| sarna (Zwierzęta) |
| |
sarna (Capreolus capreolus), z rodziny jeleniowatych (Cervidae). Zwierzę
ssące mniejsze i zgrabniejsze od jelenia. Samiec
sarny czyli rogacz posiada na głowie nieduże rogi (poroże) odpadające w zimie;
jest pełnorogiem.
Sarny są zwierzętami rodzimymi właściwymi Tatrom i żyły
niegdyś b. licznie w lasach tatrz. Przed II wojną świat. w Tatrach Pol. było ok.
700 saren, po wojnie ta liczba zmalała do trzydziestu kilku, w 1967...
|
|
| Sarnia Skała (Nie okreslony) |
| |
Sarnia Skała (1378, 1377 m), zwana też dawniej Małą Świnicą. P.
Regiel o skalistym szczycie między Doliną Białego a Strążyską Doliną,
bezpośrednio na pn. od Czerwonej Przełęczy. Ku pn. wysyła ramiona obejmujące
Dolinę ku Dziurze i Dolinę Spadowiec. Z wierzchołka S.S. ładny, choć ograniczony
widok, m.in. na pn. urwiska Giewontu.Na S.S. występuje "fenomen Sarniej Skały":
obniżenie wszystkich pięter roślinności (zob. górna...
|
|
| sasanka biała (Nie okreslony) |
| |
sasanka biała (Pulsatilla alpina ssp. alpicola ), z rodziny
Jaskrowatych (Ranunculaceae ). Piękna, dość częsta roślina hal i turni, o
wys. 20-30 cm, o sześciodziałkowych (czasem więcej) białych kwiatach, spodem
szaroniebieskawych. Liście jej są trochę podobne do liści piertruszki lub
marchwi, dlatego też górale nadali jej nazwę marficniok (marchwiczniak,
nie mylić z marchwicą). Kwitnie w czerwcu, a w sierpniu,...
|
|
| sasanka słowacka (Nie okreslony) |
| |
sasanka słowacka (Pulsatilla slavica ), z rodziny Jaskrowatych
(Ranunculaceae ). Bliska krewna sasanki białej. Ma duże jasnofioletowe
kwiaty kształtu małego tulipana, 4-5 cm długie, od spodu srebrzyście owłosione
podobnie jak i łodyżka, ok. 40 cm wys., posiadająca na 2 3 wysokości okółek
wąziutko pociętych, gęsto srebrzyście owłosionych liści łodygowych. Liście
odziomkowe ukazują się dopiero po przekwitnięciu kwiatu, są...
|
|
| Saski Sylweriusz (Nie okreslony) |
| |
Saski Sylweriusz (24 XII 1864 Nottingham, Anglia - 25 I 1954 Kraków).
Malarz przebywający przez wiele sezonów letnich na Toporowej Cyrhli w
Zakopanem.Malował krajobrazy tatrz. i sceny rodzajowe z życia górali podh., np.
Psotnik góralski, Harnaś, Pieśń dudziarza, Oczepiny. Jego obrazy
znajdowały się (w 1966) w jego dawnym domu (willa "Basia") na Toporowej Cyrhli;
są także w domu wypoczynkowym Ministerstwa Łączności tamże.
|
|
| Saturn (Nie okreslony) |
| |
Saturn (1402, 1391 m). P. Wyższa i większa z dwóch turni
sterczących zaraz nad lasem na pd.-wsch. od Pisanej Polany w Kościeliskiej
Dolinie, a na pn. od dolnej części Wąwozu Kraków. Niższa pd.-zach. turnia to »
Ratusz.
|
|
| Saturnem, Przełączka za (Nie okreslony) |
| |
Saturnem, Przełączka za (ok. 1340 m). P. Między Saturnem a
Upłazkową Turnią. Prowadzi przez nią perć wiodąca z Wąwozu Kraków do
Pisaniarskiego Żlebu.
|
|
| Sauter Paul (Nie okreslony) |
| |
Sauter Paul (1840 - II 1908). Niem. drukarz z Wirtembergii, który w 1879
osiadł w Kiezmarku i był tam współzałożycielem, a od 1883 wyłącznym właścicielem
pierwszej drukarni w tym mieście, funkcjonującej pod jego nazwiskiem również po
jego śmierci. W 1882-1908 był wydawcą, a w 1888-1908 także redaktorem tygodnika
» "Karpathen-Post."
|
|
| Sauter Theodor (Nie okreslony) |
| |
Sauter Theodor, syn » Paula Sautera. Spiskoniem. drukarz, wydawca i
redaktor, od 1908 właściciel kiezm. drukarni pod firmą jego zmarłego ojca, Paula
Sautera. W 1908-09, 1916 i 1926-42 był redaktorem, a w 1908-42 także wydawcą
tygodnika »"Karpathen-Post". W 1938 był w komitecie redakc. czasopisma "Die
Karpathen".
