Zapolska Gabriela (Nie okreslony) |
|
Zapolska Gabriela, właśc. Maria Gabriela, z Korwin-Piotrowskich (30 III
1857 Podhajce k. Łucka na Wołyniu - 17 XII 1921 Lwów), w 1876-88 żona
Konstantego Śnieżko-Błockiego, w 1901-10 malarza » Stanisława Janowskiego.
Dramatopisarka (np. Moralność pani Dulskiej ), powieściopisarka,
nowelistka, publicystka, aktorka. Zapolska to jeden z jej pseudonimów (od 1882).
W Zakopanem bywała od 1885, m.in. w 1903-04 (dłuższy pobyt w...
|
|
Zaremba Stanisław Krystyn (Nie okreslony) |
|
Zaremba Stanisław Krystyn (wg metryki błędnie 15 IX, istotnie 15 VIII
1903 Kraków - 14 I 1990 Aberystwyth, Walia). Taternik i alpinista, matematyk
(podobnie jak jego ojciec, prof. UJ Stanisław Zaremba 1863-1942); studia mat. na
UJ 1921-24 i 1926-29 oraz w Paryżu 1924-26. W 1929-36 starszy asystent Uniw.
Wil., w 1936-39 doc. UJ.
W 1940-42 prof. uniw. w Stalinabadzie (= Duszanbe, Tadżykistan, ZSRR), w
1942-46 w Wojsku Pol. na Wschodzie (Iran,...
|
|
Zaruski Mariusz (Nie okreslony) |
|
Zaruski Mariusz (31 I 1867 Dumanów, Podole - 8 IV 1941 Chersoń, pd.
Ukraina). Wybitny taternik i narciarz, założyciel i pierwszy kier. Tatrz.
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, żeglarz, twórca polskiego jachtingu
morskiego, malarz, pisarz i poeta, wojskowy.
W czasie studiów na uniw. w Odessie (wydz. fiz.-mat.) prowadził wraz z innymi
pol. studentami działalność niepodległościową i lewicową, za co został w 1894
uwięziony przez władze...
|
|
Zarycki Szymon (Nie okreslony) |
|
Zarycki Szymon (27 X 1894 - 14 V 1970 Zakopane). Przewodnik tatrz.,
ratownik górski, cieśla z Krzeptówek w Zakopanem.Przewodnikiem tatrz. został w
1934, klasy II w 1948; szczególnie dobrze znał Tatry Zach., również po ich słow.
stronie. Członkiem TOPR został w 1934, ale już wcześniej brał udział w wyprawach
ratunkowych. W lutym 1945 uczestniczył w słynnej wyprawie TOPR po rannych
partyzantów, znajdujących się poza linią frontu na stokach...
|
|
Zarzycki Kazimierz (Nie okreslony) |
|
Zarzycki Kazimierz (18 XII 1930 Kolonia Łucka k. Lubartowa). Leśnik,
botanik, ekolog (studia na UJ), od 1973 prof. Badacz roślinności Karpat, zwł.
Bieszczadów, Pienin i Tatr, działacz ochrony przyrody. Od 1972 pracownik Inst.
Botaniki PAN w Krakowie i od 1984 jego dyrektor. Czł. koresp. PAN 1976.
Badania bot. w Tatrach i na Podtatrzu rozpoczął jako student w 1952 pod
kierunkiem prof. Bogumiła Pawłowskiego. Potem jako jego współpracownik...
|
|
zarzyczka górska (Nie okreslony) |
|
zarzyczka górska (Cortusa matthioli ), z rodziny Pierwiosnkowatych
(Primulaceae ). Niewysoka roślina o okrągławych, wcinano-ząbkowanych
liściach, a kwiatach niedużych, kieliszkowatych, purpurowych, zebranych w
nielicznokwiatowe baldaszki.B. rzadka w Tatrach Pol.: tylko w Dolinie Małej Łąki
i w Waksmundzkiej Dolinie, a na Podtatrzu pod Gubałówką i pojedynczo w Jurgowie,
Białce Tatrz. i Podspadach. W Tatrach Słow. natomiast jest b....
|
|
Zasłonista Przełączka (Nie okreslony) |
|
Zasłonista Przełączka; železná priehyba. S. Najniższe zagłębienie
grani łączącej Hrubą Śnieżną Kopę z Zasłonistą Turnią.
|
|
Zasłonista Turnia (Nie okreslony) |
|
Zasłonista Turnia (ok. 2180 m); Veža železnej brány; Eisernetorturm;
Vaskapu-torony. S. Wybitna turnia na końcu bocznej pn.-wsch. grani Hrubej
Śnieżnej Kopy, wysunięta ku Zielonemu Stawowi w Kaczej Dolinie. Pierwsze
wejście: Paweł Bester, Ferdynand Goetel, Walery Goetel i Aleksander Kowalski w
1908. Wysoką trójkątną pn. ścianę Z.T. przerzyna olbrzymia, kominowata depresja:
Depresja Sawickiego. Nazwą tą jest upamiętniony znany taternik...
