Ubóstwo, niedobór podstawowych środków do życia, problemy z uzyskaniem zatrudnienia i brak perspektyw na przyszłość, to najczęściej podstawowe czynniki determinujące pojawienie się zjawiska emigracji zarobkowych. Zjawiska obecnego zarówno dzisiaj, jak i powszechnego w przeszłości.

Historia masowych migracji ekonomicznych z ziem polskich swoimi korzeniami sięga II połowy XIX stulecia. Początkowo z zaboru pruskiego, następnie również z rosyjskiego i z Galicji, tysiące osób decydowało się na wyjazd za granicę, aby tam szukać szans na lepsze życie. Jednym z podstawowych kierunków migracji „za chlebem”, zwłaszcza na przełomie XIX i XX w. stały się Stany Zjednoczone. Młode, szybko rozwijające się państwo przyciągało galicyjskich chłopów swoim dynamizmem, swobodnym dostępem do miejsc pracy oraz zarobkami znacznie wyższymi niż w „Starym Kraju”. Na miejscu na przybyszów czekało jednak wiele problemów. Niezrozumiały pozostawał dla nich miejscowy język, kultura, panujące zwyczaje i styl życia. Różnice kulturowe, ale również niski stopień wykształcenia oraz towarzyszące im poczucie wyobcowania utrudniały procesy asymilacyjne i powodowały zamykanie się Polaków w ramach własnej grupy etnicznej. Wykształcone w ten sposób społeczności podtrzymywały ojczystą mowę, kultywowały tradycje przodków, wydawały własną prasę, tworzyły polonijne instytucje i organizacje, odtwarzały struktury znane jeszcze z ziem polskich. Centrum życia wychodźców stawały się etniczne parafie, stanowiące ośrodki nie tylko religijne, ale również społeczne, oświatowe, kulturalne, a nawet towarzyskie.

Prezentowany referat ma na celu przybliżenie historii polskich migracji z Galicji do USA przed I wojną światową − nakreślenie ich przyczyn, przebiegu, a także skutków jakie ze sobą niosły. Autor postara się również zaprezentować różne aspekty życia dziewiętnastowiecznych emigrantów „za wielką wodą”.

Dr Marcin Borys – ur. 1982, historyk, politolog. Wiceprezes Tarnowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. Zajmuje się historią polskiej emigracji, a także dziejami Polonii amerykańskiej. Swoją pracę doktorską poświęcił historii i działalności polskich parafii rzymskokatolickich funkcjonujących w XIX-wiecznym Chicago. Autor i współredaktor publikacji naukowych i popularnonaukowych w tym książek: Polska emigracja do Stanów Zjednoczonych do 1914 roku (Toruń 2011), Współczesna polska emigracja. Stracone czy zyskane szanse? Jednostka – Rodzina – Społeczeństwo (Tarnów 2011).

Projekt wykładów dofinansowany jest przez Urząd Miasta Nowego Targu