| szczyt (Terminologia) |
| |
Wybitna, samodzielna góra. Nazwy tej używa się również
na oznaczenie samego wierzchołka
góry, ale w praktyce tur. i tatern. lepiej tego
unikać, gdyż jest dwuznaczne. Górale podh. nazywają szczyt czyli górę zazwyczaj
wierchem, a słowo gwarowe szczyt (scyt) oznacza u
nich (jeżeli chodzi o teren górski) trójkątne zbocze, podobne z kształtu do
szczytu w budownictwie.
|
|
| Szelągowski Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Szelągowski Stanisław (7 IV 1884 Antonowo k. Łomży - 15 IX 1953 Brzeziny
k. Łodzi). Lekarz, taternik. alpinista, działacz tur. i społeczny. Od ok. 1918
mieszkał w Brzezinach, przez wiele lat był dyrektorem szpitala powiatowego,
pełnił różne funkcje społ. w samorządzie miejskim.
W Tatrach uprawiał turystykę od ok. 1920, a taternictwo od ok. 1924 w
towarzystwie m.in. Jana Stanisława Bystronia i Leona Płoszewskiego, a potem
Czesława...
|
|
| Szeligiewicz Marian (Nie okreslony) |
| |
Szeligiewicz Marian (13 VII 1911 Grybów - 10 II 1987 Zakopane, poch. w
Nowym Sączu). Lekarz (radiolog i specjalista od medycyny sport.), długoletni
pracownik i kier. poradni sport. w Zakopanem, pilot, narciarz, taternik,
ratownik górski, od 1943 czł. TOPR, potem Grupy Tatrz. GOPR.W lutym 1945 brał
udział w wyprawie TOPR po rannych partyzantów na stokach Zuberskiej
Doliny.
|
|
| Szentiványi (Nie okreslony) |
| |
Szentiványi (ród), także Szent-Ivany i Szent-Iványi. Węg. ród szlachecki,
jeden z najstarszych rodów ziemiańskich na Liptowie, z siedzibą w Św. Janie
Lipt. (węg. Szent-Iván lub Szentiván, słow. Svätý Ján).
Wspólne były początki lipt. rodów Szentiványi, »Pongrác, » Szmrecsányi, »
Baán i Pottornyai. Pierwsi znani wspólni przodkowie tych rodów to: Beucha, Hauch
i Polko (prawdopodobnie czes. pochodzenia), którzy za wojenne...
|
|
| Szentiványi József (Nie okreslony) |
| |
Szentiványi József (1817 Budapest - 1906). Właściciel wielkich
posiadłości na Liptowie i w Tatrach (od Grani Baszt i Szczyrbskiego Jeziora po
Krywań), działacz Węg. Tow. Karp. (MKE).W 1872 postawił nad pd. brzegiem
Szczyrbskiego Jeziora pierwszy tu budynek, domek myśl., w którym użyczał gościny
turystom.
Był członkiem założycielem MKE i w 1873 wszedł do jego pierwszego zarządu, a
w 1878-79 był prezesem. Stale popierał i wspomagał...
|
|
| Szentiványi Márton (Nie okreslony) |
| |
Szentiványi Márton lub Martin (20 X 1635 lub 1633 Św. Jan Lipt. 8 (29?)
III 1705 Tyrnawa). Węg. jezuita, polihistor, profesor m.in. w Monachium, Wiedniu
i Tyrnawie.Jego gł. dzieło (o charakterze encyklopedycznym): Curiosiora et
selectiora variarum scientiarum miscellanea (Tyrnaviae 1689-1709, 3 części w
8 tomach); pisze tam również i o Tatrach, np. o Morskim Oku. Zob. też
herby.Cytowane bywa również inne dzieło tegoż autora: Dissertatio...
|
|
| Szepesfalvy János (Nie okreslony) |
| |
Szepesfalvy János, pierwotnie Szurák János (15 V 1882 Lewocza - 6 I 1959
Budapeszt). Węg. botanik (bryolog), od 1905 pracownik Węg. Muzeum Nar. w
Budapeszcie.Jego prace o mchach dotyczą też Tatr i Spisza, np. Adatok
Északmagyarország móháflórájához ("Bot. Közlem." 1908, 1911), Májmohok a
Magas Tátrából ("Magyar Bot. Lap." 25, 1926 1927? ).
|
|
| Szepesi Hiradó (Nie okreslony) |
| |
"Szepesi Hiradó". Węg. czasopismo regionalne wychodzące na Spiszu w
1922-39.
