| zlepieniec koperszadzki (Nie okreslony) |
| |
zlepieniec koperszadzki. Tatrz. skała osadowa z okresu permskiego. Składa
się z pegmatytu, aplitu, czerwonych i szarych otoczaków granitowych,
ogładzonych, ale nie pozbawionych krawędzi, pozlepianych i tkwiących w glinie
ciemnoczerwonej barwy. Cała ta zlepiona masa ujawnia ułożenie warstwowe. Nazwa
pochodzi od miejsca występowania w okolicy Koperszadów, w grani Jagnięcego
Szczytu, w pobliżu Przełęczy pod Kopą. Jest to jedyne miejsce w Tatrach,...
|
|
| zlodowacenie Tatr (Geologia) |
| |
Z początkiem czwartorzędu, w plejstocenie (dawniej
zwanym dyluwium), ok. 1 800 000 lat temu, klimat zaczął się b. powoli (ok. 1o na
2000 lat), ale coraz bardziej oziębiać, powoli też przesuwała się w Europie
coraz więcej ku południowi granica śniegów i lodów arktycznych. Wielki lądolód
spływający z północy pokrył wreszcie znaczną część Europy, w tym prawie całą
Polskę, bo aż nieco na pd. poza Kraków, opierając się o wyloty dolin...
|
|
| złom (Nie okreslony) |
| |
złom. Wielki odłam skalny, wanta, albo też: drzewo złamane przez wiatr
(nie wykrot) lub jego odłamana część. Zob. też złomisko.
|
|
| Złomisk, Dolina (Nie okreslony) |
| |
Złomisk, Dolina, zwana też krótko Złomiskami, dawniej również Pusta
Dolina; Zlomiská, dolina Zlomísk, Zlomisková dolina; Trümmertal, Mengsdorfer
Trümmertal; Omladék-völgy, Menguszfalvi Omladék-völgy. S. Jedna z odnóg
Mięguszowieckiej Doliny, ciągnąca się znad Popradzkiego Stawu w górę ku
pn.-wsch., do podnóża Wysokiej, Ganku, Żelaznych Wrót itd. W górnej części
Doliny Złomisk leży Zmarzły Staw Mięguszowiecki. Odnogi D.Z....
|
|
| Złomiska Przełączka (Nie okreslony) |
| |
Złomiska Przełączka; Zlomisková bránka; Drachenseescharte;
Sárkány-tavi-rés. S. W Siarkańskiej Grani, między Siarkanem a Złomiską
Turnią . Nazwa Z.P.: od Złomiskiej Turni.
|
|
| Złomiska Turnia (Nie okreslony) |
| |
Złomiska Turnia (2147, 2131 m); Zlomisková veža; Trümmertalturm;
Omladék-völgyi-torony. S. Turnia stanowiąca pd. zakończenie Siarkańskiej
Grani. Od Siarkana oddziela ją Złomiska Przełączka. Pierwsze wejście: August
Otto i przew. Johann Breuer w 1907. Nazwę niem. stworzył zdobywca turni, A.
Otto, od niem. nazwy Doliny Złomisk, po czym powstały kolejno jej kalki:
węgierska, polska i słowacka.
|
|
| Złomiska Zatoka (Nie okreslony) |
| |
Złomiska Zatoka; Kotlinka pod Dračím sedlom. S.Środkowa z trzech
pn. odnóg Doliny Złomisk. Otaczają ją: Złomiska Turnia, Siarkan, Wysoka, Smoczy
Szczyt i Szarpane Turnie. Przez Z.Z. prowadzi najłatwiejsza droga na
Wysoką.
|
|
| złomisko (Nie okreslony) |
| |
złomisko. W literaturze odnoszącej się do Tatr (i nawet szerzej) słowo to
występuje w czterech znaczeniach: 1) wielki odłam skalny, wanta, złom (skalny);
2) miejsce pokryte złomami skalnymi; 3) drzewo złamane przez wiatr (nie wykrot);
4) miejsce pokryte złomami, tj. drzewami złamanymi przez wiatr (nie
wykrotami).
|
|
| Złomisko (Nie okreslony) |
| |
Złomisko; Zlomisko. S. Lesista część pd. stoków Siodełkowej Kopy
(2062 m). Las był tu niegdyś wyłamany przez wiatr (złomisko) i stąd
nazwa.
|
|
| Złomiskowy Potok, Mały (Nie okreslony) |
| |
Złomiskowy Potok, Mały; Malý Zlomiskový potok. S. Powstaje we
wsch. części pd. stoków Siodełkowej Kopy (2062 m), zwanych Złomisko (stąd nazwa
potoku). Płynie on ku pd., przecina Wyżni Podkrywański Chodnik (część Tatrz.
