| Pańszczyca, Hala (Nie okreslony) |
| |
Pańszczyca, Hala lub krótko Pańszczyca, lud. Pańscýca. P. Dawna
hala past., która obejmowała całą Dolinę Pańszczycę i pewne sąsiednie tereny, a
także Wawrzeczkową Cyrhlę i obie Palenice Pańszczykowe. Z biegiem czasu wskutek
rozdrobnienia własności H.P. uległa podziałowi i skurczyła się do samej Doliny
Pańszczycy. Pod koniec swego istnienia H.P. była powiązana gospodarczo z
Waksmundzką Halą.Nazwa Hali Pańszczycy (pierwotnie...
|
|
| Pańszczyca, Polana (Nie okreslony) |
| |
Pańszczyca, Polana (ok. 1360-1440 m). P. Polana położona wśród
lasu na dnie środk. części Doliny Pańszczycy, nad pr. brzegiem Pańszczyckiego
Potoku, u stóp pn.-zach. stoków Małej Koszystej. Była to gł. polana dawnej Hali
Pańszczycy; tu stały szopy past. i szałas.
|
|
| Pańszczycka Przełączka, Wyżnia (Nie okreslony) |
| |
Pańszczycka Przełączka, Wyżnia (ok. 2145 m); Vyšná Panščická štrbina;
Pańszczyca-Scharte, Obere Pańszczyca-Scharte; Pańszczyca-csorba,
Felső-Pańszczyca-csorba. P. Wąska przełączka w pn. grani Granatów, między
kopułą szczytową Skrajnego Granatu a Zadnią Pańszczycką Czubą. Ma znaczenie
jedynie dla taterników, gł. jako dostęp trawersem do Granackiej Przełęczy.Nazwa:
» Pańszczycka Przełęcz.
|
|
| Pańszczycka Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Pańszczycka Przełęcz (ok. 2115 m); Panščické sedlo; Pańszczyca-Scharte;
Pańszczyca-csorba. P.Najniższa, dość szeroka przełęcz między Granatami a
Wierchem pod Fajki. Ku Dolinie Pańszczycy opada stromym urwiskiem, a od zach.
stanowi dla taterników ważny dostęp do Wierchu pod Fajki. W dawniejszej
literaturze pol., a w obcojęzycznej nawet nowszej, nieraz mieszano tę przełęcz z
Wyżnią Pańszczycką Przełączką i używano dla obu tej...
|
|
| Pańszczycka Turnia (Nie okreslony) |
| |
Pańszczycka Turnia (ok. 2105 m); Panščická Turnia. P. Dość
samodzielna turnia w pn. grzędzie pn.-zach. wierzchołka (2121 m) Wierchu pod
Fajki.
|
|
| Pańszczycki Potok (Nie okreslony) |
| |
|
|
| Pańszczycki Żleb (Nie okreslony) |
| |
Pańszczycki Żleb. P.Wybitny, w dole głęboko wcięty żleb w pn.
stokach Żółtej Turni. Płynie nim Żółty Potok.
|
|
| Pańszczyckie Czuby (Nie okreslony) |
| |
Pańszczyckie Czuby; Panščické Czuby. P. Dwa garby grzbietowe w pn.
grani Granatów, powyżej Pańszczyckiej Przełęczy - kolejno Skrajna Pańszczycka
Czuba i Zadnia Pańszczycka Czuba.
|
|
| Pańszczyckie Młaki (Nie okreslony) |
| |
Pańszczyckie Młaki. P. Grupa torfowisk po obu stronach dolnego
biegu Pańszczyckiego Potoku. Są to: Wielka Pańszczycka Młaka (ok. 1265 m, pow.
ok. 2 ha?, nad lw. brzegiem Pańszczyckiego Potoku, na wsch. od Psiej Trawki, a
zaraz na zach. od znakowanego szlaku tur.), Mała Pańszczycka Młaka (ok. 1280 m,
pow. 0,3 ha, nad pr. brzegiem Pańszczyckiego Potoku, na wsch. od poprzedniego
torfowiska), Wyżnia Pańszczycka Młaka (ok. 1345 m, pow. 0,9 ha,...