|
|
| Szepesi Hirlap (Nie okreslony) |
| |
"Szepesi Hirlap". Węg. dziennik regionalny wychodzący w Nowej Wsi
Spiskiej w 1903-04 jako spiska mutacja jakiegoś dziennika budapeszteńskiego. W
lutym 1904 połączył się z dziennikiem » "Szepesi Lapok".Dziennik "Szepesi
Hirlap" wychodził też w 1924-25.
|
|
| Szepesi Hirnök (Nie okreslony) |
| |
"Szepesi Hirnök" (1909-18). Węg. tygodnik regionalny wychodzący w Lewoczy
na Spiszu jako węg. kontynuacja niemieckojęzycznego » "Zipser Bote", również w
numeracji swych roczników: XLVII-LVI; nazwa "Zipser Bote" pozostała zresztą jako
dodatkowy tytuł.Kontynuacją czasopisma "Szepesi Hirnök" był tygodnik » "Zipser
Anzeiger" (1919-20).
|
|
| Szepesi Lapok (Nie okreslony) |
| |
"Szepesi Lapok" (1885-1918). Jedno z gł. czasopism węg. na Spiszu,
wychodzące w Nowej Wsi Spiskiej (rocz. I-XXXIV), w 1885-1903 jako tygodnik,
potem różnie, 3-7 razy tygodniowo.
|
|
| Szepesmegyei Történelmi Társulat (Nie okreslony) |
| |
Szepesmegyei Történelmi Társulat, niem. Zipser Historische Gesellschaft,
słow. Spišský dejepisný spolok (Spiskie Tow. Historyczne), z siedzibą w Lewoczy.
Powstało 18 XII 1883, przestało istnieć w 1946.
Jego celem było badanie i propagowanie historii Spisza (łącznie z Tatrami),
opieka nad archiwami, ochrona i uprzystępnianie zabytków kultury i historii
Spisza, publikacja prac naukowych. Członkami S.T.T. byli głównie Niemcy spiscy i...
|
|
| Szepesmegyei Történelmi Társulat Évkönyve (Nie okreslony) |
| |
"Szepesmegyei Történelmi Társulat Évkönyve". Rocznik nauk. wydawany w
Lewoczy na Spiszu przez Spiskie Tow. Historyczne (» Szepesmegyei Történelmi
Társulat), zrazu regularnie corocznie, potem z przerwami.Za lata 1885-91 ukazały
się roczniki I-VII (red. Kálmán Demkó), potem np. rocz. XI w 1908 (red. Elek
Kalmár), rocz. XIII za r. 1913 w 1914 (red. Jenő Förster).Publikowano w tych
rocznikach źródła do dziejów Spisza, rozprawy hist. i...
|
|
| Szermentowski Józef (Nie okreslony) |
| |
Szermentowski Józef, do 1860-62 także Szermętowski (16 II 1833 Bodzentyn
k. Kielc - 6 IX 1876 Paryż, poch. w Montmorency). Malarz, pejzażysta (także
malarstwo rodzajowe). Studia w warsz. Szkole Sztuk Pięknych (1852-57). Od 1860
mieszkał w Paryżu (odwiedził Pireneje). Wystawiał dużo w Polsce i za
granicą.
W 1868 był w Pieninach, Zakopanem i Tatrach z Aleksandrem Kotsisem. Namalował
wtedy Motyw z Pienin, Widok na łąkę w Tatrach, Widok...
|
|
| Szeroka Dolina (Nie okreslony) |
| |
Szeroka Dolina lub Szeroka Dolina Jaworzyńska;
Široká dolina; Širokatal, Sirokatal, Breitberg Tal; Siroka-völgy. S.
Największa dolina wcinająca się od pn. w grupę Szerokiej Jaworzyńskiej.
Odgałęzia się od Jaworowej Doliny zaraz powyżej Jaworzyny Spiskiej. W górnej
części S.D. znajduje się Cichy Staw.Niegdyś górale z Czarnej Góry i Jurgowa
uprawiali pasterstwo w S.D. i prowadzono tu roboty górnicze, potem...
|
|
| Szeroka Dolina Bielska (Nie okreslony) |
| |
Szeroka Dolina Bielska lub po prostu Szeroka
Dolina; kotol pod Širokým sedlom; Breites Tal, Kessel des Breiten Feldes.