Magistrali) i wpada do Wielkiego Złomiskowego Potoku jako jego lw. dopływ. Tuż
powyżej tego miejsca do M.Z.P. uchodzi Siodełkowy Potok.
|
|
| Złomiskowy Potok, Wielki (Nie okreslony) |
| |
Złomiskowy Potok, Wielki lub po prostu Złomiskowy
Potok, mylnie Potok Złomisko; Velký Zlomiskový potok, potok Zlomisko;
Zlomiskobach; Zlomiszkó-patak. S.Główny strumień w Ważeckiej Dolinie.
Powstaje na tarasie Zadni Handel (ok. 1850 m). Na pd.-wsch. od Jamskiego Stawu
łączy się z Furkotnym Potokiem dając początek rzece Biały Wag. W dawniejszej i
nowszej literaturze W.Z.P. jest często nazywany błędnie Białym...
|
|
| Złota Dolina (Nie okreslony) |
| |
Złota Dolina. P. Orogr. prawa odnoga Doliny Filipki; odgałęzia się
od niej na wysokości ok. 1000 m u podnóża Filipczańskiego Wierchu i ciągnie się
w górę ku pd., pod Rusinową Polanę. Złotą Doliną płynie Złoty Potok (stąd jej
nazwa) i prowadzi znakowany szlak tur., wiodący od Zazadniej na Rusinową Polanę.
W górnej części Z.D., na Wiktorówkach, znajduje się kaplica » Matki Boskiej
Jaworzyńskiej.
|
|
| złoto (Nie okreslony) |
| |
złoto. Jest pierwiastkiem rodzimym, szlachetnym kruszcem, występującym
zwykle w skałach magmowych, m.in. w granitach. W Tatrach znajduje się w formie
drobniutkich żyłek i wpryśnięć w Kołowym Szczycie, w żyłach kwarcowych w
Krywaniu, w tetraedrytach Ornaku (ślady), jako antymonit złotonośny w okolicy
Mnicha nad Morskim Okiem, gdzie nawet niegdyś próbowano dobywać złoto, ale
wprędce to zarzucono jako zupełnie nieopłacalne. Podobnie w in....
|
|
| złotogłów (Nie okreslony) |
| |
złotogłów (Lilium martagon ), z rodziny Liliowatych (Liliaceae
). Piękna ozdobna roślina. Wbrew spotykanym czasem opiniom nie jest to ani
największy kwiat, ani jedyna dziko w Polsce rosnąca lilia, bo lilia bulwkowata,
która rośnie pośród pól i na łąkach na pograniczu Podhala i Orawy, jest blisko
czterokrotnie większa. Kwiaty z. są jaśniej lub ciemniej różowe, niekiedy
czerwonawofioletowawe, zwykle purpurowo nakrapiane, o typowym...
|
|
| Złoty Potok (Nie okreslony) |
| |
Złoty Potok (ok. 1330 - ok. 990 m). P. Prawy dopływ
Filipczańskiego Potoku powstający niedaleko Rusinowej Polany ze źródła na
pn.-wsch. stokach Gęsiej Szyi. Płynie Złotą Doliną, na zach. i pn.-zach. od
Rusinowej Polany, a uchodzi do Filipczańskiego Potoku u wsch. podnóża
Filipczańskiego Wierchu. Nazwa Z.P. pochodzi od żółtawych kamyków, niby złotych,
znajdowanych w łożysku tego potoku.
|
|
| Zmarzła Przełęcz (Nie okreslony) |
| |
Zmarzła Przełęcz (2126 m). P. Szeroka przełęcz (o dwóch siodłach)
między Małym Kozim Wierchem a Zamarłą Turnią. We wsch. siodle przełęczy sterczy
kilkumetrowy chłopek skalny w kształcie olbrzymiej maczugi. Z.P. stanowi
największe obniżenie grzbietu między Gąsienicową Doliną a Doliną Pięciu Stawów
Polskich, ale nie jest dogodnym połączeniem tych dwóch dolin, gdyż na pd. (ku
Pustej Dolince) opada stromym urwiskiem. Od pn....
