E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Nowiny
 Przegląd prasy i nowin
   Zakopane
   Tatry
   Podhale
   Kultura
   Narty
Felietony
Opowiadania
Multimedia
Gastronomia
Fotoreportaże
Dziennikarze PPWSZ
Kalendarz imprez
Pogoda/kamery
Ogłoszenia
Forum dyskusyjne
Redakcja
 Reklama
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane
 nawigacja:  Z-ne.pl » Nowiny

Felietony
PÓŁNOCNA GRANICA TATR
(Jarosław Balon )

źródło: Artykuł udostępniony przez półrocznik "Maćkowa Perć"


strona: 1/3
1 2 3 

Historyczne i współczesne opracowania określające północną granicę Tatr.

Wprowadzenie

Tatry niewątpliwie należą do najlepiej zbadanych regionów geograficznych na świecie; ich środowisko przyrodnicze jest od ponad dwóch wieków obszarem szczegółowych studiów. Pomimo to w wielu dziedzinach nauk wiedza o Tatrach jest jeszcze silnie fragmentaryczna; istnieją zagadnienia nie analizowane do tej pory przez badaczy lub traktowane w sposób silnie marginesowy. Do zagadnień tych należy problem granic Tatr, a zatem określania w sposób możliwie ścisły - opierając się na kryteriach przyrodniczych - gdzie Tatry się "zaczynają" czy też "kończą".

Historycznie rzecz biorąc pierwszą próbę określenia granicy Tatr przeprowadził S. Eliasz-Radzikowski w 1900 roku. Wytyczył on granicę biegnącą wzdłuż ważniejszych potoków w otoczeniu Tatr (m.in. Bielskim, Jaworowym, Podgórzanskim, Porońcem, Zakopianką, Cichą Wodą, Czarnym Dunajcem). Przyjęcie kryterium hydrograficznego spowodowało włączenie do Tatr m.in. południowej części Kotliny Podhala. Obszar Tatr "zmniejszyli" znacznie Z i W.H. Paryscy w Encyklopedii Tatrzańskiej (1973), proponując jednak przebieg nie przyrodniczy, lecz wzdłuż otaczających Tatry dróg. W wielu miejscach (np. w okolicach Zakopanego) drogi te nawiązują do granic przyrodniczych, istnieje szereg odcinków, gdzie granica "drogowa" jest trudna do zaakceptowania, np. w rejonie Zdziaru czy też Wierchu Porońca i Łysej Polany i to nie tylko dlatego, że Droga Oswalda Balcera tworzy tam serpentyny. Wielka Encyklopedia Tatrzańska (1995) koryguje w kilku miejscach przebieg granicy Tatr, ale nadal trudno uznać ją granicę przyrodniczą Pomimo to granica ta jest w powszechnym użyciu, nie tylko w przewodnikach turystycznych, ale także w publikacjach naukowych.

Moje zainteresowania północną granicą Tatr mają już swoją historię. Dylematy związane z przebiegiem północnej granicy Tatr, wraz ze wstępną koncepcją jej przebiegu prezentowałem po raz pierwszy w 1991 roku, w pracy (nie publikowanej) przygotowanej dla Komisji Egzaminacyjnej na I klasę przewodnicką. W 1995 przygotowałem artykuł na ten temat, przedstawiony jako poster na konferencji TPN i PTPiNoZ w Zakopanem w 1995. Był on publikowany w 1996 w tomie pokonferencyjnym. Od tego czasu koncepcja uległa bardzo nieznacznym zmianom, a przede wszystkim stała się jedną z podstaw moich innych publikacji, m.in. o charakterze metodologicznym, a także dotyczących zróżnicowania regionalnego Tatr.

Założenia metodologiczne i ich konsekwencje dla przebiegu granicy

Przy wyznaczeniu północnej granicy Tatr przyjęto założenie, że jest to granica fizyczno-geograficzna. Prowadzenie granic regionów fizyczno-geograficznych opiera się na konkretnych zasadach, zestawionych w innej pracy autora:

  • Granice wyznaczamy tylko na podstawie czynników przyrodniczych, nie biorąc pod uwagę granic politycznych i administracyjnych; w miejscach, gdzie granice regionów dochodzą do nie przyrodniczej granicy obszaru badań, bierzemy pod uwagę dalszy hipotetyczny jej przebieg poza obszarem badań (naszych dociekań nie powinniśmy ograniczać np. tylko do polskiej części Tatr).
  • Stosujemy zasadę równoprawności regionów, położonych po obu stronach granicy, tzn. przy wyznaczaniu granicy bierzemy w równym stopniu pod uwagę cechy obu regionów które granica rozdziela; tworzymy zatem granicę rozdzielającą od siebie dwa regiony, a nie granicę oddzielającą region od obojętnego nam, anonimowego otoczenia (chodzi o oto, by nie sugerować się tylko cechami jednego, bardziej interesującego nas regionu, w tym przypadku Tatr).
  • Podstawowym elementem wiodącym przy prowadzeniu granic w górach - bez względu na rangę regionów, które granica rozdziela - jest morfologia. Część z wyznaczonych na podstawie morfologii granic, szczególnie granice pomiędzy obszarami górskimi a wyżynnymi bądź przedpolem gór, uwarunkowane są budową geologiczną.
  • W stosunku do obszarów niżowych i wyżynnych, w górach znacznie mniejszą rolę odgrywa w prowadzeniu granic kryterium klimatyczne. W szczególności granic regionów nie należy prowadzić w nawiązaniu do granic pięter.
  • Góry dzielimy na pasma, masywy i grupy górskie, a nie na doliny (zlewnie); stąd granic regionów nie prowadzimy wzdłuż grzbietów górskich.
  • Granice oddzielające grupy górskie prowadzimy wzdłuż den dolin, zaliczając całe dno doliny do jednego z regionów bądź traktując dno doliny jako szeroką granicę pomiędzy dwoma regionami.
  • Granice oddzielające grupy górskie prowadzimy też w poprzek grzbietów górskich, łącząc linią graniczną większe doliny; wykorzystujemy do tego możliwie nisko położone i szerokie przełęcze; linię graniczną prowadzimy wtedy wklęsłą formą terenu, możliwie prostopadle do linii grzbietu.
  • Granice oddzielające grupy górskie od ich przedpola prowadzimy wzdłuż linii załomu morfologicznego u podnóża stoku górskiego.



strona: 1/3
1 2 3 

«« Powrót do listy wiadomości


 Zapisz w schowku     Drukuj       Zgłoś błąd    20804





Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024