Firsoff Włodzimierz A. (Ludzie) |
|
|
|
FIS (Sport) |
|
FIS = Fédération Internationale de Ski
(Międzynarodowa Federacja Narciarska).
Powstała w 1924 i stanowi najwyższą władzę w międzynar. sporcie narciarskim.
Organizuje Narciarskie Mistrzostwa Świata, zwane krótko "zawody FIS", lub nawet
po prostu: FIS.
W Polsce zawody takie urządzano w 1929, 1939 i 1962,
zawsze w Zakopanem. Za każdym razem zawody odbywały się częściowo w samym
Zakopanem i jego okolicy, a częściowo w Tatrach...
|
|
Fischer Adam (Ludzie) |
|
Fischer Adam (7 VI 1889 Przemyśl - 22 XII 1943 Lwów). Etnograf i etnolog,
od 1924 prof. nadzw. i od 1930 prof. zwycz. na uniw. lwow., red. "Ludu"
(1910-39) i "Prac Etnograficznych" (1934-39), sekr. Pol. Tow. Ludoznawczego
(1910-39), autor licznych prac nauk., m.in. monografii etnogr.: Lud polski
(Lw.1926), Rusini (Lw.1928), Polacy (Lw.1934).
Zagadnienia etnogr. Podhala łącznie z Tatrami są omawiane w wielu jego
pracach o...
|
|
Fischer Daniel (Ludzie) |
|
Fischer Daniel (przed 4 XI 1695 Kiezmark - 18 IX
1746 Debreczyn). Lekarz i przyrodnik, od 1717 lekarz miejski w Kiezmarku, potem również gł. lekarz komitatu
spiskiego i lipt., autor licznych prac lekarskich i przyr., od 1719 czł. akademi
nauk przyr. (Academia Leopoldino-Carolina Naturae Curiosorum) w Halle.
Jako lekarz cieszył się wielką sławą. Wprowadził do lecznictwa preparaty
własnego pomysłu, m.in. leki wytwarzane z produktów tatrz., np....
|
|
Fischer Jan Józef (Ludzie) |
|
Fischer Jan Józef (20 III 1873 Kraków - 10 VIII 1942
Oświęcim). Taternik, jeden z pol. pionierów
narciarstwa (od 1894), automobilizmu (pierwszy przejazd nową szosą do Morskiego Oka w 1902), lotnictwa (podczas I
wojny świat.) i yachtingu morskiego (od 1925), z zawodu kupiec w Krakowie.
Spokrewniony z rodziną » Ciechanowskich i Jawornickich.
Zaczął chodzić na wycieczki tatern. jako młody chłopiec,
ze swym nauczycielem Edmundem Cięglewiczem...
|
|
Fischer Nikolaus (Ludzie) |
|
Fischer Nikolaus (18 XII 1855 Preszów - 17 IX 1930
Nowa Wieś Spiska). Wieloletni działacz tur. oraz prof. matematyki i fizyki w
gimnazjum w Nowej Wsi Spiskiej (1880-1922, od 1888 dyr.).
W 1891-1920 był urzędującym wiceprezesem Węg. Tow. Karp.
(MKE). Swoją długotrwałą i wielostronną działalnością w MKE przyczynił się
wybitnie do rozwoju tego towarzystwa i turystyki na Spiszu i w Tatrach, m.in. w
dziedzinie budowy ścieżek tur. i...
|
|
Flach Janusz (Ludzie) |
|
|
|
flanka (Nie okreslony) |
|
flanka . W pol. żargonie tatern. i zwł. alpinistycznym: to samo co »
ściana (górska), a czasem po prostu zbocze lub strona (góry). Pochodzi z
franc. flanc i jest zbytecznym chwastem
językowym, rozplenionym dopiero po II wojnie światowej.
|
|
Fleck Wojciech (Ludzie) |
|
Fleck Wojciech (1903 Warszawa - 21 IV 1972 Zakopane,
poch. w Warszawie). Malarz i grafik, studiował na warsz. ASP (1929), m.in. u Władysława Skoczylasa. Do Zakopanego przybył w
1944 po Powstaniu Warsz. i przez 20 lat kierował zakop. Biurem Wystaw
Artystycznych. Wystawiał w kraju i za granicą, przed i po wojnie.