|
|
| Zmarzłe Czuby (Nie okreslony) |
| |
Zmarzłe Czuby. P. Dwie turnie we wsch. grani Małego Koziego
Wierchu, między jego wierzchołkiem a Zmarzłą Przełęczą. Urwista pd.-wsch. ściana
Z.C. jest pokryta siecią dróg tatern. o dużych trudnościach. Nazwa Z.C. pochodzi
od Zmarzłej Przełęczy.
|
|
| Zmarzły Potok (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Potok; Ladový potok; Eisbach; Jeges-patak. S. Główny
potok Doliny Złomisk; wypływa ze Zmarzłego Stawu Mięguszowieckiego, a uchodzi do
Popradzkiego Stawu. Wszystkie nazwy tego potoku pochodzą od nazw Zmarzłego
Stawu.
|
|
| Zmarzły Staw Gąsienicowy (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Staw Gąsienicowy (1787, 1788 m) lub Zmarzły Staw pod Zawratem,
także po prostu Zmarzły Staw. P. Leży w Czarnej Dolinie Gąsienicowej,
powyżej Czarnego Stawu Gąsienicowego, u wylotu Koziej Dolinki. Pow. 0,28 ha, 77
x 50 m, głęb. 3,7 m. Do późnego lata bywa częściowo pokryty lodem i śniegiem,
stąd jego nazwa.
|
|
| Zmarzły Staw Mięguszowiecki (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Staw Mięguszowiecki (1935, 1925 m) lub po prostu Zmarzły Staw;
Ladové pleso; Eissee, Mengsdorfer Eissee, Trümmertal Eissee; Jeges-tó,
omladék-völgyi Jeges-tó. S. Jedyny staw w gł. gałęzi Doliny Złomisk, w
jej górnej części zwanej Zmarzłą Kotliną, u stóp Żelaznych Wrót. Pomiary
pracowników TANAPu z 1961-67 oraz (w nawiasach) Josefa Schaffera z 1928: pow.
2,255 (2,1084) ha, 225 x 150 (236 x 148) m, głęb. 9,6 (10,2)
m....
|
|
| Zmarzły Staw pod Polskim Grzebieniem (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Staw pod Polskim Grzebieniem (2047 m) lub po prostu Zmarzły Staw,
dawniej również Zmarzły Staw Polski lub Polski Staw; Zamrznuté pleso, Zmrznuté
pleso; Gefrorener See, Gefrorener See unter dem Polnischen Kamm, dawniej też
Eissee; Fagyott-tó, dawniej także Jeges-tó. S. Leży na dnie Kotła pod
Polskim Grzebieniem, u stóp Dzikiej Turni, Małej Wysokiej i Wielickiego Szczytu.
Wody tego stawu odpływają jedynie podziemnie, i to zarówno...
|
|
| Zmarzły Staw pod Wysoką (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Staw pod Wysoką (1774, 1760 m) lub po prostu Zmarzły Staw, ale
także Zmarzły Staw w Ciężkiej Dolinie; Zmrzlé pleso; Eissee; Jeges-tó,
Fagyott-tó.S.Leży w lejowatym kotle skalnym na górnym piętrze głównej
gałęzi Ciężkiej Doliny. Staw ten jest zamknięty od pn.-wsch. strony ryglem i z
wyjątkiem swego pd.-zach. brzegu jest wcięty bezpośrednio w litą skałę okalającą
go pionowymi ściankami. Nad pd.-zach. brzeg dochodzą...
|
|
| Zmarzły Staw Staroleśny (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Staw Staroleśny lub po prostu Zmarzły Staw (2052, 2057 m);
Ladové pleso, Zbojnícke Ladové pleso; Eissee, Trümmersee; Jeges-tó,
Nagy-Tarpataki-Jeges-tó, Omladék-tó. S. Największy ze Staroleśnych
Stawów, znajdujący się w górnej części Staroleśnej Doliny na dnie Graniastej
Kotliny, u podnóża Rówienkowych Turni i Graniastej Turni. Pomiary pracowników
TANAPu z 1961-67: pow. 1,722 ha, 180 x 135 m, głęb. 17,8 m.
