|
|
 |
| |
Przeglądasz dział: Nie okreslony
ilość pozycji w dziale: 3073 |
Zmień dział na:
|
|
|
| haki u kozicy |
| |
haki u kozicy. Podh. i myśliwska nazwa rogów kozicy. Nazwa pochodzi od
podobieństwa tych rogów zakrzywionych na końcu do haków
metalowych.
|
|
| hakówka |
| |
hakówka. W żargonie tatern.: droga tatern. (lub jej część) przebyta z
zastosowaniem techniki hakowej.
|
|
| hamernia |
| |
hamernia lub hamry. W gwarze podh.: kuźnia, kuźnica, z niem.
Hammer, Hammerwerk .
|
|
| harnaś |
| |
harnaś. W gwarze podh.: przywódca grupy (bandy) dawnych zbójników (z węg.
hadnagy, porucznik, dowódca, za pośrednictwem języka słow.).
Lit. - "Język Pol." 33, 1953, nr 1 (Eugeniusz
Słuszkiewicz).
|
|
| hawiarskie, drogi |
| |
hawiarskie, drogi. W gwarze podh. są to drogi górn. (» hawiarz), które
zachowały się w Tatrach z czasów, gdy rozwijało się tu » górnictwo. Prowadziły
one od bani czyli kopalń, nieraz położonych wysoko w górach, do hut leżących
niżej, już w strefie leśnej.
Dziś z kopalń i osad górn. pozostały ślady przeważnie tylko w postaci nazw
miejscowych (Banie, Baniste, Podbańska, Huciska, Kuźnice itd.); tu i owdzie
zobaczyć można...
|
|
| hawiarz |
| |
hawiarz. W gwarze podh.: górnik. Pochodzi z niem. Hauer
(górnik).
|
|
| hematyt |
| |
hematyt. Minerał, tlenek żelaza, barwy czerwonawej lub stalowoszarej z
metalicznym połyskiem. Stanowi wartościową rudę żelaza. Tworzy drobne blaszki
lub ziarna wpryśnięte w in. minerały, np. w kalcyt, albo występuje w postaci
dosyć grubych naskorupień lub żył w granicie, np. w Dolinie Pięciu Stawów
Polskich, w okolicy Morskiego Oka, pojawia się też w Ornaku, Kamienistej,
Błyszczu, w Jarząbczym Wierchu. W Tatrach był eksploatowany jeszcze w...
|
|
| herbik |
| |
herbik lub hyrbik. W gwarze podh.: pagórek, grzbiecik góry, a
także pozioma grzęda czy grobla w terenie.
|
|
| herby i pieczęcie |
| |
herby i pieczęcie. Motywy tatrz. pojawiały się od dawna na h. państw., na
h. rodów szlacheckich z Podtatrza oraz na herbach i pieczęciach miejscowości
podtatrz.
Na dawnym h. Węgier są trzy góry o kopczykowatym kształcie, a symbolizują one
trzy pasma górskie: Tatry, Fatrę i Matrę, jak zaświadcza bodaj pierwszy Martin
Szentiványi w swym dziele Curiosiora et selectiora variarum scientiarum
miscellanea, decadis II pars 1 (Tyrnaviae...
|
|
| historia |
| |
historia (głównie dzieje osadnictwa i zmiany granic państwowych).
Okres pradziejowy (do r. 1000).
W czasach pradziejowych osadnictwo posuwało się ku pustemu jeszcze Podtatrzu
i ku Tatrom przede wszystkim dolinami rzek: Dunajca, Popradu, Wagu i Orawy, ale
także przez niskie przełęcze otaczających pasm górskich i poprzez niskie
wododziały, np. z dorzecza Hornadu do dorzecza Popradu.
