Tatry Zakopiańskie (Nie okreslony) |
|
Tatry Zakopiańskie. P. Część Tatr w pobliżu Zakopanego, u różnych
autorów o rozmaitym i często nie sprecyzowanym zasięgu.
|
|
tatryt (Nie okreslony) |
|
tatryt. Nazwa zaproponowana w 1947 przez prof. Marię Turnau-Morawską w
porozumieniu z prof. Julianem Tokarskim dla granitu tatrzańskiego (tonalitu),
który różni się od granitu typowego jaśniejszą barwą i większą zawartością
kwarcu. Skała tego typu jest raczej rzadka, a jako wielki masyw skalny występuje
tylko w Tatrach. Nazwa granit utrzymała się jednak nadal ze względu na
długoletnią tradycję.
|
|
Tatrzańska Droga Młodzieży (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Droga Młodzieży, błędnie Tatrzańska Droga Młodości; Tatranská
cesta mládeže. S. Szeroka asfaltowa szosa zbudowana w 1959-68 i łącząca
Szczyrbskie Jezioro przez Trzy Źródła, Podbańską i Przybylinę z Gródkiem
Liptowskim. Na odcinku do Podbańskiej biegnie ona podnóżem Tatr Wysokich i
umożliwia dogodny dostęp do wylotów dolin tatrz. od Mięguszowieckiej Doliny aż
po Cichą Dolinę Liptowską. Przy budowie tej szosy...
|
|
Tatrzańska, Gmina (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska, Gmina. W 1975 w Polsce zniesiono dotychczasowy podział na
województwa i powiaty i wprowadzono nowy podział na województwa bez powiatów;
istniejący do owego czasu pow. nowotarski (w woj. krakowskim) został zniesiony,
a jego obszar wcielony do woj. nowosądeckiego. W tym ostatnim województwie
znalazły się wtedy trzy jednostki adm. obejmujące wspólnie pd. Podhale i całe
Tatry Pol.: gromada Kościelisko-Witów, miasto Zakopane i gromada...
|
|
Tatrzańska Kotlina (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Kotlina (762, 760 m), dawniej Jaskinie Bielskie, rzadziej
Bielany, Bielany Spiskie i Kotliny Bielskie; Tatranská Kotlina, dawniej Belanské
kúpele oraz (dla dolnej części) Kotlina; Höhlenhain, Tatra-Höhlenhain,
Szepes-Belaer Höhlenhain; Barlangliget. Tátra-Barlangliget. S. Małe
uzdrowisko spiskie przy Drodze Wolności, nad Bielskim Potokiem, u pn.-wsch.
podnóża Kobylego Wierchu w Tatrach Biel., od Łysej Polany 21 km (za wsią...
|
|
Tatrzańska Leśna (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Leśna (920, 915 m); Tatranská Lesná.S. Małe osiedle,
które powstało oficjalnie w 1930 z budowanych tu od 1927 prywatnych pensjonatów.
Leży przy Drodze Wolności, tuż na zach. od Zimnej Wody, między Tatrz. Łomnicą
(2,8 km) a Górnym Smokowcem (1,6 km). Obecnie są tu domy wczasowe i duży dom
(dawniej sanatorium) na wczasy dziecięce: "Detský raj". Pomieszczeń dla turystów
nie ma. Nazwa T.L. pochodzi od nazwy pobliskiej wsi...
|
|
Tatrzańska Polanka (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Polanka (1010 m, dworzec kolejowy 985 m), dawniej Westerów;
Tatranská Polianka, dawniej Weszterovo i Westerovo; Weszterheim; Tátraszéplak.
