Barabasz, aramejskie imię oznaczające "syna ojca". We wszystkich Ewangeliach imię Barabasz nosi więzień zatrzymany przez Rzymian za wzniecanie narodowego buntu w czasie procesu Jezusa (Mk 15,7), a potem zwolniony. Mk i Mt odnotowują zwyczaj uwalniania więźnia w czasie Paschy (J nazywa to żydowskim zwyczajem, zaakceptowanym przez Piłata, J 18,39), ale nie istnieją żadne świadectwa potwierdzające istnienie takiej praktyki. Niektóre manuskrypty Mt 27,16 n dają mu imię Jezus Barabasz, tak że w tym wypadku pytanie Piłata brzmi: "Którego Jezusa chcecie, abym wam uwolnił?" Tłum miał domagać się ukrzyżowania "Jezusa, zwanego Mesjaszem", a uwolnienia drugiego, zwanego Barabaszem. W. R. F. Browning, Słownik Biblii, przekł. Jakub Slawik, Świat Książki 2005.
Pär Lagerkvist (1891-1974), poeta, prozaik i dramatopisarz, zaliczany do najwybitniejszych przedstawicieli szwedzkiej literatury XX wieku. Swoją twórczość rozpoczął pod wyraźnym wpływem Augusta Strindberga i ekspresjonizmu, potem przeszedł na pozycje bardziej realistyczne i historiozoficzne. Debiutował w 1912 roku, pierwszą sztukę teatralną, "Ostatni człowiek", napisał pięć lat później. W 1940 roku w uznaniu wysokiej rangi swojej twórczości został wybrany do Akademii Szwedzkiej, a w 1951 otrzymał Nagrodę Nobla za powieść "Barabasz". W 1953 powstał ostatni tekst teatralny Lagerkvista "Barabasz", który oparł na materiale swojej powieści. W obu przedstawił historię biblijnego Barabasza, który został uwolniony z więzienia w chwili, kiedy ukrzyżowano Jezusa Chrystusa. Niezwykłość wydarzenia, któremu Barabasz zawdzięcza życie, zaczyna go fascynować, ale - choć bardzo tego pragnie - nie potrafi uwierzyć i pojąć istoty chrześcijaństwa, czyli głoszonego przez Chrystusa i jego uczniów posłannictwa miłości. To zatem przypowieść o losie człowieka żyjącego w czasach wiary zakwestionowanej, a spragnionego wiary i religii oraz tego, co one ofiarują: całościowego wyjaśnienia i nadania sensu światu. Za Biogram w: Pär Lagerkvist, Król. Kamień filozoficzny. Barabasz, tł. Anna Marciniakówna, Jolanta Szutkiewicz, Księgarnia Akademicka 2007.
Prapremiera Barabasza na zakopiańskiej scenie jest naturalną kontynuacją misteryjnego nurtu przedstawień Teatru im. Stanisława Ignacego Witkiewicza. (...) Jesteśmy uczestnikami misterium, które można zaiste nazwać "teatralnym". Aktorzy korzystają jawnie z ograniczonej do minimum scenicznej maszynerii, przerywając z rozmysłem fabularną ciągłość wydarzeń. Nie opowieść jest tu istotna. Teatralne obrazy, w całej wyrazistości swej metaforyki, podporządkowane są prowadzonym rozważaniom. Rozwijane w poszczególnych sekwencjach kwestie wywołać mają u widza ten rodzaj skupienia, z jakim uczeń pod okiem mistrza oddaje się medytacji... Tym razem jednak przewodnikiem poszukujących jest Barabasz, dlatego postawa ufnego zawierzenia ustępuje sceptycyzmowi i poczuciu obcości właściwym jego naturze. Ewa Łubieniewska
|