E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

 

Giewont

 
  Kategoria: 
Szczyty 
  Wysokość:  1909 m n.p.m.
  GPS:  N49.25° E19.93°


Szlaki turystyczne w tym miejscu  

 Kondracka Przełęcz, Wyżnia  15 min.   idź » 

 schemat szlaków » 

Rozpocznij nową wycieczkę od tego miejsca » 


  opis  
  forum (0)  
  wycieczki  

Położenie:

Panujący nad Zakopanem i charakterystyczny dla jego krajobrazu szczyt Tatr Zach., jeden z najbardziej popularnych w ich polskiej części. Giewont ciągnie się długą granią od Kalatówek na wschodzie po Dolinę Małej Łąki na zachodzie. Od pn. podchodzą do jego podnóża Dolina Białego i Strążyska Dolina, a od pd. ciągnie się wzdłuż niego Kondratowa Dolina. Od Kondrackiej Kopy w gł. grzbiecie tatrzańskim Giewont jest oddzielony Kondracką Przełęczą, od Krokwi odgranicza go Przełęcz Białego, od Suchego Wierchu - Wyżnia Sucha Przełęcz, a od Grzybowca - Przełęcz Bacuch

W długiej grani Giewontu rozróżniamy trzy najważniejsze wzniesienia: od zachodu Mały Giewont (1728 m), potem gł. wierzchołek Giewontu zwany Wielkim Giewontem (1895 m) oraz wsch. wierzchołek zwany Długim Giewontem (1867 m). Wielki Giewont jest oddzielony od Długiego Giewontu głębokim wcięciem zwanym Szczerbą (1823 m). Ku pn. Giewont opada b. stromą, wapienną ścianą, ok. 600 m wysoką.




W kształcie G. fantazja ludzka upatrzyła postać Śpiącego Rycerza; głowę ma tworzyć Wielki Giewont, a tułów - Długi Giewont. Jedno podanie głosi, że w jaskini w skałach G. śpią rycerze króla Bolesława Śmiałego, a wg innego podania w G. jest jaskinia, w której mnich strzeże wielkich skarbów.

Na samym wierzchołku Wielkiego Giewontu stoi wyniosły, z dala widoczny krzyż o szpetnej żelaznej konstrukcji kratowej, postawiony przez zakop. parafian i ich proboszcza ks. Kazimierza Kaszelewskiego w 1901 na wzór mody panującej wówczas we Włoszech. Wysokość krzyża 17,5 m, z czego 15 m wystaje nad skałę.

Mimo że wejście na G. zwykłymi drogami, osiągającymi wierzchołek okólnymi szlakami od pd., jest dość łatwe, góra ta pochłonęła wiele ofiar wśród nierozważnych wycieczkowiczów, którzy próbowali wchodzić na G. wprost od pn., lub też schodzić ze szczytu od razu w kierunku Zakopanego. Drogi wiodące na G. jego pn. urwiskami są odpowiednie jedynie dla wprawnych taterników z właściwym ekwipunkiem. W pn. krzesanicach G. istnieje parę jaskiń o niewielkich rozmiarach. Najciekawsza wśród nich to Juhaska Jaskinia.Pochodzenie nazwy Giewont (dawniej pisano też czasem Gewont) nie jest znane, wyrażano tylko różne przypuszczenia. Była ona dawniej używana jako nazwa góry, jako nazwa leżącej u jej stóp hali (» Giewont, Hala) oraz jako nazwisko czy przydomek (zob. osobne hasło), a dziś nadal jako nazwa góry i jako przydomek (Gąsienica-Giewont). Nie wiadomo, które znaczenie było wcześniejsze, ale wszystkie trzy z pewnością są powiązane swym pochodzeniem. W Tatrach Pol. nazwy hal często pochodzą od nazwy dawnego właściciela (osoby lub wsi), a dopiero od nazwy hali powstały nazwy dalszych obiektów, np. Miętus, Miętusia Hala, Miętusi Przysłop; często jednak bywało także na odwrót, np. najpierw była nazwa Stoły a dopiero od nich Hala Stoły. W przypadku nazwy Giewont nie wiadomo, co najpierw oznaczała, ale mogła to być góra, gdyż widziana od pn. jest ona niezwykle wybitna, a góralom zakop. zastępowała zegar (w południe słońce świeci nad Szczerbą w Giewoncie) i pomagała przepowiadać pogodę. Już w XVII w. w przywilejach królewskich czytamy: "salasse dictis sub monte Gewont" oraz "hale Giewont Strążyskami zwane", a w wierszu z XVII w. jest mowa o "szczycie Gewandu śnieżnego".

Prof. Jan Rozwadowski w swej pracy O nazwach geograficznych Podhala ("Pam. TT" 1914) przyjmuje niem. pochodzenie nazwy góry Giewont (od niem. górników); w narzeczach pd.-niem. bowiem słowo Gewände oznacza skały lub ściany górskie, a Wand u niem. górników to skała większa lub mniejsza (i stąd w podh. gwarze wanta, wantule). Inni wywodzą nazwę Giewontu od niem. jähe Wand (stroma ściana). Walery Eljasz twierdził w 1874, że w podh. gwarze giewont to "słup, belka lub coś podobnego stojącego pionowo", a także, że wg Jana Radwańskiego u górali wyrazy giew, gwy, giewy i giewa znaczą prostopadły, spadzisty; dalsze badania dialektyczne jednakże tego nie potwierdziły. Za niem. pochodzeniem nazwy Giewont zdawałoby się przemawiać i to, że w dawnym niem. nazewnictwie na Spiszu istniała nazwa Gewand (wzgórze tuż na zach. od wsi Młynica) oraz Lange Gewand (pola i zarośla k. Kiezmarku), ale ta ostatnia nazwa poprzednio brzmiała Langewald ("długi las"). Nadal więc nie wiemy, skąd pochodzi na Podhalu i w Tatrach Pol. nazwa Giewont, ani nawet co oznaczała wcześniej: człowieka czy górę.

Królujący nad Zakopanem Giewont stał się tak popularny, że zarówno w mowie potocznej jak i w druku zamiast wyrażenia "w Zakopanem" używa się nieraz "pod Giewontem". Wizerunek Giewontu był na jednej ze starych pieczęci wsi Zakopane, a w nowszych czasach nazwa Giewont została nadana czasopismom, hotelowi, papierosom, statkowi itd.

 



Pierwsze wejście:

Kto był pierwszy na Giewoncie - nie wiadomo; pierwsze znane wejście: Franz Herbich w 1832. Ok. 1850 wchodzono już dość często na Wielki i Długi Giewont, ale przez wiele lat zwiedzanie G. zwykle ograniczano do wejścia na Szczerbę (od pd.). Obecnie gł. wierzchołek G. jest udostępniony znakowaną ścieżką i odwiedzają go tłumy wycieczkowiczów.



Widok:
test

Literatura:
Lit. - Mariusz Zaruski: Giewont. "Ziemia" 1914, nry 13, 14 i 16 oraz uzup. odb.; przedruk w jego książce Na bezdrożach tatrzańskich .



KSIĘGARNIA GÓRSKA
ul. Zaruskiego 5
34-500 ZAKOPANE
tel. (018) 20 124 81
Pełny tekst w Wielkiej Encyklopedii Tatrzańskiej. Kliknij tutaj

   Udostępnij




Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024