|
|
| papiernie (Nie okreslony) |
| |
papiernie. W Zakopanem istniały dwie papiernie, założone przez Magnusa
Peltza, ówczesnego właściciela dóbr zakopiańskich. Dolna papiernia przy drodze
do Kuźnic, nieco powyżej Ronda, została zbudowana w 1879-81 i dotrwała do 28 I
1945, kiedy została wysadzona w powietrze przez wycofujące się wojsko
niemieckie. Papiernia ta przerabiała drewno na miazgę drzewną i tekturę.
Papiernia górna, w samych Kuźnicach, nieco powyżej obecnej dolnej...
|
|
| Papirus Johann Andreas (Nie okreslony) |
| |
Papirus Johann Andreas (II poł. XVIII w.). Pochodzący ze Śląska pomocnik
stolarza w Maciejowcach na Spiszu, poszukiwacz skarbów tatrz. (przez 22 lata).
Jesienią 1771, zaskoczony niepogodą, zginął w górnych partiach Kiezmarskiej
Doliny, prawdopodobnie w Dzikiej Dolinie lub Jastrzębiej Dolinie, albo na
stokach Czarnego Szczytu. Upamiętniony jest w nazwie Papirusowych Turni i innych
podobnych.
|
|
| Papirusowe Turnie (Nie okreslony) |
| |
Papirusowe Turnie; Čierne veže; Papirustaltürme, Papirustürme;
Papirusz-tornyok. S. Trzy urwiste turnie w pd.-zach. grani Czarnego
Szczytu; kolejno od Przełęczy Stolarczyka są to: Mała, Pośrednia i Wielka
Papirusowa Turnia. Pierwsze wejście na wszystkie trzy: Alfred Martin i przew.
Johann Franz sen. w 1907.Nazwą P.T. upamiętniony jest dawny poszukiwacz skarbów
tatrz., » Johann Andreas Papirus.
|
|
| paprocie (Nie okreslony) |
| |
paprocie (Filices ). Rośliny zarodnikowe o zielonych, najczęściej
pierzastych liściach. U niektórych gatunków na liściach tych w pewnym okresie od
spodu tworzą się brunatnawe kupki, zawierające zarodnie, w których mieszczą się
zarodniki. U in. gatunków p. wyrastają specjalne liście zarodniowe, tzw.
sporofile, różniące się od pozostałych, zwanych trofofilami.
W Tatrach rosną liczne p.; niektóre z nich występują i na niżu,...
|
|
| Para Jan (Nie okreslony) |
| |
Para Jan. Jeden z pierwszych przewodników tatrz. znanych z nazwiska.
Wiadomo o nim tylko tyle, że był przewodnikiem Jakuba Krauthofera w czasie
wycieczki przez Gąsienicową Halę do Morskiego Oka w 1842, i że nie znając tej
trasy wyprowadził swego klienta omyłkowo na Zmarzłą Przełęcz (zamiast na
Zawrat), skąd próbował go sprowadzić urwiskiem do Pustej Dolinki, ale musieli
zawrócić. Dopiero juhas z Gąsienicowej Hali wskazał im właściwą...
|
|
| Parczewski Jan Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Parczewski Jan Stanisław (24 VIII 1912 Kraków). Prawnik (UJ 1935, mgr),
działacz społ., polit. i ochrony przyrody, osiadły w Zakopanem. Uczestnik
kampanii wrześniowej 1939.
