W ramach „czwartków muzealnych” odbędzie się 29 sierpnia 2013 r. o godz. 1800 w budynku głównym Muzeum Tatrzańskiego (Krupówki 10, Zakopane) prelekcja (z pokazem multimedialnym) dra hab. Jerzego M. Roszkowskiego: „Władysław hr. Zamoyski i jego zasługi dla Polski, Wielkopolski i Zakopanego” na którą serdecznie zapraszamy.
Wstęp w cenie biletu ulgowego do Muzeum.
Władysław hr. Zamoyski był wybitnym działaczem narodowym, społecznym i gospodarczym, a także mecenasem kultury i dobroczyńcą. Urodził się 18 listopada 1853 r. w Paryżu, jako syn polskiego emigranta, gen. Władysława Zamoyskiego (1803-1868) i Jadwigi z Działyńskich (1831-1923). Zmarł w Kórniku 3 października 1924 r.
W 1880 r. odziedziczył położone w Wielkopolsce dobra kórnickie, a w 1889 r. nabył dobra zakopiańskie, w skład których wchodziła znaczna część Tatr, w tym również tereny przy Morskim Oku. Kupno tatrzańskich posiadłości uwikłało go w spór z właścicielem sąsiednich posiadłości, leżących wówczas po stronie węgierskiej – księciem Christianem Hohenlohe. Ów niemiecki arystokrata postanowił bowiem powiększyć swoje włości o Dolinę Rybiego Potoku w Tatrach. Zamoyski, nie zważając na trudności oraz koszty, z całą energią i poświęceniem przeciwstawiał się tym roszczeniom, współpracując m.in. prof. O. Balzerem. Występował przy tym nie tylko w swoim imieniu, ale także innych zagrożonych właścicieli (głównie Nowobilskich z Białki i Towarzystwa Tatrzańskiego). Przede wszystkim jednak działał po to, by uratować ten teren dla Polski, w której niepodległość głęboko wierzył.
Konflikt ten, który był także sporem o kształt ówczesnej granicy politycznej między Galicją a Węgrami, został ostatecznie rozstrzygnięty na korzyść strony polskiej w 1902 r. Natomiast spór prywatny z ks. Hohenlohe zakończył się zwycięstwem Zamoyskiego w 1909 r.
Poza obroną Morskiego Oka, Zamoyski zasłużył się na wielu innych polach działalności. Dał się poznać, jako aktywny uczestnik życia publicznego. Był członkiem wielu organizacji (np. Towarzystwa Tatrzańskiego i „Sokoła”). W samym jedynie Zakopanem i na Podhalu jego dziełem jest m.in. linia kolejowa Chabówka – Zakopane, pierwsza zakopiańska elektrownia, ujęcia wody i początki wodociągów.
Jeszcze za życia rozpoczął przygotowania do powołania Fundacji „Zakłady Kórnickie”, której zapisał „dla celów nauki, oświaty i kultury” cały swój majątek, w tym dobra zakopiańskie, co w przyszłości dało podstawę do utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego. (J.M. Roszkowski)
|