S. Jest to gł. górna odnoga Doliny do Regli, powyżej jej wysokiego progu
skalnego (Reglane Spady, ok. 1300-1500 m). Ograniczona jest przez pn. ramię
Szalonego Wierchu i wsch. grzędę Płaczliwej Skały.Nazwy S.D.B. wywodzą się od
schodzącego do jej dna » Szerokiego Pola Bielskiego.
|
|
| Szeroka Jaworzyńska (Nie okreslony) |
| |
Szeroka Jaworzyńska (2221, 2210 m); Široka, Javorinská Široka; Široka,
Siroka, Javoriner Siroka; Siroka. S. Najwyższy szczyt rozłożystego
gniazda górskiego znajdującego się na pd. od Jaworzyny Spiskiej, a na pn. od
Jaworowych Turni, między dolną częścią Jaworowej Doliny z jednej strony, a
Doliną Białki wraz z dolną częścią Doliny Białej Wody z drugiej strony. W
masywie S.J. znanych dziś jest 60 jaskiń, m.in. Mokra Dziura i Sucha...
|
|
| Szeroka Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Szeroka Przełęcz lub Szeroka Przełęcz Jaworzyńska (2039 m); Široké sedlo;
Širokasattel, Siroka Sattel; Siroka-nyereg. S. Bezpośrednio na pd. od
szczytu Szerokiej Jaworzyńskiej, którą oddziela od Jaworowych Turni. Przez S.P.
można przejść z dolnej części Doliny Białej Wody do Zielonego Stawu
Jaworowego.Nazwa S.P. nie pochodzi od jej szerokiego siodła, lecz wznoszącego
się nad nią szczytu: Szeroka Jaworzyńska.
|
|
| Szeroka Przełęcz Bielska (Nie okreslony) |
| |
Szeroka Przełęcz Bielska (1832, 1830 m) lub krótko Szeroka Przełęcz;
Široké sedlo, Široké pole; Breiter Sattel, Breites Feld; Szélesmező. S.
Między Płaczliwą Skałą a Szalonym Wierchem. Spod S.P.B. ku pn.-wsch. spada
Szeroka Dolina Bielska, górna odnoga Doliny do Regli.Znakowana ścieżka tur.
prowadziła dawniej z Przełęczy pod Kopą zboczami Szalonego Wierchu na S.P.B., a
z niej Szeroką Doliną Bielską do Zdziaru, ale w 1980...
|
|
| Szerokie Pole Bielskie (Nie okreslony) |
| |
Szerokie Pole Bielskie lub po prostu Szerokie
Pole (ok. 1500-1900 m); Široké pole; Breites Feld; Szélesmező. S.
Szerokie, trawiaste wsch. zbocze Płaczliwej Skały, ograniczone od góry jej wsch.
grzędą i pd.-wsch. granią, a opadające aż do dna Szerokiej Doliny
Bielskiej.S.P.B. sięga ku pd. do samego siodła Szerokiej Przełęczy Bielskiej i
dlatego niektóre jego nazwy są nieraz błędnie przenoszone na tę...
|
|
| Szerokie Upłazy (Nie okreslony) |
| |
Szerokie Upłazy (1991, 1985 m); Široké Úplazy, mylnie Kotlová; Siroki
Uplazi. S. Najwybitniejsze wzniesienie w długim pd.-wsch. grzbiecie
Bystrej (2248 m), mn.w. w jego środku.
|
|
| Szilágyi'ego, Altana (Nie okreslony) |
| |
Szilágyiego, Altana (1267, 1263 m) lub Pomnik Szilágyiego; - ;
Szilágyi-Denkmal, Aussichtsturm auf dem Kämmchen; Szilágyi-emlék. S.
Żelazobetonowy pawilon widokowy tuż poniżej Siodełka Smokowieckiego, przy
pierwszym od góry zakręcie szosy do Starego Smokowca. Przed wyrośnięciem tu lasu
roztaczał się stąd piękny widok.Pawilon ten został postawiony przez Węg. Tow.
Karp. (MKE) w 1904, aby uczcić zasługi węg. ministra Dezső...
|
|
| szkoły taternictwa (Nie okreslony) |
| |
szkoły taternictwa i turystyki górskiej. Pierwsza
tego rodzaju szkoła w Polsce, to Szkoła Taternictwa, zorganizowana z ramienia
Koła Zakop. KWPTT przez Zofię Radwańską-Kuleszynę (-Paryską) w 1939. Szkoła ta
mieściła się w już dziś nie istniejącym, maleńkim dwuizbowym starym schronisku
PTT na Gąsienicowej Hali, bezinteresownie udzielonym Szkole na bazę przez
kierowniczkę Murowańca, Barbarę Woyzbun. Do Szkoły...