Wieloletni przewodniczący zakop. oddziału Ligi Ochrony Przyrody (od 1974). W
1983 współzałożyciel i czł. pierwszego zarządu Tow. Ochrony Tatr. Od 1957
długoletni czł. Miejskiego Komitetu SD (od 1984 przewodniczący). W 1961-72
wiceprzewodniczący MRN w Zakopanem.
|
|
| pardwa (Nie okreslony) |
| |
pardwa (Lagopus ). Wbrew niektórym ogłaszanym informacjom nie
występuje w Tatrach. Żyła natomiast w dawniejszych epokach i znajduje się wśród
szczątków kopalnych z końca ostatniego zlodowacenia w jaskiniach Nowego Wierchu
w Tatrach Bielskich.
|
|
| park narodowy (Nie okreslony) |
| |
park narodowy. Obszar dostatecznie rozległy (w Polsce nie mniejszy niż
500 ha), stanowiący możliwie pierwotne lub mało przekształcone środowisko
(ekosystemy), odznaczający się szczególnie wysokimi i niepowtarzalnymi
wartościami przyr., zabytkowymi, bądź hist., estetycznymi, humanist. itp.,
objęty ochroną prawną, która zabrania wszelkiego użytkowania mogącego powodować
zniszczenie wartości tegoż obszaru.
Termin "park narodowy"...
|
|
| Park Przyrody w Tatrach (Nie okreslony) |
| |
Park Przyrody w Tatrach. Został ustanowiony zarządzeniem Min. Rolnictwa i
Reform Rolnych z 26 VI 1939: "O uznaniu lasów państwowych na obszarze
Nadleśnictwa Jaworzyna i Zakopane w krakowsko-śląskim okręgu Lasów Państwowych
za lasy ochronne i o utworzeniu jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą
Park Przyrody w Tatrach". Zarządzenie weszło w życie 8 VII 1939.
Zadaniem tego Parku, obejmującego więc jedynie część obszaru Tatr w...
|
|
| Parma Christian (Nie okreslony) |
| |
Parma Christian (15 I 1942 Cieszyn). Speleolog, wydawca. Do 1964 mieszkał
na Zaolziu, potem w Zakopanem, a następnie w Warszawie.Działalność jaskiniową
prowadził od 1963. W Tatrach był współodkrywcą Jaskini nad Kotlinami (1966-68,
od otworu do połączenia ze Śnieżną Jaskinią), wstępnych partii Studni Flacha w
Ptasiej Studni (1967), Studni w Kazalnicy (1973) i in. W 1970 brał udział w
akcji ratunk. w Jaskini nad Kotlinami.
W 1969-85...
|
|
| Partsch Joseph (Nie okreslony) |
| |
|
|
| partyzanci (Nie okreslony) |
| |
partyzanci. W czasie II wojny świat. oddziały partyzanckie, walczące z
okupantem niem., przebywały w Tatrach gł. po stronie słow., w Tatrach Wysokich i
Zachodnich. Działały one w 1943-45, biorąc w 1944 czynny udział w Słow.
Powstaniu Narodowym.
Pierwsze grupy partyzanckie na Liptowie pojawiły się w 1943 k. Kokawy i
Podbańskiej, a składały się ze zbiegłych z niem. niewoli żołnierzy radz. i ze
Słowaków. Grupy te weszły potem w...
|
|
| Paryski Witold Henryk (Nie okreslony) |
| |
Paryski Witold Henryk (10 IX 1909 Pittsburgh, USA). Krajoznawca,
taternik, tatrz. przewodnik i ratownik, alpinista, działacz ochrony przyrody,
absolwent medycyny (UJ 1933), tłumacz polskich prac nauk. na język ang., autor
wielu prac o Tatrach i Podtatrzu z różnych dziedzin (tatrolog), także o Andach i
in. górach Ameryki Łacińskiej. Zamieszkały w Zakopanem od 1922 (tamże matura
1928), dorywczy pracownik i wieloletni współpracownik Muzeum Tatrz. w...
|
|
| Parzątczak (Nie okreslony) |
| |
Parzątczak (1486, 1486 m). PS. Grzbiet po zach. stronie
Chochołowskiej Doliny, między Bobrowcem a Furkaską. Nazwa pochodzi od lud. nazwy
czosnku skalnego (Allium montanum ): parzątka .
