Czerwony Dwór, stanowiący część Zakopiańskiego Centrum Kultury, to nowe miejsce na kulturalnej mapie Zakopanego. Willa, powstała w 1902 roku, już od ponad wieku stanowi ważne miejsce dla kultury Zakopanego i Polski: mieszkał tu między innymi Stefan Żeromski, często przebywał Witkacy i Szymanowski. Dziś Czerwony Dwór znowu otwiera swoje drzwi dla sztuki i Zakopiańczyków.

Malarstwo na szkle wydaje się być najbardziej charakterystyczną dziedziną sztuki w Zakopanem, czy trochę szerzej - na Podhalu. Jest to gałąź sztuk plastycznych uprawiana przez twórców ludowych i nieprofesjonalnych. Sięgają po tę technikę także twórcy profesjonalni.

Ludowi twórcy byli zawsze i są dzisiaj samoukami. Niewielu dawniej miało możliwość podpatrywać technikę malarstwa u fachowców. Nikt ich nie uczył elementarza warsztatu malarskiego rysunku, perspektywy, zasad kompozycji, emocjonalnych funkcji poszczególnych kolorów. Twórcy ludowi musieli sami tworzyć technologię i drogą własnego doświadczenia oraz dedukcji wykonać pędzle, przygotować farby i szkło. W większości przypadków artyści po dziś dzień stosują przez siebie wypracowane techniki przygotowania szyby oraz nakładania farb oraz złota.

„Malarstwo ludowe na szkle, którego początek, rozkwit i upadek przypadają na XVIII i trzy ćwierci XIX wieku, już w czasie, gdy przestało odpowiadać potrzebom ludności wiejskiej – zaczęło fascynować badaczy, a potem twórców związanych z awangardą artystyczną naszego stulecia. Renesans współczesny tego malarstwa, zwłaszcza na Podhalu, jest jednak zjawiskiem zupełnie innym niż dawniej. (…) Nie lud jest dziś odbiorcą i miłośnikiem obrazów na szkle, a odbiorca miejski, świadomy, dostrzegający w kolorowych szkiełkach wartości nieobce współczesnej sztuce” pisze znawca przedmiotu Aleksander Jackowski. Z tą opinią nie można się do końca zgodzić bowiem obecnie w wielu domach na Podhalu znajdujemy obrazy malowane na szkle, a i samo pojęcie „lud” zmieniło już znaczenie. Świadomość wartości sztuki rodzimej stale rośnie.

Na prezentowanej wystawie znajdziecie Państwo obrazy najznakomitszych, nieżyjących już zakopiańskich twórców Eweliny Pęksowej (1923-2015), Zdzisława Walczaka (1926-2001), Władysława Walczaka-Banieckiego (1934-2011) oraz Adama Doleżuchowicza (1923-2001). Każdy z tych artystów zasługuje na wystawę indywidualną, podobnie jak twórcy żyjący: Barbara Baniecka-Dziadzio, Bogdan Dziadzio, Zofia Fortecka i Magdalena Fortecka, Maria Gąsienica-Gładczan, Krzysztof Karasek, Anna Liscar, Grażyna Marusarz, Bożena Mickiewicz, Jolanta Pęksa czy Marta Walczak-Stasiowska. Celem wystawy jest jednak prezentacja malarstwa na szkle ukazująca różnorodność i bogactwo zarówno co do treści jak i formy. Zobaczyć więc można malarstwo sakralne i sceny rodzajowe, miniaturowe w obrazowaniu postaci umieszczone w formie krzyża oraz w rzeźbionych czy złoconych ramach, a nawet w końskim chomącie. Inwencja twórcza rodzimych artystów jest bowiem nieograniczona choć mocno związana z tradycją. Barwny świat na szkle przedstawiony odzwierciedla sfery sacrum i profanum góralskiego żywobycia zachęcając do bliższego zapoznania się kulturą góralską.

W pomieszczeniu przy wejściu, po lewej stronie znajdziecie Państwo ekspozycję prac dzieci uczących się malować na szkle w Tatrzańskim Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka’’. Dziecięce obrazki i świat przez nie przedstawiony dają gwarancję trwania tej pięknej tradycji.

Stała ekspozycja malarstwa na szkle w Zakopanem była marzeniem Eweliny Pęksowej. Wśród namalowanych przez siebie świętych, aniołów i swych przodków musi radować się z faktu, że znalazła się ona w tym pięknym, zabytkowym budynku, jakim jest „Czerwony Dwór”, w samym sercu Zakopanego.

Scenariusz wystawy: Małgorzata Wonuczka – Wnuk

Aranżacja plastyczna: Małgorzata Wonuczka – Wnuk, Maria Frączysta