Malował pejzaże, portrety, martwe natury, kwiaty. Wśród jego krajobrazów
tatrz. jest np. Wiatr halny
(większy z 1965 i...
|
|
Fleischer Alexander (Ludzie) |
|
Fleischer Alexander (1874-1946).
Czes. taternik i alpinista, jeden z najbardziej aktywnych działaczy KAČ,
pierwszy redaktor czasopisma "Horolezec".
|
|
Fletcher Marguerite (Ludzie) |
|
Fletcher Marguerite . Ang. turystka, pisarka i malarka z Oxfordu. W 1891
z siostrą zwiedziła ówczesne Węgry wraz ze Słowacją i Tatrami. Opisała to w swej
ilustr. książce Sketches of life and character in Hungary, a wejście na Łomnicę
(zwykłą drogą z miejscowym przewodnikiem) w artykule przełożonym na
język węg.: Föl a Lomniczi csúcsra esőben és ködben ("Tur. Lapja" 1892, nr
2).
|
|
flisz (Nie okreslony) |
|
flisz . Zespół skał osadowych, składających się na przemian z warstw
łupków, piaskowców, zlepieńców, z warstw ilastych i marglistych. Osady fliszowe
tworzyły się już w okresie kredowym, przede wszystkim jednak w trzeciorzędzie,
wg jednych geologów w oligocenie, wg innych w eocenie i oligocenie.
Warstwy f. posiadają olbrzymią miąższość, ponad 2500 m i są ubogie w
skamieliny zwierzęce. F. otacza całe Tatry z wyjątkiem drobnej...
|
|
Florkiewicz Władysław (Ludzie) |
|
Florkiewicz Władysław (14 IX 1834 Wiktorowice k.
Miechowa - 13 VIII 1902 Zakopane, poch. na
starym cment.). Lekarz (UJ 1861, dr), od 1879 w Warszawie.
Od 1884 z powodu gruźlicy dużo czasu spędzał w
Zakopanem, gdzie rozwinął różnorodną działalność społeczną. Przyjaźnił się z
Tytusem Chałubińskim i Władysławem Matlakowskim. W 1888 był jednym z założycieli
Muzeum Tatrzańskiego i Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego...
|
|
Flórián Károly (Ludzie) |
|
Flórián Károly (26 I 1878 Preszów - 15 VIII 1941 Koszyce, poch. w
Preszowie). Węg. prawnik (uniw. w Kolozsvár = Cluj 1899, dr 1900), prof.
akademii prawa w Preszowie 1901-18 i Koszycach 1918, starosta Preszowa w
1924-27, działacz turystyczny.Był działaczem Węg. Tow. Karp. (MKE), czł. zarządu
jego sekcji preszowskiej od jej powstania w 1905; w 1936-39 był wiceprezesem
MKE. Jest autorem dwóch wspomnień z wycieczek w Tatry: Három nap a...
|
|
Foerster Josef Bohuslav (Ludzie) |
|
Foerster Josef Bohuslav , także Förster (30 XII 1859
Praga - 29 V 1951 Vestec k. Starej Boleslavi, poch. w Pradze). Czes. kompozytor,
organista, krytyk muzyczny, prof. konserw. w Hamburgu 1901-03, Wiedniu 1903-18 i
Pradze 1919-31, prezes ČAVU 1931-39.
W jego obfitej twórczości kompozytorskiej (symfonie, utwory kameralne,
pieśni, opery itd.) pojawiają się nieraz motywy górskie, np. suita V horách
(1884) i melodramat Květy na...
|
|
foki (Nie okreslony) |
|
foki . Pasy ze skóry foki z sierścią, przymocowywane dawniej do ślizgowej
powierzchni nart (za pomocą pasków lub smaru), z włosem skierowanym ku tyłowi, w
celu ułatwienia podchodzenia w górę. Istniały też f. ze sztucznego materiału
(rodzaj aksamitu lub sztuczne futro). Wskutek skośnego do tyłu ułożenia włosków,
f. zapobiegały ślizganiu się nart do tyłu w czasie podchodzenia, a umożliwiały
zjazd. Jednakże do dłuższego zjazdu f....
|
|
Folkierski Władysław (Ludzie) |
|
Folkierski Władysław (24 X 1842 Warszawa - 24 IV
1904 Zakopane, poch. na starym cment.). Inż. mechanik i matematyk. Walczył w
1863 w Powstaniu Styczniowym, a w 1870-71 w wojnie franc.-pruskiej (po stronie
franc.). W 1874-89 przebywał w Peru, gdzie pracował w kolejnictwie i jako prof.
uniw. w Limie. Od 1892 mieszkał najpierw we wsch. Galicji, pracując przy budowie
kolei, a potem osiadł w Zakopanem.