S. Niewielkie uzdrowisko (mieszk. ok. 200) po pd. stronie Tatr Wys., u
podnóża Sławkowskiego Szczytu i Gierlachu, przy Drodze Wolności, 4 km na zach.
od Starego Smokowca. Znajduje się tu "Liečebný ústav Jiřího Wolkera" (Zakład
Leczniczy im. J. Wolkera), obejmujący wszystkie znajdujące się...
|
|
Tatrzańska Stacja Naukowa (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Stacja Naukowa Zakładu (obecnie
Instytutu) Ochrony Przyrody PAN. P. Placówka zorganizowana w Zakopanem (w
willi "Śmigło", Antałówka 7) w celu prowadzenia własnych badań nad przyrodą
tatrz., hodowli roślin tatrz. oraz ułatwiania badań w Tatrach przyjezdnym
naukowcom polskim i zagranicznym. Stacja powstała w marcu 1951 z inicjatywy
kilkunastu przyrodników z prof. Władysławem Szaferem na czele....
|
|
Tatrzańska Szkoła Narciarska (Nie okreslony) |
|
Tatrzańska Szkoła Narciarska (od 1969: imienia Józefa Walczaka).
Poprzednio, od grudnia 1957 istniała Szkoła Narciarska (tj. zorganizowane
szkolenie narc.) przy Sekcji Narc. PTT ("SNPTT-1907") w Zakopanem. Pracowali tam
instruktorzy narc. PZN, którzy byli równocześnie przewodnikami tatrz.: Jan
Cetnarski, Teodor Dawidek, Andrzej Marusarz, Marian Sowa i in. Ok. 1960 szkoła
ta przestała istnieć.
W listopadzie 1962 z inicjatywy Józefa Walczaka...
|
|
Tatrzański Cmentarz Symboliczny (Nie okreslony) |
|
Tatrzański Cmentarz Symboliczny; Tatranský symbolický cintorín. S.
Na zach. stokach Osterwy w Tatrach, nieco na pd. od Popradzkiego Stawu. W 1922
czes. malarz Otakar Štáfl wysunął projekt utworzenia w Tatrach symbolicznego
cmentarza, na którym byliby upamiętnieni ci, którzy w Tatrach "stracili życie
przez swą miłość do gór". W 1936, po wielu latach starań i kilkuletnich pracach
w terenie cmentarz był gotowy (jednym z jego gł....
|
|
Tatrzański Dom (Nie okreslony) |
|
Tatrzański Dom (1010, 1000 m); Tatranský domov; Tatraheim; Tátra-Otthon.
S. Duży trzypiętrowy budynek przy Drodze Wolności między Tatrz. Zrębami a
Tatrz. Polanką (0,6 km na wsch. od niej).Był to prywatny pensjonat rodzinny dra
Dezső Reicharta sen., postawiony w 1912 i aż do 1945 stanowiący osobne osiedle,
pierwotnie z osobnym przystankiem kolei elektrycznej. W 1945 T.D. został
upaństwowiony i przyłączony do ośrodka sanatoryjnego w...
|
|
Tatrzański Orzeł (Nie okreslony) |
|
|
|
Tatrzański Park Narodowy (Nie okreslony) |
|
Tatrzański Park Narodowy (TPN). Ă ĂP.Ä Ä Jest to park nar.
utworzony rozporządzeniem Rady Ministrów w 1954 (z datą wejścia w życie od 1 I
1955); obejmuje Tatry Pol. i jest odpowiednikiem słow. parku tatrz. istniejącego
od rozporządzenia w 1948 (z datą wejścia w życie 1 I 1949) na terenie Tatr Słow.
(»Tatranský národný park, TANAP). Wspólne starania pol. i czechosł. o założenie
tych parków rozpoczęły się oficjalnie w 1924, ale...
|
|
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (Nie okreslony) |
|
Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR). Organizacja zajmująca
się w Tatrach od 1909 ratowaniem turystów i narciarzy, którzy zostali ranni,
zachorowali lub znaleźli się w niebezpieczeństwie, oraz znoszeniem zwłok osób,
które poniosły śmierć w górach; ponadto prowadzi akcję zapobiegającą wypadkom w
górach.
