|
|
 |
| |
Przeglądasz dział: Nie okreslony
ilość pozycji w dziale: 3073 |
Zmień dział na:
|
|
|
| graniówka |
| |
graniówka . Droga (przejście) granią. Bardziej znane graniówki Tatr Pol.
prowadzą nast. graniami: Grań Kościelca, Grań Fajek, Grań Czarnych Ścian, Grań
Mięguszowiecka. W Tatrach Słow.: Grań Hrubego, Grań Batyżowiecka, Grań Wideł.
Zob. też Grań Tatr.
|
|
| granit |
| |
granit . Skała magmowa głębinowa czyli plutoniczna (błędnie wulkaniczna,
czy wybuchowa), o budowie krystalicznej, ziarnistej, składająca się z kwarcu,
skaleni i miki oraz drobnych domieszek in. minerałów. G. tatrzański jest skałą
kwaśną, barwę miewa białawą, czarniawą, czerwonawą, a najczęściej szarą. Z
granitu (wraz z gnejsami i łupkami krystalicznymi) zbudowany jest » tatrz. trzon
krystaliczny. Niektórzy geologowie nazywają granit...
|
|
| granitoidy |
| |
granitoidy . Nazwa ogólna dla granitu i pokrewnych mu skał, jak tonality,
granodioryty i in.
|
|
| granodioryt |
| |
granodioryt . Skała pokrewna granitowi, różniąca się nieco od niego
składem chem., a także stosunkiem budujących ją minerałów. Przykładem takiej
skały jest np. rygiel Czarnego Stawu Gąsienicowego.
|
|
| grapa |
| |
grapa . W pol. gwarach podtatrz. (podh., spiskiej i orawskiej) jest to
strome lub urwiste zbocze, grzbiet lub wzniesienie mniejsze czy większe;
podobnie w słow. gwarach podtatrz. (orawskich i lipt.).Słowo to występuje też w
nazwach geogr., częściej na Podhalu (np. Galicowa Grapa, Klusiowa Grapa, albo po
prostu Grapa lub Grapy), podobnie na Spiszu Pol., Orawie Pol. i Orawie Słow., a
w Tatrach rzadziej, ale również, np. w Liptowskich Kopach są Brdarowe...
|
|
| gronostaj |
| |
gronostaj (Mustela erminea ), z rodziny łasicowatych
(Mustelidae ). Niewielkie b. drapieżne zwierzątko, ssak żyjący we
wszystkich piętrach roślinności aż po turniowe do samego wierzchołka Gierlachu.
Futerko ma w lecie rdzawobrunatne na grzbiecie, białe na brzuszku; w zimie jest
całkowicie białe, tylko sam koniec ogonka czarny. G. żywi się drobnymi ssakami:
myszami, ryjówkami, nornicami itp. Zręcznie wspina się po drzewach, b....
|
|
| groń |
| |
groń . W gwarze podh.: wyniosły brzeg rzeki lub potoku, albo grzbiet
między dwoma strumieniami. Zdrobniałą formą jest gronik.
Te terminy topogr., groń i gronik, stały się nieraz nazwami
geogr., ale częściej na Podtatrzu, niż w samych Tatrach, np. Gronik we wsi
Kościelisko, Gronik w Zakopanem, Gronik na stokach Krywania, wieś Groń na
Podhalu, wzgórze Groń w zach. grzbiecie Osobitej. Od nazwy wsi Groń...
|
|
| grota |
| |
grota . Obecnie słowo to uchodzi za mniej fachowe określenie » jaskini,
ale do II wojny świat. było w Tatrach w powszechnym użyciu (równocześnie ze
słowem jaskinia) i nawet wchodziło w skład nazw własnych, np. Mylna Grota.
Po II wojnie świat., przy porządkowaniu pol. nazewnictwa jask., postanowiono
w nazwach własnych stosować jedynie słowo jaskinia (a więc Mylna Jaskinia itp.),
a w pol. terminologii speleol. za termin bardziej fachowy...
|
|
| grotołaz |
| |
grotołaz . Termin początkowo żartobliwy (dziś już nie), który powstał w
1923 na oznaczenie amatora odkrywania, zwiedzania i badania jaskiń, także i
trudno dostępnych, w których trzeba stosować specjalny sprzęt jaskiniowy.
Synonim terminu grotołaz: taternik jaskiniowy. Pierwsze stowarzyszenie
grotołazów w Polsce powstało w 1950: Klub Grotołazów w Krakowie.Obecnie
grotołazi pol. są zrzeszeni w osobnych sekcjach i klubach taternictwa jask....
|
|
| grubodziób |
| |
grubodziób (Coccothraustes coccothraustes ), z rodziny łuszczaków
(Fringillidae ). Ptak większy od wróbla, o charakterystycznym potężnym
dziobie, odgrywającym rolę dziadka do orzechów przy wydobywaniu z szyszek
orzeszków limbowych, rozłupywaniu buczyny, pestek owoców itp., których jądrami
się żywi. Upierzenie ma pstrokate w różnych odcieniach brązowego i granatowego z
białym. Żyje parami, gnieździ się w maju, odlatuje na...