Z doliny Wisły osadnictwo posuwało się w głąb...
|
|
| hornblenda |
| |
hornblenda. Minerał z grupy amfiboli, krzemian sodu, potasu, wapnia,
magnezu, żelaza i glinu, o składzie zmiennym, barwy różnej (pleochroizm - zmiana
barw w różnych położeniach minerału): zielonej, bladożółtej, niebieskozielonej,
bladobrunatnej, zielonobrunatnej, jasnozielonej, i o szklistym połysku. H. jest
składnikiem skał magmowych, także i metamorficznych. Jest to minerał
skałotwórczy. W Tatrach występuje m.in. na Uhrociu Kasprowym, na...
|
|
| horolezka |
| |
horolezka (ze słow.). W żargonie tatern. i tur.: model niewielkiego, dość
wąskiego plecaka (bez kieszeni i stelażu), używanego na
wspinaczki.
|
|
| hotar |
| |
hotar. Słowo to w gwarze podh. oznacza większy obszar ziemi (np. pól czy
lasu), stąd także dużą część wsi, większe osiedle, nawet "hrube gazdowstwo"
(jako dużą przestrzeń gruntu). Od słowa hotar
pochodzą pol. nazwy miejscowe Hotarz: 1) las w Chochołowskiej
Dolinie, 2) grzbiet z osiedlem we wsi Kościelisko, 3) dawna nazwa (z 1676)
Polany Biały Potok na terenie Witowa. Od Hotarza w Kościelisku powstało nazwisko...
|
|
| hruby |
| |
hruby. W gwarze podh.: gruby, potężny, masywny, wielki, bogaty, np. hruby
gazda. W znaczeniu gruby występuje w nazwach geogr., np. Hruby Regiel, Hruby
Wierch.
|
|
| humor i satyra |
| |
humor i satyra. Różnego rodzaju utwory humor. i satyr. o tematyce tatrz.
i podtatrz. (zwł. zakopiańskiej) są b. liczne, nawet pomijając utwory o małych
fragmentach humor. czy satyr. oraz takie, które śmieszą wbrew zamiarom ich
autorów, wykazujących po prostu ignorancję w poruszanych przez siebie sprawach,
jak np. Benedykt Chmielowski w swych Nowych Atenach (Lw.1745-46 i wydania
nast.).
Okres przed I wojną światową.
Za...
|
|
| hydrografia |
| |
hydrografia (sieć wodna). Tatry są wybitnie uwodnionymi górami. Składa
się na to klimat (obfitość opadów), rzeźba terenu, podłoże i przeszłość
geologiczna. Niemal każda dolina ma swój potok, każdym prawie wąwozem i żlebem
sączą się cieki wodne, a jezior mniejszych i większych jest w całych Tatrach ok.
200 (» stawy).
Tatry odwadniane są przez cztery gł. rzeki: Dunajec i Orawę od pn., Poprad i
Wag od pd. Dunajec i Poprad...
|
|
| hydrotermalne utwory |
| |
hydrotermalne utwory. Powstały w formie żył z wykrystalizowania różnych
substancji z gorących roztworów wodnych, krążących w szczelinach skalnych w
ostatniej fazie krzepnięcia magmy. Do takich utworów należą m.in. różne kruszce,
np. chalkopiryt, syderyt, antymonit, tetraedryt. Wszystkie te kruszce występują
w b. drobnych ilościach i mają znaczenie tylko dla naukowców. Niektóre były w
Tatrach eksploatowane w dawnych czasach, ale dobywanie...
|
|
| ideologia taternictwa |
| |
ideologia taternictwa. Zasadniczo pokrywa się z pojęciem ideologii
alpinizmu, a ponadto jest czasem zwana filozofią (filozofią taternictwa czy
alpinizmu). Ponieważ zaś taternictwo (alpinizm) jest niewątpliwie gałęzią sportu
(choć dość specyficzną i odrębną od innych jego gałęzi), trzeba uznać, że
ideologia (filozofia) taternictwa jest jednym ze składników filozofii sportu. Ta
ostatnia (wg "MES" 1, 1984) jest określana jako "dziedzina...
|
|
| igła |
| |
igła. Turnia lub turniczka o wysmukłym kształcie.
|
|
| igła lodowa |
| |
igła lodowa. Stosunkowo cienki a długi hak, stosowany w taternictwie i
alpinizmie do asekuracji w terenie lodowym.
|
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
»»
Ostatnia
|
|
