Szatra, Wielka (Nie okreslony) |
|
Szatra, Wielka (1352, 1377 m), dawniej po prostu Szatra lub Szatry.
P. Wzgórze (niewybitny zwornik) w środk. części » Królowego Grzbietu, po
zach. stronie dolnej części Doliny Suchej Wody Gąsienicowej, na linii prostej
łączącej Psią Trawkę z Królową Polaną. Wielka Szatra znajduje się tam, gdzie
rozdwaja się grzbiet biegnący od Herbika ku pn.-wsch.; w pr. (pn.-wsch.)
ramieniu owego grzbietu znajduje się Mała Szatra ( 1293 m), a...
|
|
Szatrą, Nad (Nie okreslony) |
|
Szatrą, Nad, gwarowo Nad Sotrą. P. Zbocze po wsch. stronie dolnej
części Doliny Małej Łąki, nad miejscem zwanym Szatra (ok. 1050
m).
|
|
Szatrę, Pod (Nie okreslony) |
|
Szatrę, Pod (ok. 1190-1350 m). P. Orogr. lw. zbocze Doliny Suchej
Wody Gąsienicowej na pd.-zach. od Psiej Trawki, tj. na wsch. stokach grzbietu
łączącego Wielką Szatrę (1377 m) z Małą Szatrą (1293 m).
|
|
szczaw (Nie okreslony) |
|
szczaw (Rumex ), z rodziny Rdestowatych (Polygonaceae ). W
Tatrach rośnie kilka gatunków s. Jedną grupę stanowią tzw. potocznie "końskie
szczawie": szczaw alpejski (Rumex alpinus ), s. kędzierzawy(R.
crispus), s. tępolistny (R. obtusifolius), wszystkie o dużych lub dość
dużych liściach, zarastające zwykle okolice szałasów, koszarzysk i strąg owczych
oraz miejsca spasane.
Do drugiej grupy, gatunków górskich,...
|
|
szczawiór alpejski (Nie okreslony) |
|
szczawiór alpejski (Oxyria digyna ), z rodziny Rdestowatych
(Polygonaceae). Niewielka roślinka o listkach w różyczce, nerkowatych,
ciemnozielonych, o łodyżce kwiatowej do 20-25 cm wysokiej, o niepozornych
zielonaworóżowawych kwiatkach. Gruby, palowy korzeń wbija się głęboko w podłoże,
toteż s.a. uważany jest za doskonały utrwalacz ruchomych piargów. Zarasta żwiry
i piargi zarówno wapienne jak i granitowe. Kwitnie prawie całe...
|
|
szczelina (Terminologia) |
|
Termin używany w taternictwie (podobnie jak poza nim) w różnym
znaczeniu, np. oznacza niewielkie, wąskie pęknięcie w skale, do którego można
wbić hak; czasem (na grani lub w ścianie) jest to szerokie i głębokie pęknięcie
w skale, w którym zmieści się nawet kilka osób, a kiedy indziej jest to odstęp
różnej szerokości i głębokości między luźno leżącym blokiem skalnym (lub
fragmentem rzeźby skalnej) a właściwą ścianą. W górach...
|
|
szczelina brzeżna (Terminologia) |
|
Wytajały (od nagrzanych słońcem skał) odstęp między
płatem śniegu u podnóża ściany skalnej a
skałami samej ściany. W Tatrach spotyka się takie szczeliny zasadniczo tylko w
lecie, a ich głębokość dochodzi do kilkunastu m. Śnieżny bok s.b. bywa często
pionowy lub nawet przewieszony. Przekroczenie szerokiej s.b. ze śniegu na skały
bywa trudne; czasem ułatwia to » most
śnieżny.
|
|
Szczepanik-Ładygin Ksenia (Nie okreslony) |
|
Szczepanik-Ładygin Ksenia (4 IX 1950 Krzepice k. Częstochowy). Lekarz
medycyny (pediatra i laryngolog). Turystka górska i jaskiniowa. W 1981
zamieszkała w Zakopanem. Autorka przewodników krajoznawczych: Zakopane
(Wa., Kr. 1991), Tatry Zachodnie (Wa., Kr. 1993, wsp. ze Zbigniewem
Ładyginem).
|
|
Szczepańska Maria Monika (Nie okreslony) |
|
Szczepańska Maria Monika, z domu Perlberżanka (? - 10 VII 1991 Warszawa,
poch. w Krakowie). Publicystka i pisarka, taterniczka, żona » Jana Alfreda
Szczepańskiego.Taternictwo uprawiała w 1929-39, gł. w towarzystwie Jana Alfreda
Szczepańskiego, ale także innych osób (np. Lida Skotnicówna, Wiesław
Stanisławski, W.H. Paryski). Uczestniczyła w pierwszych przejściach dróg o
średnich trudnościach.W latach 1931-39 opublikowała szereg artykułów,...