Wskutek wzrastającej liczby nieszczęśliwych wypadków w Tatrach, w 1907
Mariusz Zaruski powziął myśl stworzenia...
|
|
Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy (TTN) (Ludzie) |
|
Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy (TTN). Powstało 7 X 1910 przez
przekształcenie krakowskiego koła » Karpackiego Tow. Narciarzy w samodzielną
organizację, początkowo o nazwie "Narta". Dnia 13 XII 1910 zmieniono nazwę na
Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy i wybrano pierwszy regularny zarząd (prezes
Jan Fischer). Urządzano kursy, zawody i wycieczki narciarskie. Działalność była
najżywsza w Tatrach, obejmowała jednak również i Beskidy Zachodnie....
|
|
Tatrzańskie Towarzystwo Naukowe (Nie okreslony) |
|
Tatrzańskie Towarzystwo Naukowe (TTN). Miało to być regionalne
towarzystwo nauk. (na wzór innych już istniejących w Polsce), którego członkowie
zajmują się badaniami nauk. na obszarze Tatr i Podtatrza, z siedzibą w
Zakopanem, ale bez względu na miejsce stałego zamieszkania członków.
Tymczasowy komitet organizacyjny TTN (prof. dr Włodzimierz Antoniewicz, mgr
inż. Henryk Jost, Witold H. Paryski) zwołał zebranie organizacyjne TTN, które...
|
|
Tatrzańskie Zręby (Nie okreslony) |
|
Tatrzańskie Zręby (990, 995 m); Tatranské Zruby.S. Osiedle z
wojsk. domami wypoczynkowymi przy Drodze Wolności między Nowym Smokowcem (1,9
km) a Tatrz. Polanką (1,5 km), nad pr. (zach.) brzegiem Sławkowskiego Potoku.
Znajdujący się tu przystanek kolei elektr. nazywa się obecnie tak samo jak
osiedle, a dawniej "Velické Pleso" ("Wielicki Staw"). Odchodzi stąd znakowany
szlak tur. do Wielickiej Doliny. W Tatrz. Zrębach, przy samej Drodze...
|
|
Tchorznicki Aleksander Mniszek (Nie okreslony) |
|
Tchorznicki Aleksander Mniszek (23 I 1851 Cecułów, wsch. Galicja - 8 I
1916 Zakopane). Prawnik (dr), przewodniczący Wyższego Sądu Krajowego we Lwowie,
czł. Trybunału Stanu, właściciel wsi Pisarowce pod Sanokiem.
W 1902 w międzynar. sądzie rozjemczym do sprawy » sporu granicznego o Morskie
Oko arbitrem (sędzią rozjemczym) ze strony Austrii został T. i przyczynił się on
wybitnie - podobnie jak prof. Oswald Balzer - do obrony praw polskich...
|
|
technika hakowa (Nie okreslony) |
|
|
|
technika taternicka (Terminologia) |
|
Jest to zespół metod stosowanych w taternictwie,
obejmujący zasady poruszania się w górach po skałach, śniegu i lodzie, zasady
ubezpieczania (asekuracji), zasady » techniki hakowej (sztucznych ułatwień). Tzw.
klasyczna t.t. obejmuje to wszystko, co wyżej wymieniono, bez techniki hakowej.
Klasyczna wspinaczka nie korzysta ze
sztucznych ułatwień.
|
|
terasa (Terminologia) |
|
To samo, co » taras. W turystyce i taternictwie słowo terasa wyszło z użycia, a
utrzymało się w geografii.
|
|
Teriański Staw, Niżni (Nie okreslony) |
|
Teriański Staw, Niżni (1947, 1941 m); Nižné Terianske pleso; Unterer
Terianskosee; Alsó-Terianszko-tó. S. Największy staw w Dolinie Niewcyrce,
u stóp środk. części Grani Hrubego. Leży w wyraźnym karze lodowcowym i jest
jednym z najbardziej typowych stawów karowych w Tatrach. Pomiary pracowników
TANAPu z 1961-67 oraz (w nawiasach) pomiary Józefa Szaflarskiego z 1933: pow.