|
|
| szlaki turystyczne (Nie okreslony) |
| |
szlaki turystyczne w Tatrach to trasy, którymi chodzą turyści. W dolnych
partiach Tatr s.t. prowadzą często drogami jezdnymi, a poza tym przeważnie
ścieżkami i to albo specjalnie zbudowanymi do celów tur., albo pierwotnie do
celów innnych, np. myśl. czy past. (» ścieżki). Czasem (zwł. w dawnych czasach)
s.t. prowadzą terenem bez ścieżki, najwyżej z wydeptaną percią. Obecnie
wszystkie tatrz. szlaki, na których jest dozwolony ruch turystów,...
|
|
| Szmrecsányi (Nie okreslony) |
| |
Szmrecsányi (ród). Węg. ród szlachecki na Liptowie, z siedzibą we wsi
lipt. Smreczany (węg. Szmrecsán, słow. Smrečany) i stąd jego nazwisko.
Ród ten wywodzi się od komesa Bogomera, podobnie jak kilka in. rodów
ziemiańskich na Liptowie; zob.: Szentiványi (ród). Do Szmrecsányich należała
niegdyś Smreczańska (Żarska) Dolina w Tatrach Zachodnich. Po 1848 utracili lub
rozprzedali swe posiadłości. Zob. też: własnościowe sprawy.
|
|
| Szokalski Jan (Nie okreslony) |
| |
Szokalski Jan (8 I 1913 Warszawa - 7 X 1961 w Tatrach, poch. w
Warszawie). Turysta, taternik i grotołaz, mgr filozofii UW, z zawodu nauczyciel
szkół średnich w Biłgoraju i Poroninie, potem red. w warsz. wydawnictwie "Wiedza
Powszechna".Jest autorem dwóch przewodników: Dolina Kościeliska w Tatrach
(Wa. 1933) i Przewodnik po jaskiniach Tatr Polskich (Wa.1934). Zginął
w czasie samotnej wycieczki na Durny Szczyt.
|
|
| Szontagh Dániel (Nie okreslony) |
| |
Szontagh Dániel (3 I 1809 Záskalie, Orawa - 4 IV 1867 Tyrnawa, Słowacja).
Węg. prawnik, z zamiłowań historyk i botanik. Był on na Orawie urzędnikiem
komitatu (1830-49) i sędzią (1850-58) w Dolnym Kubinie, potem w Trenczynie i od
1861 w Tyrnawie.
Opublikował szereg swych prac hist., dotyczących Orawy, m.in. o dziejach jej
osadnictwa ("Světozor" 1, 1858, nr 19-20, w sprawozdaniu C. Zocha o Bibliotece
Czaplowiczowskiej) oraz o historii rodu...
|
|
| Szontagh Miklós jun. (Nie okreslony) |
| |
Szontagh Miklós jun., także Nikolaus (1882 - 25 VII 1963 Lewocza, poch. w
Wielkiej k. Popradu). Węg. lekarz, taternik i działacz tur. (KV). Był wnukiem »
Daniela Szontagha, a synem założyciela Nowego Smokowca (» Szontagh Miklós sen.)
i po ojcu długoletnim lekarzem nacz. tamże.Przed I wojną świat. uprawiał
taternictwo (zwykle w towarzystwie przewodników), dokonując m.in. II lub III
wejścia na Ostry Szczyt (w 1902), I wejścia na gł....
|
|
| Szontagh Miklós sen. (Nie okreslony) |
| |
Szontagh Miklós sen., także Nikolaus (11 VIII 1843 Dolny Kubin, Orawa - 2
XII 1899 Nowy Smokowiec, poch. tamże w kościele ewang.), syn » Daniela
Szontagha. Węg. lekarz (uniw. wiedeński 1868, dr), z zamiłowań także botanik,
turysta, taternik i myśliwy.
Już jako uczeń szkoły średniej napisał swą pierwszą pracę tatrz. zawierającą
m.in. spis roślin obserwowanych w drodze z Dolnego Kubina na Rohacze w 1858;
wydał to pt. Eine...
|
|
| Szopiński Baltazar (Nie okreslony) |
| |
Szopiński Baltazar (21 XII 1846 Nowy Targ - 1912 Kałusz). Prawnik,
kolekcjoner tatrz. Pochodził z rodziny osiadłej w Nowym Targu, od młodych lat
robił liczne wycieczki w Tatry i już w 1868 zaczął zbierać książki dotyczące
tych gór. Znał Ludwika Zejsznera, Maksymiliana Nowickiego i Eugeniusza Janotę,
który był jego nauczycielem w krak. gimnazjum św. Anny.
S. był wielkim miłośnikiem Tatr i Podhala i zgromadził cenny zbiór książek...
|
|