|
|
Szczepański Alfred (Nie okreslony) |
|
Szczepański Alfred (25 V 1908 Kraków - 17 II 1954 tamże), brat » Jana
Alfreda Szczepańskiego. Taternik, z zawodu technik dentystyczny. W okresie
międzywoj. był jednym z najlepszych pol. wspinaczy i zdobywcą wielu wspaniałych
dróg skalnych w Tatrach, przeważnie w towarzystwie swego brata, na trudniejszych
wspinaczkach zwykle jako prowadzący.
W 1924-38 przeszedł wiele nowych dróg w Tatrach i to w licznych masywach
górskich od Świnicy i...
|
|
Szczepański Alfred (Nie okreslony) |
|
Szczepański Alfred (1840 Tarnów - 8 V 1909 Kraków). Literat, publicysta,
działacz społ. i patriotyczny, studia na UJ. W 1863 uczestniczył w Powstaniu
Styczniowym jako naczelnik (komisarz cywilny) miasta Krakowa z ramienia Rządu
Narodowego; uwięziony przez władze austr. i skazany na 10 lat więzienia, ale z
powodu amnestii już w 1866 zwolniony.
Był działaczem Tow. Tatrz. W latach 1880. wybudował sobie w Zakopanem dom
("Swoboda" przy ul....
|
|
Szczepański Jan (Nie okreslony) |
|
Szczepański Jan (14 IX 1913 Ustroń, pow. cieszyński). Socjolog (Uniw.
Pozn. 1936, dr 1939), od 1952 prof. uniw., czł. PAN 1964, wiceprezes PAN
1971-80, czł. Rady Państwa 1977-82. Autor licznych prac z zakresu historii i
teorii socjologii, z dziedziny wychowania i organizacji szkolnictwa, a także
kultury ludowej.W młodych latach pisał wiersze o tematyce tatrz.: W Tatrach
("Zaranie Śląskie" 11, 1935), Pożegnanie ("Kamena" 2, 1934-35, nr...
|
|
Szczepański Jan Alfred (Nie okreslony) |
|
Szczepański Jan Alfred, pseud. Jaszcz (9 XI 1902 Kraków - 20 III 1991
Warszawa, poch. w Krakowie), syn » Ludwika Szczepańskiego. Literat, publicysta,
krytyk teatr. i film., w okresie międzywoj. jeden z czołowych pol. taterników i
alpinistów.
Taternictwo uprawiał od 1922, początkowo w towarzystwie brata swego Alfreda,
Zofii Krókowskiej i Jadwigi Honowskiej, potem także Mieczysława Szczuki, Jana K.
Dorawskiego, Wincentego Birkenmajera i in.,...
|
|
Szczepański Jan Józef (Nie okreslony) |
|
Szczepański Jan Józef (12 I 1919 Warszawa). Prozaik (studia
orientalistyki UW 1938-39 i UJ do 1947, mgr), tłumacz, publicysta, taternik.
Walczył w kampanii wrześniowej 1939 i podczas okupacji jako oficer AK w
partyzantce.
Turysta i taternik zwł. w pierwszych latach po II wojnie światowej. Wspinał
się np. ze Stanisławem Siedleckim (m.in. próba wejścia zach. ścianą Łomnicy nową
drogą przez Hokejkę) i Krzysztofem Tatarkiewiczem. Dorywczo,...
|
|
Szczepański Ludwik (Nie okreslony) |
|
Szczepański Ludwik (5 III 1872 Kraków - 19 II 1954 tamże). Literat,
publicysta, dziennikarz. Był jednym z pierwszych poetów okresu Młodej Polski i
założycielem tygodnika krakowskiego "Życie" , które za jego redakcji w 1897-1900
odegrało dużą rolę w pol. życiu artyst. i literackim.Potem założył tygodnik
ilustr. "Ilustracja Polska", w którym umieszczał dużo wiadomości z Tatr, m.in.
obszerne ilustr. sprawozdanie o zdobyciu Ostrego Szczytu...
|
|
szczerba (Nie okreslony) |
|
szczerba, zdrobn. szczerbina. Przełączka ostro wcięta w grzbiet górski,
albo też niewielkie wcięcie w grani.