|
|
| gruboszowate |
| |
gruboszowate , inaczej sukulenty. Grupa ekologiczna roślin, szczególny
typ kserofitów, gromadzących w tkankach (w miękiszu wodnym) zapasy wody, gł. w
liściach (ale i w łodygach), które nabrzmiewają przybierając wygląd
"gruboszowaty". U roślin tych transpiracja jest zmniejszona, asymilacja słaba,
wzrost powolny.Do grupy tej należą np. egzotyczne kaktusy, pewne egzotyczne
euforbie (wilczomlecze) i wiele in., a także niektóre skalnice, np....
|
|
| gruszyczki |
| |
gruszyczki (Pirola ), z rodziny Gruszyczkowatych (Pirolaceae
). Niewielkie roślinki, przeważnie leśne, o liściach zimotrwałych, zebranych
w różyczkę przyziemną. Dość pospolite na niżu, w Tatrach również tu i owdzie
występują.
Najbardziej znana jest gruszyczka jednokwiatowa (P. uniflora ), o
listkach okrągławych i pojedynczym kwiatku na łodyżce, białym o pięciu
zrośniętych płatkach i silnym pięknym zapachu,...
|
|
| grzebień |
| |
grzebień . Termin tur. i tatern., oznaczający poziomą w zasadzie, ale
pozębioną i skalistą grań.
|
|
| grzyby |
| |
grzyby (Fungi, Mycophyta, Mycetes, Mycota ). Lasy i polany tatrz.
niegdyś obfitowały w liczne gatunki g. Jednak ostatnie trzy, cztery dziesiątki
lat zaznaczyły się ogromnym zubożeniem grzybostanu w Tatrach. Przyczyn jest
kilka: wysoce szkodliwy sposób zbierania g. (mimo zakazu zbioru na terenie TPN)
ze zdzieraniem darni, niszczeniem g. niejadalnych (tzw. psich), rozgrzebywaniem
igliwia i mchu przez co odsłaniana grzybnia wysycha i ginie. Pyły i...
|
|
| gunia |
| |
gunia lub guńka. Część ubioru lud. na Podtatrzu, rodzaj krótszej peleryny
z rękawami i dość wysokim kołnierzem, uszyta z grubego brązowego materiału.
Władysław Matlakowski (Zdobienie i sprzęt...) nazywa gunię burą cuhą i
odróżnia ją barwą od białej cuhy, także i tym, że zazwyczaj wdziewa się ją na
rękawy. Nazwa gunia i jej odmiany znane są już od b. dawna w większości języków
słowiańskich. Możliwe, że do języków...
|
|
| gwary ludowe |
| |
gwary ludowe . Ludność od wieków zamieszkująca Podtatrze była w znacznej
części wiejska i w mowie używała gwar (dialektów) lud., a zwł. na Spiszu
posiłkowano się dość powszechnie gwarami ludowymi również i w miastach.
Ludność nie tylko wsi i miast leżących u samego podnóża Tatr, ale też
bardziej odległych, miała różne powiązania z Tatrami: wędrówki past. na
pastwiska tatrz., myślistwo, roboty w tatrz. lasach i dawnych...
|
|
| gzyms |
| |
gzyms . Wąziutka, dość regularna półeczka w terenie górskim, zwykle
skalista. Tylko na szerszych gzymsach można postawić całą
stopę.
|
|
| haki do butów |
| |
haki do butów. Specjalny rodzaj gwoździ używanych dawniej do okucia
brzegu podeszwy i obcasa butów turystycznych. O takim obuwiu mówiło się: podkute
buty lub kute buty. Znajomość takiego obuwia przywędrowała do Tatr z Alp, przed
I wojną światową.H. do butów wyrabiano wg różnych modeli. Oprócz zwykłych h.
tur. (których trzeba było ok. 40 do jednego buta) najbardziej znanym modelem
były tricouni; te ostatnie h., większe i specjalnego...
|
|
| haki lodowe |
| |
haki lodowe. Są zasadniczo podobne do metalowych » haków skalnych, ale
dłuższe (zwykle ok. 30 cm). Używa się ich w podobny sposób jak haków skalnych,
ale wbija się je lub wkręca w lód. Wbijane młotkiem haki lodowe, to igły lodowe;
wkręcane haki lodowe, to śruby lodowe.
|
|
| haki skalne |
| |
haki skalne. W taternictwie i alpinizmie hak skalny (potocznie po prostu
hak) jest to klin metalowy, zwykle kilkanaście cm długi i z uchem (lub z
ruchomym metalowym kółkiem), używany przy wspinaczce w trudnym i eksponowanym
terenie.Hak wbija się młotkiem w szczelinę skalną, po czym przez ucho (lub
ruchome kółko) haka przewleka się linę służącą do asekuracji lub zjazdu. Zamiast
przewlekać linę (co jest niewygodne i bywa ryzykowne) używa się...
|
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
»»
Ostatnia
|
|
