znaczne zmniejszenie liczby naturalnych stanowisk krokusów. W ostatnich kilku latach jednak naturalne krokusy odrodziły się i coraz więcej tych wiosennych kwiatów można zobaczyć nawet w centrum miasta - na Wilczniku, na Lipkach, na łąkach przydomowych przy ul. Grunwaldzkiej i Zaruskiego i w wielu innych miejscach. Z drugiej strony - żywiołowy i z punktu widzenia ochrony przyrody zupełnie niekontrolowany rozwój budownictwa indywidualnego i innych form aktywności indywidualnej doprowadził do likwidacji wielu naturalnych stanowisk tych roślin - na łące krokusów pod Lipkami pod koniec lat 90. wybudowano... parking. Tradycyjnie szczególnie piękne kobierce krokusów występują na Cyrhli. Coraz więcej także pojawia się krokusów ogrodowych, sadzonych sztucznie.

Willa "Cicha" przy ul. Kościeliskiej. Przykład ozdabiania domu roślinnością, częściowo sprowadzoną spoza Tatr. (fot. Andrzej Samardak)

Prawdziwą ozdobą góralskich (i nie tylko) domostw Zakopanego są powojniki, bardziej tu znane pod łacińską nazwą clematis. Ich fioletowe, granatowe i różowe kwiaty szczególnie pięknie prezentują się na tle drewnianych chałup ulicy Kościeliskiej. W ogrodach hodowane są także przebiśniegi, szarotki, lilie złotogłów, maczki alpejskie, żółte rudbekie i inne rośliny kwiatowe, popularne również w innych częściach Polski. Naturalne łąki zakopiańskie zdobią piękne dywany, tworzone przez kwiaty rdestów, złocieni, jaskrów, storczyków. Miłe wrażenie robią "kitki" wełnianek, gęsto pokrywające podmokłe miejsca Lipek i łąk podreglowych.