Uczestniczył w budowie linii kolejowej...
|
|
Foluszowy Potok (Woda) |
|
Foluszowy Potok
Powstaje poniżej Kuźnic jako
sztucznie utworzona odnoga Bystrej. Płynie przez Zakopane, najpierw wzdłuż drogi
do Kuźnic i popod Rondem, a następnie wzdłuż ul. Zamoyskiego i Krupówek. Wpada
do Potoku Młyniska koło zbiegu Krupówek z
ul. Kościeliską. Nazwa pochodzi od folusza (warsztatu do wyrobu sukna), który
niegdyś stał nad tym potokiem przy Krupówkach.
|
|
Folwarki (Miejscowość) |
|
Folwarki
Wieś na Spiszu pod Tatrami, między
Kiezmarkiem a Kiezmarskimi Żłobami. Mieszk. 347 w 1869, 585
w 1980. Kościół rzym.-kat. z końca XIII w. W 1438 był tu folwark miasta Kiezmark
(stąd nazwa wsi). Po II wojnie świat. ludność niem. była wysiedlona, a napłynęła
słowacka z okolicznych wsi.Mieszkańcy F. od XVII do XX w. w lecie uprawiali
pasterstwo w Tatrach, w Kiezmarskiej
Dolinie, w granicach posiadłości Kiezmarku, na...
|
|
Folwarska Polana (Hala - Polana) |
|
Folwarska Polana , dawniej też Wolarnia lub Niżnia
Wolarnia.
W środk. części Kiezmarskiej Doliny, nad
pr. brzegiem Białej Wody Kiezmarskiej, u
wsch. podnóża Rakuskiej Czuby.
Mieszkańcy wsi » Folwarki mieli tu niegdyś wolarnię zwaną:
Folwarska Szopa (Forberger Schoppen; Forbergi-pajta, Tátraaljai-pajta).
Folwarczanie wypasali woły także wyżej w dolinie, wśród kosodrzewiny, na polanie
zwanej Wyżnia Wolarnia...
|
|
Forberger Wilhelm (Ludzie) |
|
Forberger Wilhelm (28 V 1848 Kiezmark - 28 X 1928
Piszczany = Pieštany). Spiskoniem. malarz i grafik, od 1882 nauczyciel rysunku w
gimnazjum w Lewoczy na Spiszu.
Poza licznymi in. rysunkami tatrz., w 1880-1900 wykonał
kilka dużych panoram Tatr: z Czarnej Góry,
Kiezmarku, Popradu, Gródka Lipt., okolic Łuczywny oraz z Rysów. Reprodukcje tych panoram opublikowano
jako dodatki do roczników MKE. Rysunki tatrz. F. pojawiały się przez wiele lat w...
|
|
Fornet Jozef (Ludzie) |
|
Fornet Jozef (7 XI 1732 Horné Ozorovce, okres
Topolčany - 2 V 1811 Szczyrba). Słow. duchowny ewang. (uniw. w Jenie 1756),
proboszcz m.in. w Lewoczy od 1759 i w Szczyrbie od 1784, autor prac rel. i
filoz., wydanych po czes., niem. i łac. (1791-1808). Ok. 1785 próbował bez
powodzenia wydobywać złoto na Krywaniu (na
stokach Małego Krywania). Była to ostatnia
z wielu prób tego rodzaju na Krywaniu.
|
|
Förster Jenő (Ludzie) |
|
Förster Jenő , także Eugen (30 XII 1879 Włochy
Spiskie = Spišské Vlachy - 22 XI 1919 Budapeszt).
Spiskoniem. historyk i archiwista (studia na uniw. w Budapeszcie, Berlinie i
Paryżu), w 1904-19 pracował w archiwum spiskim w Lewoczy, w 1919 w archiwum węg.
w Budapeszcie.
W 1909-18 był sekr. Spiskiego Tow. Hist. i red. jego
czasopisma "Közlemények Szepes Vármegye
Múltjából ", w którym opublikował szereg swych prac związanych z...
|
|
fotografia (Nie okreslony) |
|
fotografia . Fotografia została wynaleziona w 1839, a najdawniejsze
tatrz. zdjęcia fot., jakie się zachowały, pochodzą z ok. 1860.
