W piątek 9 lutego o godzinie 12:00 odbędzie się wernisaż wystawy „Niepodległa Poddębskiego”. Wybrane przez Narodowe Archiwum Cyfrowe archiwalne zdjęcia ożyją w nowej formie - zostaną zaprezentowane w fotoplastykonie zainstalowanym na Kulturalnym Placu Niepodległości w Zakopanem. Tętniący życiem plac zyska jeszcze jedną atrakcję!

Magia stereoskopu, czyli co to jest fotoplastykon

W 1866 r. Alois Polanecky zbudował maszynę, w którą wbudował 25 stereoskopów. Z tym „Salonem Stereoskopowym”, który stał się absolutnym hitem, występował na jarmarkach. Tak powstał fotoplastykon, dzięki któremu magia wspólnego oglądania zdjęć stała się ogólnie dostępna. Pragniemy przywrócić blask temu magicznemu urządzeniu i zaprosić mieszkańców Pruszkowa do podglądania historii powstania muzeum przez „dziurkę od klucza”, czyli okulary stereoskopowe.

Anna Osiadacz, prezes Fundacji Koncept Kultura, wyjaśnia na czym polega technika prezentowania zdjęć w fotoplastykonie: „fotografia stereoskopowa to technika polegająca na wykonaniu dwóch zdjęć obiektu z różnych punktów widzenia. Widz obserwuje zdjęcia patrząc prawym okiem na fotografię wykonaną z prawego punktu widzenia i lewym okiem – z przeciwnego punktu. Daje to wrażenie trójwymiarowości przestrzeni, w której znajdują się przedmioty i osoby. Naturalność, właściwość takiej techniki osiąga się przez wyrównanie kątów widzenia i odstępów optycznych”.

Do oglądania fotografii stereoskopowych, które nazywamy stereoparami, wykorzystywano niegdyś rodzaj okularów złożony z dwóch lekko powiększających i ułożonych obok siebie soczewek dających efekt przestrzennego widzenia obiektu – tak zwanego stereoskopu. Wykonując projekt fotoplastykonu, jego autor - Zygmunt Fit, starał się połączyć tradycję z nowoczesnością, dlatego stworzone przez niego urządzenie wykorzystuje nieco odmienną od oryginalnej formę prezentacji samych zdjęć. W nowoczesnej wersji wykorzystane są multimedia jako nośniki obrazu, a dzięki zastosowaniu systemu luster, postrzeganie trójwymiarowości jest jeszcze głębsze.

Niepodległa Poddębskiego, czyli co zobaczymy na wystawie

Misją Narodowego Archiwum Cyfrowego jest budowanie nowoczesnego społeczeństwa świadomego swojej przeszłości. Fotografia stała się w XX wieku głównym medium przekazu informacji i wspomnień, a z uwagi na ogrom zniszczeń, jakich dokonała II wojna światowa rola tego typu przekazu jest dziś nie do przecenienia.

W 2016 roku Narodowe Archiwum Cyfrowe, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pozyskało wyjątkową spuściznę Henryka Poddębskiego (1890–1945), jednego z najważniejszych fotografów II Rzeczypospolitej.

Kolekcja licząca ponad 22 tys. czarno-białych zdjęć ukazuje architekturę, ludzi i krajobrazy Polski międzywojnia i stanowi jeden z najciekawszych zespołów dostępnych wśród blisko 16 mln fotografii zgromadzonych w NAC. Poddębski fotografował krajobrazy we wszystkich województwach odrodzonej Rzeczypospolitej oraz na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Na stronie NAC dostępny jest album zawierający blisko 200 unikatowych fotografii autorstwa Poddębskiego i każdy może go pobrać bezpłatnie (https://www.nac.gov.pl/wp-content/uploads/2017/11/NAC-Henryk-Poddebski-eBook.pdf).

„Kolekcja ta jest jedną z najciekawszych spuścizn dostępnych wśród blisko 16 mln fotografii zgromadzonych w naszym archiwum. – mówi Marianna Otmianowska Dyrektor Narodowego Archiwum Cyfrowego - Unikatową nie tylko ze względu na wyjątkowe kadry, ale także autorski, oryginalny komentarz – każda fotografia została opisana przez twórcę, a układ ten nie uległ zmianie od przedwojnia. Henryk Poddębski swoje zapiski prowadził w dwóch grubych zeszytach. Skrupulatne opisy wskazują daty wykonania fotografii i miejsca uwiecznione na zdjęciach.”

W fotoplastykonie zaprezentowanych zostanie ok. 30 archiwalnych zdjęć prezentujących zimowe krajobrazy m.in z Tatr i Worochty. Oglądający będą mogli poczuć atmosferę tamtych lat i zobaczyć jak wyglądali kiedyś amatorzy białego szaleństwa.