5,470 (4,912) ha, 360 x 235 (365 x 219) m, głęb. 47,2 (43,2)...
|
|
Teriański Staw, Wyżni (Nie okreslony) |
|
Teriański Staw, Wyżni (2124, 2109 m); Vyšné Terianske pleso; Oberer
Terianskosee; Felső-Terianszko-tó. S.Najwyżej położony staw w Dolinie
Niewcyrce, u stóp Ostrej. Leży w wyraźnym karze lodowcowym. Jest to jeden z
najwyżej położonych stawów w Tatrach (trzeci z kolei). Bywa długo pokryty lodem
i wskutek tego jego dawniejsze pomiary (Alfreda Lityńskiego z 1910-16) są
niekompletne i niedokładne: pow. ok. 0,4 ha, głęb. ok. 3 m. Pomiary...
|
|
Teriański Stawek, Mały (Nie okreslony) |
|
Teriański Stawek, Mały (ok. 2115 m); Malé Terianske pleso. S.
Niewielki stawek leżący na pd.-zach. od Wyżniego Teriańskiego Stawu w Dolinie
Niewcyrce, u podnóża Niewcyrskiej Przełęczy. Jest to czwarty z kolei staw w
Tatrach pod względem wzniesienia nad poziom morza.
|
|
Teriańskie Stawy (Nie okreslony) |
|
Teriańskie Stawy; Terianske plesá; Terianskoseen; Terianszko-tavak.
S.Trzy stawy w Dolinie Niewcyrce: Niżni Teriański Staw, Wyżni Teriański
Staw i Mały Teriański Stawek. Nazwa Teriańskie Stawy jest często ograniczana do
pierwszych dwóch (większych) stawów.Pochodzenie nazwy nie jest znane. Dawniej
Dolina Niewcyrka była czasem nazywana Teriańską Doliną, a ponadto na starych
mapach nazwa Teriansko pojawiała się też na zach. stokach...
|
|
Terlecki Alfred (Nie okreslony) |
|
Terlecki Alfred (5 X 1883 Warszawa - 19 I 1973 Kraków, poch. na starym
cment. w Zakopanem). Malarz (warsz. SSP i krak. ASP 1917), portrecista i
pejzażysta. Wystawiał swe obrazy od 1913 w kraju (m.in. w Zakopanem) i za
granicą. Dużo przebywał w Zakopanem, gdzie już przed I wojną świat. był
nauczycielem rysunku i wychowania fiz. w szkole prowadzonej przez Franciszka
Ksawerego Praussa. Chodził często po Tatrach, także na wspinaczki tatern.,...
|
|
terminologia (Nie okreslony) |
|
terminologia. W pol. piśmiennictwie o Tatrach używa się wielu terminów, z
których jedne są specyficznie tatrz., a inne wprawdzie ogólnokarpackie lub nawet
ogólnopolskie, jednakże albo wywodzą się z Tatr (np. z lud. gwar podtatrz., czy
z taternictwa), albo są spotykane najczęściej w literaturze tatrz.
Szczególnie typowe dla Tatr są terminy topogr. (np. grań, turnia, wierch),
oraz terminy związane z pasterstwem (np. baca, żentyca,...
|
|
Tersztyánszky Daniel (Nie okreslony) |
|
Tersztyánszky Daniel (29 I 1730 Krompachy na Spiszu - 29 X 1800 Buda).
Literat i uczony. Po nauce w szkołach Lewoczy i Bratysławy studiował na
uniwersytetach niemieckich. W 1758-76 przebywał w Wiedniu, potem w Budzie.
W 1771-76 był anonimowym redaktorem czasopisma nauk. »
"Allergnädigst-privilegirte Anzeigen...", w którym drukował wiele prac swych
rodaków ze Spisza na temat Tatr i Podtatrza.
Również i sam T. anonimowo lub pod...
|
|
Téry Ödön (Nie okreslony) |
|
Téry Ödön (4 VII 1856 _-Béba=_béb, pd.-wsch. Węgry - 11 IX 1917
Budapeszt). Węg. taternik i działacz tur., lekarz (uniw. w Budapeszcie 1879). Do
1883 był lekarzem górn. w Bańskiej Szczawnicy, od 1884 radcą w Min. Spraw Wewn.
w Budapeszcie.
Jego działalność tatern. była krótkotrwała, ale wybitna. Chodząc z
przewodnikami był on w 1876 zdobywcą Pośredniej Grani, a w 1877 Durnego Szczytu;
wejścia te należały do najlepszych...
|
|
Téry'ego, Schronisko (Nie okreslony) |
|
|
|