|
|
| Zmarzły Stawek, Mały (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Stawek, Mały. S. Niewielki stawek tuż na pd.-wsch. od
Zmarzłego Stawu Staroleśnego, w Graniastej Kotlinie w górnej części Staroleśnej
Doliny.
|
|
| Zmarzły Szczyt (Nie okreslony) |
| |
Zmarzły Szczyt (2400, 2390 m); Popradský Ladový štít; Eisseespitze;
Jeges-tavi-csúcs. S. Zwornikowy szczyt wznoszący się nad Kaczą Doliną,
Doliną Złomisk i Batyżowiecką Doliną, między Wschodnim Żelaznym Szczytem a
Kaczym Szczytem. W Z.S. odgałęzia się od gł. grani Tatr Wys. długa boczna
odnoga, która poprzez Kończystą dochodzi do Osterwy. Pierwsze wejście: Oliver
Gömöry i przew. Paul Kirner w 1890. Zimą Julius A. Hefty i...
|
|
| znakowanie turystyczne (Nie okreslony) |
| |
znakowanie turystyczne. Pierwsza wiadomość o znakach umieszczonych w
Tatrach na drzewach czy skałach, aby ułatwić przewodnikowi odnalezienie
właściwego szlaku, pochodzi z 1654, a wydrukowana jest w książce Simplicissimusa
z 1683. Z poł. XVII w. mamy też najdawniejsze wiadomości o wyrytych na skale
znakach poszukiwaczy skarbów, również mających ułatwić odnalezienie drogi w
Tatrach. Wszystkie te dawne znaki nie były jednak przeznaczone dla...
|
|
| Znamięcki Aleksander (Nie okreslony) |
| |
Znamięcki Aleksander (23 VII 1884 Wola Dołhołucka k. Stryja - 3 IV 1964
Tuxedo Park, stan New York). Jeden z czołowych taterników w 1906-14. Po studiach
ekon. w Londynie pracował w amer. i pol. bankach w Petersburgu, Nowym Jorku i
Warszawie, w 1920 w pol. Min. Skarbu, a po 1940 znowu w Nowym Jorku. W USA był
działaczem w sprawach pol. i przyjaźnił się z Ignacym Paderewskim, który został
ojcem chrzestnym jego syna.
Taternictwo uprawiał od...
|
|
| Zprávy Horolezeckej Sekcie SlVTVŠ (Nie okreslony) |
| |
"Zprávy Horolezeckej Sekcie SlVTVŠ". Pierwsze słow. czasopismo tatern.
(powiel.), wydawane w Bratysławie w 1954 (nry 1-12) i 1955 (nry 1-2). Tematyka
tatern. i alpin., także wiersze. Red.: Radek Roubal (1954), František Závodský
(1955). Autorami artykułów oprócz Słowaków byli też Czesi (Antonín Veverka) i
Polacy (Ryszard W. Schramm, Jerzy Sawicki, Jerzy Mitkiewicz, Zbigniew
Rubinowski).
|
|
| Zprávy Liptovského Múzea (Nie okreslony) |
| |
"Zprávy Liptovského Múzea". Kwartalnik wydawany w Rużomberku przez Muzeum
Liptowskie. Rocz. I, 1931-32; rocz. II 1932-33; oba po 4 nry. Red.: Arnošt
Opluštil. Red. odp.: Ivan Houdek.W czasopiśmie tym kustosz Julius Kürti
regularnie ogłaszał sprawozdania z działalności Muzeum Lipt. oraz różne prace
związane z Liptowem, m.in. Liptovské povesti (I, nry 1, 3, 4; II, nry
1-4), zawierające podania również z Tatr.
|
|
| Zsigmondy Zoltán (Nie okreslony) |
| |
Zsigmondy Zoltán, dr (1880 - I 1945 Budapeszt). Węg. taternik. W
towarzystwie M. Szontagha jun. i przew. Johanna Franza sen. dokonał w 1905
pierwszego wejścia na Drąg, Turnię nad Drągiem i Małą Kończystą. Brał też udział
w jednym z najwcześniejszych wejść na Ostry Szczyt. Zginął w czasie oblężenia
Budapesztu.
|
|