Okres do I wojny światowej.
Fotografowaniem Tatr pierwsi zajęli się Polacy: Walery Rzewuski w 1859 i
1861, Marcin Olszyński w 1860, Meletiusz Dutkiewicz ok. 1858 i w 1860 oraz
urzędnik krak. Sykta ok. 1860. Oryg. zdjęcia tatrz. Rzewuskiego były do niedawna
uważane za zaginione i znano je tylko z...
|
|
Fott Bohuslav (Ludzie) |
|
Fott Bohuslav (12 IX 1908 Příbram - 4 X 1976 Praga).
Czes. botanik (Uniw. Karola w Pradze 1932), algolog, prof. uniw. w Pradze od
1955. Wiele jego prac dotyczy ziem słow., m.in. Orawy i Tatr. W 1956 kierował
zespołowymi badaniami algologicznymi w słow. części Tatr Wys.; nawiązał wtedy współpracę z pol.
algologami (prof. Karol Starmach).
Z Orawy ogłosił pracę Mikroflora oravských rašelin ("Preslia" 1952).
Dwa nowe gatunki z...
|
|
Franczuk Jan (Ludzie) |
|
Franczuk Jan (1944 - 28 VII 1971 w Karakorum).
Taternik, alpinista, mgr inż. geodeta (Wydz. Geodezji WSR we Wrocławiu 1971).
Działacz Koła Wrocł. Klubu Wysokogórskiego.
Wspinał się w Tatrach od 1963, przechodząc w lecie i
zimie nowe drogi o wielkich trudnościach, m.in. na Żłobistym Szczycie, Kazalnicy Mięguszowieckiej i Galerii Gankowej
. W 1969 przechodził nowe drogi w Alpach, w 1970 jako czł.
wyprawy radz.-pol....
|
|
Franz Johann jun. (Ludzie) |
|
Franz Johann jun. (1893 Nowa Leśna na Spiszu - 1915
na froncie galic.), syn » Johanna Franza
sen. Spiskoniem. przewodnik tatrz. Ojciec wprowadził go w Tatry i wyszkolił
w zawodzie przewodnickim.F. jun. już w 1908 (mając lat 15 ) został przewodnikiem
tatrz. klasy III, w 1911 klasy II, a w 1913 (w wieku 20 lat) klasy I. Był
uważany za jednego z najlepszych przewodników tatrz. na Spiszu, a był też jednym
z pierwszych jeżdżących na nartach.
|
|
Franz Johann sen. (Ludzie) |
|
Franz Johann sen. (1863 Nowa Leśna na Spiszu - 18
VII 1939 w Tatrach, poch. w Nowej Leśnej). Jeden z najlepszych przewodników
tatrz., spiskoniem. chłop małorolny we wsi Nowa Leśna. Mając lat 16 był na swej
pierwszej wycieczce górskiej, a w nast. roku na pierwszej wspinaczce. W 1896 był
już przewodnikiem I klasy, a na kursie dla przewodników spiskich w 1899 okazał
się jednym z najlepszych. Największą aktywność w taternictwie odkrywczym wykazał...
|
|
Frączysty Stanisław (Ludzie) |
|
Frączysty Stanisław (1917 Chochołów). Góral,
uczestnik ruchu oporu w czasie II wojny świat.
W 1940-42 był kurierem (» kurierzy ) na
szlaku Chochołów -Budapeszt (m.in. przez Tatry ).
W październiku 1941 przeprowadził z Budapesztu do
Warszawy (przez Orawę i Chochołów)
marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. W 1942 F. został aresztowany przez gestapo i
był więziony w Zakopanem w "Palace", a
następnie wysłany do obozu koncentr....
|
|
Frey Jan Zachariasz (Ludzie) |
|
Frey Jan Zachariasz , także Frej i Fray (3 VI 1769
Wiedeń - VIII 1829 Warszawa). Malarz, rysownik, rytownik, ilustrator książek.
Studiował w Wiedniu i Londynie. Od 1794 (lub wcześniej) mieszkał w Polsce,
najpierw w Puławach, a od 1805 w Warszawie, gdzie jako rytownik współpracował z
» Zygmuntem Voglem.
Do dzieła Stanisława
Staszica O ziemiorodztwie Karpatow (1815) jest
dołączona barwna litografia Góral w Tatrach,...
|
|