|
|
| Parzychwost, Dolina (Nie okreslony) |
| |
Parzychwost, Dolina; dolina Parichvost. S. Duża odnoga
Jałowieckiej Doliny, odgałęziająca się od niej na wysokości ok. 1000 m i
wznosząca się zrazu ku wsch., a potem ku pn.-wsch. pod Banikowską Przełęcz i
Banówkę. Odnogą Doliny Parzychwost, odchodzącą od niej ku pn. pod Salatyński
Wierch i Spaloną Kopę, jest » Głęboka Dolina. Nazwy Dolina Parzychwost i Głęboka
Dolina są na niektórych mapach błędnie przestawione.
|
|
| Parzychwost, Potok (Nie okreslony) |
| |
|
|
| parzydło leśne (Nie okreslony) |
| |
parzydło leśne (Aruncus dioicus, A. silvester ), z rodziny
Różowatych (Rosaceae ). Roślina zielna, do 2 m wysoka, tworząca gęste
kępy, najczęściej dwupienna, wyjątkowo trafiają się męskie i żeńskie kwiaty na
jednym egzemplarzu. Liście wielkie, podwójnie lub potrójnie pierzaste; kwiaty
drobne z długimi pręcikami, kremowe, przeważnie rozdzielnopłciowe, zebrane w
wielkie szczytowe wiechy.Roślina zasadniczo górska, rośnie w...
|
|
| Pasierb-Orland Jan (Nie okreslony) |
| |
Pasierb-Orland Jan (26 XII 1903 Kraków - 5 VIII 1984 Zakopane, poch. na
starym cment.). Pianista i kompozytor (Konserw. Muzycz. w Krakowie 1923 i
Warszawie). W Warszawie organizował i prowadził chóry, m.in. Chór Orlanda w 1935
(występował w radiu).
W Zakopanem mieszkał najpierw w 1925-30 lecząc się, grywając na pianinie w
niemym wówczas kinie "Sokół" i na organach w kościele Jezuitów. Następnie, po
Powstaniu Warsz., od 1944 osiadł w...
|
|
| Passendorfer Edward (Nie okreslony) |
| |
Passendorfer Edward (13 I 1894 Wadowice Górne, pow. mielecki - 10 VIII
1984 Warszawa). Geolog (UJ 1912-19, dr), wybitny badacz stratygrafii Tatr,
popularyzator wiedzy geol., działacz ochrony przyrody, od 1955 czł. PROP. Prof.
uniw. w Wilnie (1936-39), Toruniu (1945-52) i Warszawie (1952-64), czł. PAN od
1960.
Jest autorem licznych prac geol. z różnych okolic Polski, a badania
porównawcze prowadził też w Alpach i górach Słowacji. Najwięcej...
|
|
| Pasternakowa Turniczka (Nie okreslony) |
| |
Pasternakowa Turniczka; Pastrnakova vežička. S. Wybitna turniczka
w zach. ścianie Turni nad Drągiem, oddzielona od tejże ściany siodełkiem
Pasternakowy Przechód. Nazwą Pasternakowej Turniczki i Pasternakowego Przechodu
jest upamiętniony słow. przewodnik » Ján Pastrnak.
|
|
| pasterstwo (Terminologia) |
| |
Warunki gosp. na Podtatrzu były niegdyś przyczyną
silnego rozwoju p. Na Podhalu licha gleba, niesprzyjający klimat, przeludnienie
i niski stan kultury rolnej powodowały, że ludność musiała poza rolnictwem
szukać dodatkowych źródeł wyżywienia, m.in. w intensywnie rozwiniętej hodowli
owiec i krów.
Niewystarczająca ilość pastwisk w obrębie obszarów rolnych, gdzie prawie
każdy skrawek gruntu był zaorywany, spowodowała od dawna...
|
|
