* * *

Polskie Towarzystwo Historyczne w Nowym Targu oraz Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu, od lutego 2017 r. realizują nowy cykl otwartych wykładów naukowych pod nazwą "Klio - ratuszowe debaty o przeszłości". Odbywają się one w każdy ostatni czwartek miesiąca z wyłączeniem wakacji o godz. 17.00 w sali reprezentacyjnej nowotarskiego rausza.

Tytułowa "Klio" muza historyków, patronuje spotkaniom i debatom poświęconym historii, kulturze i tradycji miasta oraz regionu. Jak zapewniają organizatorzy nie zabraknie również prelekcji poruszających problematykę ogólnopolską z zakresu archeologii, historii sztuki, historii wojskowości, etnografii czy etnologii. Na wykłady do Nowego Targu zostali zaproszeni pracownicy naukowi wyższych uczelni, z którymi PTH od szeregu lat współpracuje, ale również pracownicy instytucji kultury w tym placówek muzealnych. Wykładom towarzyszą prezentacje multimedialne oraz otwarte debaty prelegentów z uczestnikami spotkań. Prelekcje w ratuszu nawiązują do orgaznizowanych w latach ubiegłych zarówno przez PTH jak i Muzeum cyklów spotkań mieszkańców miasta i regionu z badaczami przeszłości.

Projekt przygotowany przez towarzystwo historyczne, otrzymał dofinasowanie ze środków Gminy Miasto Nowy Targ w ramach konkursu na realizację zadań publicznych w zakresie kultury, sztuki i ochrony dóbr kultury.

* * *

Ruś Szlachtowska stanowiła integralną część Łemkowszczyzny, która rozpościerała się po obu stronach obecnej granicy polsko-słowackiej, jednakże ze względu na znaczne różnice kulturowe i językowe, jakie dzieliły ludność ją zamieszkującą od Łemkowszczyzny położonej nad Popradem, prof. Roman Reinfuss w 1937 roku wyodrębnił ją od innych wsi ruskich położonych w Karpatach zachodnich.

Rusini utrzymywali się z uprawy roli i pasterstwa. Mieszkańcy Białej Wody specjalizowali się w naprawianiu rozbitych glinianych naczyń, lepiąc je i wzmacniając drutem. Wyrabiano drewniane pudla, wyplatano koszyki. Rusini byli również specjalistami w wypalaniu wapna.

W 1945 r., po podpisanym 9 września 1944 r. układzie między PKWN, a ZSRR o wzajemnej wymianie ludności i po szeroko rozwiniętej akcji propagandowej na rzecz wyjazdów do Ukraińskiej SRR większość Rusinów Szlachtowskich, jak i cała Łemkowszczyzna opowiedziała się za wyjazdem do ZSRR, na  zachodnią Ukrainę.

W 1947 r. rozpoczęto akcję o kryptonimie "Wisła" wskutek, której wysiedlono pozostałych mieszkańców. Na Rusi Szlachtowskiej została ona zakończona dopiero w 1950.

Dziś pozostały po nich kapliczki i krzyże przydrożne, nieliczne zabudowania, ruiny piwniczek, a także zdziczałe jabłonie, śliwy, porzeczki, barwinek…

* * *

mgr Anna Wawrzczak, archeolog, absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracownik Muzeum Pienińskiego w Szczawnicy. Uczestniczyła w ratowniczych badaniach archeologicznych w okolicy Krakowa na terenach przeznaczonych pod budowę autostrady A4. Brała udział w licznych wykopaliskach w woj. świętokrzyskim, m.in. w Turze Dolnym pod kierunkiem dr Andrzeja Matogi. Odtwórczyni życia przed wiekami podczas licznych festynów archeologicznych m.in. na Dymarkach Świętokrzyskich w Nowej Słupi oraz na Żelaznych Korzeniach w Starachowicach. Prywatnie lubi turystykę górska a hobbystycznie archeologię eksperymentalna i fotografie amatorska.