|
|
Zatracony Stawek (Nie okreslony) |
|
|
|
Závacký Štefan (Nie okreslony) |
|
Závacký Štefan (8 V 1937 Wielka Łomnica = Velká Lomnica). Słow.
taternik, przewodnik i ratownik tatrz. Taternictwo uprawiał od 1959. W zimie
przechodził pn.-zach. ścianę Galerii Gankowej, pn. ścianę Wysokiej, zach. ścianę
Łomnicy i pn. filar Mięguszowieckiego Szczytu. Od 1963 był zawodowym członkiem
HS i przewodnikiem tatrz.
|
|
Zawada Andrzej (Nie okreslony) |
|
Zawada Andrzej (16 VII 1928 Olsztyn). Taternik, alpinista, polarnik,
geofizyk (pracownik Inst. Geofizyki PAN w Warszawie).
Od 1950 wspinał się w Tatrach latem i zimą (np. I wejście zimowe wsch. ścianą
Ganku w 1963 i pr. filarem pn.-wsch. ściany Rumanowego Szczytu w 1964), w 1959
był kierownikiem I całkowitego przejścia zimowego Grani Tatr od Zdziarskiej
Przełęczy po Huciańską Przełęcz (w 19 dni).
Wspinał się w Wietnamie (1957),...
|
|
Zawadzki Aleksander (Nie okreslony) |
|
Zawadzki Aleksander, właśc. Jan (Józef?) Antoni (6 V 1798 Bielsko, Śląsk
Cieszyński - 5 (6?) V 1868 Brno). Botanik, zoolog, fizyk (studia od 1815 z
przerwami w Ołomuńcu i Lwowie, dr 1829).
Uczył fizyki, matematyki i botaniki w różnych szkołach we Lwowie i Przemyślu.
W 1847-52 był prof. fizyki na Uniw. Lwowskim. Zajmował się zawsze
najintensywniej zoologią i zwł. botaniką. W 1852 z powodu zaniedbywania wykładów
fizyki (a nie z...
|
|
Zawadzki Antoni Rudolf (Nie okreslony) |
|
Zawadzki Antoni Rudolf, także Zawadzki-Rogala (5 II 1896 Dębica - ?).
Wojsk. topograf, fotogrametra, przed II wojną świat. pracował w Wojsk. Inst.
Geogr. w Warszawie i był majorem.
W 1933 był jednym z gł. twórców mapy fotogrametr. Tatr Polskich, a w 1938-39
kierował pracami nad podobną mapą pn. stoków wsch. części Tatr Wysokich oraz
zach. części Tatr Bielskich. W 1934 brał udział w I pol. wyprawie na Spitsbergen
jako kartograf i...
|
|
zawalisko (Nie okreslony) |
|
zawalisko lub zawał. Termin jask., oznaczający rumowisko bloków skalnych
w jaskini, oberwanych z jej stropu.
|
|
Zawiesista Skała (Nie okreslony) |
|
Zawiesista Skała lub po prostu Zawiesista (ok. 1100-1150 m). P.
Wybitna grupa skał nad orogr. lw. brzegiem Chochołowskiego Potoku, zaraz powyżej
miejsca gdzie wpada do niego Starorobociański Potok.
|
|
Zawiesista Turnia (Nie okreslony) |
|
|
|
Zawiesista Turnia, Mała (Nie okreslony) |
|
Zawiesista Turnia, Mała (ok. 1200 m), błędnie Zawiesista Turnia. P.
Urwista skała o kopiastym wierzchołku, znajdująca się wśród lasu u podnóża »
Zawiesistej Turni (1296 m), po pn. stronie środk. części Miętusiej
Doliny.
|
|
zawilce (Nie okreslony) |
|
zawilce (Anemone ), z rodziny Jaskrowatych (Ranunculaceae
). Największy i najpiękniejszy ich przedstawiciel to zawilec narcyzowy
(Anemone narcissiflora ), roślina 20-40 cm wysoka o liściach dłoniasto
trójdzielnych, wycinanych, a kwiatach dużych, śnieżnobiałych, czasem spodem
różowawych, pięciopłatkowych, zebranych po kilka razem w rodzaj grona. Kwitnie w
lipcu, owoce ma w kształcie małych okrągławych skrzydlaków. Rośnie...
|
|
Zawory (Nie okreslony) |
|
Zawory (1879 m); Závory; Zawory, Zawory-Pass, Riegelpass; Zawory,
Zawory-hágó. S. Szeroka przełęcz w bocznej grani Tatr Wys., między
Gładkim Wierchem a Cichym Wierchem, należącym do grupy Liptowskich Kop.Przez Z.
prowadzi kilka ważnych szlaków tur., łączących nie tylko sąsiednie doliny (Cichą
Dolinę z Koprową Doliną), lecz również odleglejsze punkty, np. Gąsienicową Halę
przez Liliowe (przejście przez granicę obecnie...