|
|
Szczerba (Nie okreslony) |
|
Szczerba (1823, 1822 m). P. Szerokie siodło między Wielkim
Giewontem a Długim Giewontem. S. tworzy "szyję" legendarnego "śpiącego rycerza",
jakiego ma przedstawiać Giewont.Od strony Kondratowej Doliny (od pd.) jest łatwo
dostępna, nie należy jednak próbować schodzić z niej na stronę Strążyskiej
Doliny wprost ku Zakopanemu (ku pn.), gdyż takie próby już nieraz kończyły się
tragicznie.
|
|
Szczerba Tadeusz (Nie okreslony) |
|
Szczerba Tadeusz (1926 Porąbka k. Sosnowca). Mgr inż. elektryk, kier.
biura projektów urządzeń hutn. w Gliwicach, działacz tur. i w dziedzinie
przewodnictwa tatrz.Od 1956 działał w KTG ZO PTTK w Gliwicach, od 1962 jako
przewodniczący. Wieloletni turysta i przewodnik tatrz.: klasy III w 1966, II w
1970, I w 1976. Instruktor przewodnictwa tur. od 1982 i przewodnictwa tatrz. od
1983. W 1967 i latach następnych organizował kursy przewodnictwa tatrz. dla...
|
|
Szczotami, Turnia nad (Nie okreslony) |
|
Szczotami, Turnia nad ( 1741 m). P. Wybitna turnia na końcu
długiej, bocznej pd.-wsch. grani Zagonnego Wierchu w Wołoszynie. Swą urwistą
wsch. ścianą Turnia nad Szczotami opada ku Wodogrzmotom.
|
|
Szczoty (Nie okreslony) |
|
Szczoty lub Szczoty Wołoszyńskie. P.
Urwiste pn. i pn.-wsch. stoki Turni nad Szczotami w Wołoszynie opadające do
Zagonnego Żlebu. Nazwa Szczoty jest czasem niewłaściwie rozciągana na wszystkie
stoki Wołoszyna po stronie Doliny Roztoki.Nazwa geogr. Szczoty i termin szczoty
(w gwarze podh. scoty ) są notowane z Tatr od dawna, ale rzadko. Ze
skąpego materiału zdaje się wynikać, że szczoty (scoty ) to...
|
|
Szczuka Mieczysław (Nie okreslony) |
|
Szczuka Mieczysław (19 X 1898 Warszawa - 13 VIII 1927 w Tatrach, poch. na
nowym cment. w Zakopanem). Artysta plastyk (malarz, grafik, rzeźbiarz), pionier
fotomontażu w Polsce, wybitny taternik. Studiował w warsz. Szkole Sztuk Pięknych
(od 1915). W 1919 zachorował na gruźlicę i w celu leczenia się pojechał w 1923
po raz pierwszy do Zakopanego.
W 1924 był współzałożycielem grupy awangardy artystycznej "Blok", w 1924-26
współredaktorem...
|
|
Szczyrba (Nie okreslony) |
|
Szczyrba (827 m); Štrba; Tschirba, Tschirben, Tschirm; Csorba, Csorba
falu. S. Wieś we wsch. części Liptowa, ale już w dorzeczu Popradu, na pd.
od Szczyrbskiego Jeziora. Dawniej należała do komitatu lipt., obecnie do powiatu
Poprad. Mieszk. 3657 w 1980.
Wieś wspomniana w dokumentach już w 1280, powstała na terenach komesa
Bogomera i należała potem aż do XIX w. do jego potomków, członków trzech rodów
lipt.: »Szentiványi, Baán i...
|
|
Szczyrba Tatrzańska (Nie okreslony) |
|
Szczyrba Tatrzańska (915 m); Tatranská Štrba; Hochwald, Csorba, Tschirmer
Station; Csorba, Csorba állomás. S. Osiedle, które się rozwinęło (zwł. po
II wojnie świat.) koło stacji kolejowej, 4 km na pn. od wsi Szczyrba, a 12 km
(szosą) na pd. od Szczyrbskiego Jeziora, przy gł. szosie z Liptowa na Spisz.
