W „Tatry romantyczne” pierwszej połowy XIX wieku, wprowadzają nas dzieła malarzy, zafascynowanych pejzażem tatrzańskim – oraz stereoskopowe zdjęcia jednego z pionierów fotografii, Walerego Rzewuskiego. Dla nielicznych podróżnych, zapuszczających się w pełną niebezpieczeństw krainę, jaką były Tatry, oparciem były szałasy pasterskie. Na wystawie zobaczymy, jakie przedmioty składały się na wyposażenie górskiego szałasu w XIX wieku. W Zakopanem, podróżni zatrzymywali się w dworze w Kuźnicach, gdzie do lat 70. XIX wieku działał zakład hutniczy. Dwór rodziny Homolacsów oraz górnictwo i hutnictwo w Tatrach przypominają fotografie Walerego Rzewuskiego oraz wyroby kuźnickich zakładów. Na początku XIX w. rozpoczęła się naukowa penetracja Tatr od strony polskiej, której owocem były prace naukowców.

Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XIX w. w historii Zakopanego to już inna epoka. To czas „legendowych postaci” Dra Tytusa Chałubińskiego, Jana Krzeptowskiego Sabały i ks. Józefa Stolarczyka, a także czas powstania Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego i „uprzystępniania” Tatr szerszym kręgom społeczeństwa. W tym czasie pejzaż tatrzański fascynował wielu znakomitych malarzy i fotografów. Druga połowa XIX w. to także intensywny rozwój badań nad Tatrami. Pod koniec XIX i na początku XX wieku kończy się epoka gromadnych wypraw w Tatry z przewodnikami i zaczyna się indywidualna taternicka eksploracja i odkrywania gór zimą. Taternictwo i narodziny narciarstwa oraz powstanie Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego są tu wiodącym tematem.

Anna Liscar