|
|
Zawozy (Nie okreslony) |
|
Zawozy; Závozy. S. Wielka polana na najniższej części grzbietu
łączącego Golicę Huciańską z Ostrym Wierchem Kwaczańskim, blisko wierzchołka
tego ostatniego. Obejmuje » Kwaczańską Przełęcz i jej otoczenie.Przez polanę i
przełęcz przebiega szosa wiodąca z Wyżniej Huciańskiej Przełęczy do Matiaszowiec
Lipt. (z ominięciem wsi Huty i Kwaczańskiego Wąwozu). Na Zawozach stał niegdyś
szałas pasterzy z Kwaczan.
|
|
Zawracik Kasprowy (Nie okreslony) |
|
Zawracik Kasprowy. P. Skalisty grzbiet odgałęziający się od
Jaworzyńskich Turni (i Zawratu Kasprowego) w okolicy Jaworzyńskich Rówienek
(1491 m) i ciągnący się ku pn.-zach., w stronę Kasprowej Polany. Z lw. strony
Z.K. (patrząc z dolu) znajduje się szeroki żleb wybiegający z Kasprowej Polany
na Jaworzyńskie Rówienki, a z pr. strony in. żleb, też wybiegający na
Jaworzyńskie Rówienki, ale z wyższej części Kasprowej Doliny. Ten...
|
|
Zawracik Rówienkowy (Nie okreslony) |
|
Zawracik Rówienkowy (ok. 2250 lub 2270 m); Malý Závrat; Gemsenscharte,
Grosskohlbacher Gemsenscharte; Nagy-tar-pataki Zerge-horhos.
S.Najbardziej wysunięta na wschód z paru przełęczy w gł. grani Tatr Wys.
na odcinku między Świstowym Szczytem a Małym Jaworowym Szczytem, bezpośrednio
pod tym ostatnim. Stanowi dogodne połączenie (bez ścieżki) Doliny Rówienek ze
Staroleśną Doliną, uczęszczane od b. dawna. Zimą: Zofia...
|
|
Zawrat (Przełęcze) |
|
Zawrat. (2159, 2159 m); Závrat. P. Jedna z najbardziej znanych przełęczy tatrz., przez
którą prowadzi b. uczęszczany szlak do Morskiego Oka i jeden z najważniejszych
dostępów do Orlej Perci. Z. jest ograniczony od zachodu Zawratową Turnią, a od
wschodu Małym Kozim Wierchem.
Przez Z. chodzą turyści od przeszło stu lat, a górale jeszcze dawniej. Od
pn., od strony Zmarzłego Stawu Gąsienicowego prowadzą na Z. dwa szlaki: szlak...
|
|
Zawrat Kasprowy (Nie okreslony) |
|
Zawrat Kasprowy. P.Mur skalny, ponad 800 m długi, jakim
Jaworzyńskie Turnie opadają do górnej części Kasprowej Doliny, tj. do Doliny
Stare Szałasiska. Poprzez urwiska Z.K. prowadzą drogi tatern. o dużych
trudnościach.
|
|
Zawrat Kokawski (Nie okreslony) |
|
Zawrat Kokawski; Závratský járok. S. Orogr. prawa pn.-zach. odnoga
Doliny Hliny, wznosząca się pod Hlińską Przełęcz i pd. stoki Smreczyńskiego
Wierchu.
|
|
Zawratowa Turnia (Nie okreslony) |
|
Zawratowa Turnia (2245, 2247 m). P. Szczyt między Niebieską Turnią
a Zawratem, tuż nad tym ostatnim. Od Z.T. odchodzi ku północy grań, w której
wznosi się Kościelec i która dzieli Gąsienicową Dolinę na dwie gałęzie. Nazwa
Z.T. pochodzi od Zawratu.
|
|
Zawratowy Żleb (Nie okreslony) |
|
Zawratowy Żleb. P. Wielki żleb spadający z Zawratu ku pn. w stronę
Zmarzłego Stawu Gąsienicowego.
|
|
Zazadnia (Nie okreslony) |
|
Zazadnia (908, 907 m). P. Polana przy szosie wiodącej z Zakopanego przez Jaszczurówkę do Morskiego
Oka, tj. przy Drodze Oswalda Balzera, nad wsch. brzegiem Filipczańskiego Potoku,
prawie 13 km od Zakopanego. Stojąca na Zazadniej murowana leśniczówka (obecnie
TPN) została postawiona w czasie budowy szosy do Morskiego Oka. Cegła do budowy
była wypalana w górnej części polany Zazadnia, w miejscu zwanym Cegielnia.
Pierwszym mieszkającym tu...
|
|
ząb (Nie okreslony) |
|
ząb lub ząb skalny. Niewielka stercząca skałka
lub malutka turniczka, albo też wielki blok skalny sterczący w
grani.
|
|
zbiory (Nie okreslony) |
|
zbiory (kolekcje). Z. dotyczące Tatr i Podtatrza znajdują się głównie w »
muzeach, ponadto w » archiwach, » bibliotekach i instytucjach naukowych. Z.
tatrz. były i są gromadzone również przez poszczególne osoby lub rodziny.
Są to z. wielotematyczne (zwł. w muzeach regionalnych), albo jednotematyczne,
np. przyr., archeol., hist., etnogr., artyst., biogr., kartogr., ikonograficzne.
Są też kolekcje książek (obecnie najliczniejsze, »...
|
|