E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

lawiny śnieżne

 
  Kategoria: 
Terminologia 

  opis  
  forum (0)  

Są to masy śniegu lub lodu, obsuwające się gwałtownie i niezmiernie szybko po zboczu górskim. Gdy się mówi o lawinach bez podania ich rodzaju, ma się zwykle na myśli lawiny śnieżne.

Spadłszy na płaski teren na dnie węższych dolin, l.ś. nieraz toczą się siłą rozpędu jeszcze w górę na przeciwległy stok; często wyłamują las lub kosodrzewinę, burzą szałasy, powodują śmierć kozic i in. zwierzyny, nieraz zasypują szosę do Morskiego Oka.

L.ś. w Tatrach były przyczyną śmierci wielu ludzi. Już ks. Stolarczyk wspomina w swej kronice, że w lutym 1856 lawina zasypała 5 górników w Kościeliskiej Dolinie. Pierwsze schronisko (nie zagospodarowane) w Wielickiej Dolinie zostało w 1874 zniszczone przez lawinę. Również przez lawinę było zburzone schronisko TT w Waksmundzkiej Dolinie w 1878, oraz schronisko w Goryczkowej Dolinie w 1956, a schronisko pod Wagą było silnie uszkodzone przez lawiny w 1943, 1947, 1954 (dwukrotnie) i 1962. Schroniska nad Morskim Okiem i Popradzkim Stawem były kilkakrotnie silnie zagrożone lawinami, które spadły blisko nich (wywołany lawiną pęd powietrza powygniatał szyby w oknach).

W 1909 zginął w lawinie pod Małym Kościelcem znany taternik i kompozytor, Mieczysław Karłowicz. Wypadków w lawinach było potem wiele, choć nie wszystkie śmiertelne. Zdarzały się wypadki nawet na takich drogach jak przez Skupniów Upłaz na Gąsienicową Halę, na trasach zawodów narc. jak w Suchym Żlebie na Kalatówkach, lub przy wyciągach narc. jak w Łomnickiej Dolinie.

Istnieją różne podziały l.ś., np.: 1) lawiny pyłowe czyli pyłówki, tj. utworzone ze świeżo spadłego, suchego, sypkiego śniegu, tzw. puchu; 2) » deski śnieżne; 3) lawiny z mokrego śniegu (jeżeli obsuwają się wszystkie warstwy śniegu, lawina nazywa się gruntową); 4) lawiny mieszane (np. deska śnieżna z warstwą puchu na wierzchu).Przyczyny lawin: 1) wzrost temperatury (ciepły wiatr, nasłonecznienie itp.); 2) oberwanie się nawisu (nawis spada na pokryte śniegiem zbocze i wywołuje lawinę); 3) spadające kamienie (w podobny sposób jak nawis); 4) podcięcie śnieżnego zbocza przez przechodzącego człowieka (pieszo lub na nartach) albo zwierzę; 5) głośne krzyki (wstrząsy powietrza); 6) wiatr, deszcz; 7) osiadanie śniegu.

Warunki terenowe sprzyjające powstawaniu lawin: 1) duże nachylenie stoku; 2) równa i gładka powierzchnia terenu (przy lawinach gruntowych nierówności terenu utrudniają ruszenie lawiny); 3) gładka, twarda powierzchnia pośredniej warstwy śniegu (po której łatwiej obsuwa się wierzchnia warstwa w postaci lawiny); 4) wypukły przekrój zbocza (przy wklęsłym przekroju zbocza lawina nie ruszy tak łatwo); 5) pd. wystawa stoków (pd. stoki są jednak czasem bezpieczniejsze, jeżeli lawiny na nich już zeszły); 6) wielka rozległość stoku.

Najczęstsza pora spadania lawin, nie wywołanych przez człowieka, to okres między godz. 11 a 15 (wpływ nasłonecznienia). Istnieją jednak b. liczne odstępstwa od tej reguły: lawiny spadają o każdej godzinie dnia i nocy. W Tatrach, zależnie od opadów śnieżnych i in. warunków, lawiny spadają od listopada do czerwca, najwięcej w marcu. Czasem nie da się przewidzieć niebezpieczeństwa lawin, przeważnie jednak wypadkom są winni sami poszkodowani, którzy nie znają zasad unikania lawin, lub też zasad takich nie przestrzegają. Każdy turysta zimowy i narciarz musi też wiedzieć, jak postępować w razie porwania przez lawinę jego samego lub towarzysza, jak prowadzić poszukiwania i jak ratować odkopanego. Zasypany przez lawinę niekiedy żyje pod nią b. długo, jednakże ratunek zwykle zależy od szybkiego i właściwego postępowania samego porwanego przez lawinę i jego towarzyszy spoza zasięgu lawiny.

W Tatrach Pol. największe i najczęstsze lawiny spadają w otoczeniu Morskiego Oka. Czasem wybiegają aż na jezioro i załamują lód. W otoczeniu Morskiego Oka obserwowano nieraz kilkaset lawin większych i mniejszych w ciągu jednego dnia (np. w kwietniu 1948), a Zaruski podaje stamtąd ok. 1200 lawin w dniu 11 V 1909.

Jednym z pierwszych, który pisał nieco obszerniej o lawinach śnieżnych w Tatrach, był Maksymilian Nowicki (w pracy pt. Kozica, Kr. 1868, a potem w "Pam. TT" 1876). Osobne prace o tatrz. lawinach śnieżnych ogłosili: Ludomir Sawicki (w "Ziemi" 1910, nry 23-25), Mariusz Zaruski (w "Pam. TT" 1910 i 1911), Alfred Grosz (w "Jahrb. UKV" 1916), a potem liczni in.



Literatura:
Lit. - W.H. Paryski: Lawiny przy Morskim Oku. "Tat." 1948, nr 1-2. - Jerzy Hajdukiewicz: Wielka lawina przy Morskim Oku w dniu 8 kwietnia 1948 r. Tamże. - Stefan Myczkowski: Lawiny a las tatrzański. "Wierchy" 25, 1956. - Mieczysław Kłapa: Lawiny. "Wierchy" 28, 1959.



KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024