Mieszk. 300.Jest tu stacja kolejowa na linii z Żyliny do Popradu, zbudowanej w
1870-71 i otwartej 7 XII 1871. Znajduje się tu również...
|
|
Szczyrbska Przełęcz (Nie okreslony) |
|
Szczyrbska Przełęcz; Štrbské sedlo; Csorbaer Scharte, Tschirmer Scharte,
Zirbener Scharte; Csorbai-hágó. S. Najgłębiej wcięta przełęcz między
Szczyrbskim Szczytem a Hrubym Wierchem, nad Młynicką Doliną i Hlińską
Doliną.Nazwy pochodzą albo od nazw Szczyrbskiego Szczytu, albo wprost od nazw
wsi Szczyrba.
|
|
Szczyrbski Dział (Nie okreslony) |
|
Szczyrbski Dział (ok. 900 m), dawniej Wysoki Bór; Štrbské rozvodie,
Štrbský prah; Hochwald. S.Szeroki, rozłożysty, rozpłaszczony grzbiet
(rodzaj wyżyny z drobnymi wzniesieniami i kotlinkami), oddzielający górną
(zach.) część Popradzkiej Kotliny od górnej (wsch.) części Liptowskiej Kotliny.
Jest to zaraz na zach. od stacji kolejowej w Szczyrbie Tatrzańskiej.Wielki
Europejski Dział Wodny schodzi z Tatr (z tarasu Szczyrbskiego Jeziora)...
|
|
Szczyrbski Szczyt (Nie okreslony) |
|
Szczyrbski Szczyt (2385 m); Štrbský štít; Csorbaer Spitze, Tschirmer
Spitze, Zirbener Spitze; Csorbai-csúcs. S. Wybitny szczyt Tatr Wys.,
wznoszący się między Hlińską Doliną a Młynicką Doliną, na wsch. od Hrubego
Wierchu.Na S.S. wchodzono od dawna, m.in. kartografowie. Pierwsze znane wejście
tur.: Lajos Petrik i towarzysze ok. 1893. Zimą: E. Baur i Alfred Martin w
1906.Nazwa Szczyrbskiego Szczytu pochodzi od dawnej nazwy Młynickiej...
|
|
Szczyrbskie Jezioro (Nie okreslony) |
|
Szczyrbskie Jezioro (1350 m); Štrbské Pleso; Szentiványi-Csorbasee, Bad
Tschirmer-See; Szentiványi-Csorbató, Csorba-fürdő. S.Miejscowość leżąca
przy jeziorze o tej samej nazwie (po słow. jest różnica w pisowni), najwyżej
położona w Słowacji. Mieszk. 984 w 1980. Jest to jeden z gł. ośrodków tur.,
sport. i leczniczych u podnóża Tatr.
Nad samym jeziorem i w jego pobliżu znajdują się hotele, sanatoria, domy
wczasowe, tur....
|
|
Szczyrbskie Jezioro (Nie okreslony) |
|
Szczyrbskie Jezioro (1350, 1346 m), dawniej także Szczerbskie Jezioro;
Štrbské pleso; Csorbaer See, Tschirmer See; Csorbai-tó. S. Jedno z
największych jezior tatrz., położone po pd. stronie Tatr na tarasie między
wylotem Furkotnej Doliny a Młynickiej Doliny, popod pd.-wsch. końcem Grani
Soliska. Nad brzegami S.J. leży miejscowość o tej samej nazwie (słow. Štrbské
Pleso). Jezioro stanowi zarówno cel tłumnych wycieczek jak i punkt...
|
|
Szczyrbskie Jezioro, Nowe (Nie okreslony) |
|
Szczyrbskie Jezioro, Nowe (ok. 1320 m); Nové Štrbské Pleso, dawniej
Móryho osada; Neu Csorbaer See, Neu Tschirmer See; Móry-telep,
Újcsorbató-Mórytelep. S. Małe osiedle nad jeziorem o tejże nazwie. Nad
pd. brzegiem stoi dom wczasowy "Baník", u stóp wzgórza » Kłot.Osiedle powstało w
1905, kiedy » Karl Móry wybudował Hotel Móry nad pd. brzegiem jeziora, przez
siebie sztucznie utworzonego w 1900. Po śmierci K. Móryego (1921) hotel wraz...
|
|
Szczyrbskie Jezioro, Nowe (Nie okreslony) |
|
Szczyrbskie Jezioro, Nowe (1318, 1315 m); Nové Štrbské pleso; Neu
Csorbaer See, Neu Tschirmer See; Új-csorba-tó. S.Małe jezioro, pół km na
pd.-wsch. od Szczyrbskiego Jeziora. Wzdłuż wsch. brzegu N.S.J. biegnie szosa,
która ze Szczyrby Tatrz. dochodzi do Szczyrbskiego Jeziora. Nad N.S.J. znajduje
się małe osiedle o tej samej nazwie.N.S.J. zostało sztucznie utworzone w 1900
przez » Karola Móryego, który wykopał dawne torfowisko...
|
|