Saysse-Tobiczyk Kazimierz

Saysse-Tobiczyk Kazimierz, do 1918 Franciszek Kazimierz Tobiczyk (12 I 1891 Gorlice - 5 IX 1980 Warszawa). Literat, publicysta, turysta i narciarz wysokogórski, prawnik (uniw. we Lwowie i Wiedniu, dr 1920 na Uniw. Lwow).

Przed I wojną świat. jego działalność tur. i narc. była związana głównie z Karpatami Wsch. i Pd.; był wtedy jednym z działaczy Akad. Klubu Tur. we Lwowie. Uprawiał też taternictwo, turystykę i narciarstwo w Tatrach oraz narciarstwo wysokogórskie w Alpach (m.in. wejście narc. w 1913 na Hoher Sonnblick 3106 m w Wysokich Taurach). W 1917 był instruktorem narc. dla żołnierzy austr. w Tatrach.

Od 1918, mieszkając okresowo w Zakopanem, opublikował liczne artykuły na różne tematy zakop. i tatrz., m.in. z zakresu turystyki, narciarstwa, ochrony przyrody i Tatrz. Parku Narodowego.

Wydał też osobno dwa zbiory swych prac publicyst. o tematyce związanej z Tatrami i Podtatrzem: Dość już ignorancyi w kwestyi kresów południowych Ruś karpacka, Tatry, Spisz i Orawa (Wa. 1919) oraz Wielkie Zakopane i Park Narodowy w Tatrach (Wa. 1928).W okresie międzywoj. wydał również kilka powieści o tematyce górskiej i narc.: Monte Adamello (Kr. 1918), W śniegach (Wa. 1920), Wilczysko (1927), Ostatni bieg ("Światowid" 1928, nry 48-52 oraz 1929, nry 1-22) i nowelę narc. Zemsta ("Zima" 2, 1930-31, nr 1).

Po II wojnie świat. stał się autorem licznych publikacji krajozn. (broszur, książek, albumów), dotyczących różnych okolic Polski. Jedno z ważniejszych to duże, bogato ilustr. dzieło pop.-nauk. o Podhalu i Tatrach Pod wierchami Tatr (Wa.1956 i wydania nast., także po słow. i niem.).

Wśród jego licznych albumów (z obszernymi tekstami), Tatr i Podtatrza dotyczą: Na szczytach Tatr (Wa. 1956, także po czes. i niem.), Tatry w śniegu (Wa. 1962, także po ang.), Dunajec, rzeka Tatr i Pienin (Wa. 1966 i 1976), Tatry (Wa. 1968 i 1973, też po niem.), Parki narodowe w Polsce (Wa. 1973).

Był on również redaktorem i współautorem wielkiej i cennej monografii zbior. o pol. wyprawach górskich, polarnych i jaskiniowych W skałach i lodach świata (t. 1-5, Wa. 1959-74) oraz jednotomowego kompendium polskich wypraw wysokogórskich pt. W górach wysokich (Wa. 1985).

W sumie jest on autorem lub współautorem ponad 100 publikacji książkowych i albumowych o łącznym nakładzie ponad półtora miliona egzemplarzy, w tym większość pozycji o tematyce górskiej. W 1966 w Warszawie odbyła się wystawa jego publikacji pt. Sto książek o ziemi polskiej Kazimierza Saysse-Tobiczyka. W 1967 został mianowany członkiem hon. Klubu Wysokogórskiego.

Lit. - "Tat." 41, 1965, nr 3-4 (wywiad, Adam Chowański). - "Wierchy" 53, 1984, s. 323-326 (Bolesław Chwaściński).

---