|
|
| Sawicki Franciszek Ksawery (Nie okreslony) |
| |
Sawicki Franciszek Ksawery (ur. 1899). Działacz ruchu robotn. w latach
międzywoj., turysta i trochę taternik, bywalec » "Gospody Włóczęgów" w
1924-36.Na wycieczki w Tatry chodził dużo z » Henrykiem Jędrzejowskim, o czym
pisał pt. Tropami wspomnień ("Ziemia", 1969-70). O "Gospodzie Włóczęgów"
podaje ciekawe wiadomości również w swych artykułach: Gospoda Włóczęgów
("Wierchy" 20, 1950-51) i Na marginesie "Silnej dawki...
|
|
| Sawicki Jan (Nie okreslony) |
| |
Sawicki Jan (16 XII 1909 Bereźnica Królewska k. Żydaczowa). Wybitny
taternik okresu międzywoj., w 1911-39 zamieszkały w Zakopanem. Taternictwo
uprawiał najbardziej czynnie od 1925 do 1939; od 1929 należał do czołowych
taterników.
W 1925-29 chodził na wspinaczki m.in. z Tadeuszem Brzozą, Stanisławem Motyką,
W.H. Paryskim, Tadeuszem Pawłowskim i Bronisławem Czechem, dokonując w tym
okresie takich pierwszych wejść jak: Filarem...
|
|
| Sawicki Jerzy (Nie okreslony) |
| |
Sawicki Jerzy, przezwisko Szmaciarz (14 VII 1931 Warszawa - 11 IX 1968 w
katastrofie lotn. nad Morzem Śródziemnym między Korsyką a Niceą). Taternik,
alpinista, fizyk (UW 1954, dr 1957), autor wielu prac nauk. z dziedziny fizyki
jądrowej, w 1968 kier. działu fizyki jądrowej w Międzynar. Centrum Fizyki
Teoretycznej w Trieście.
Taternictwo uprawiał w 1948-56, w lecie i zimą, zwł. w zimie należąc do
bardziej wówczas aktywnych taterników. Od...
|
|
| Sawicki Jerzy (Nie okreslony) |
| |
Sawicki Jerzy (3 IV 1937 Kraków). Mgr inż. elektryk (krak. AGH 1960), od
1959 pracownik nauk. AGH, przewodnik tatrz. od 1966, działacz w dziedzinie
turystyki, przewodnictwa tatrz. i ochrony przyrody (m.in. Tatr). Współzałożyciel
Pol. Klubu Ekologicznego i od 1981 przewodniczący jego Sekcji Parków Narodowych.
Od 1984 członek Tow. Ochrony Tatr. Autor licznych publikacji prasowych i
opracowań dotyczących ochrony Tatr i Podtatrza.
|
|
| Sawicki Ludomir (Nie okreslony) |
| |
Sawicki Ludomir (14 IX 1884 Wiedeń - 3 X 1928 Kraków). Wybitny geograf
(studia w Wiedniu, dr 1907), podróżnik, prof. UJ 1917-28, twórca i kier. Inst.
Geogr. UJ, czł. koresp. PAU (1919), jeden z założycieli Pol. Tow. Geogr., autor
licznych prac nauk., z których wiele dotyczy Tatr i Karpat.
Zainicjował planowe badania limnologiczne w Polsce, ogłaszając Program
badań jezior w Polsce ("Spraw. Tow. Nauk. Warsz." 1909), a potem szereg prac...
|
|
| Saysse-Tobiczyk Kazimierz (Nie okreslony) |
| |
Saysse-Tobiczyk Kazimierz, do 1918 Franciszek Kazimierz Tobiczyk (12 I
1891 Gorlice - 5 IX 1980 Warszawa). Literat, publicysta, turysta i narciarz
wysokogórski, prawnik (uniw. we Lwowie i Wiedniu, dr 1920 na Uniw. Lwow).
Przed I wojną świat. jego działalność tur. i narc. była związana głównie z
Karpatami Wsch. i Pd.; był wtedy jednym z działaczy Akad. Klubu Tur. we Lwowie.
Uprawiał też taternictwo, turystykę i narciarstwo w Tatrach oraz...
|
|
| Sborník Muzeálnej Slovenskej Spoločnosti (Nie okreslony) |
| |
"Sborník Muzeálnej Slovenskej Spoločnosti". Czasopismo nauk. (o zmiennej
częstotliwości ukazywania się), wydawane w Turczańskim Św. Marcinie w 1896-51 (z
przerwą w 1914-25), od 1898 jako dodatek do » "Časopisu Muzeálnej Slovenskej
Spoločnosti". Stanowiły one wspólnie aż do I wojny świat. jedyny słow. periodyk
nauk., a następnie jeden z najważniejszych.W "Sborníku MSS" ukazywały się prace
z różnych dziedzin, także dotyczące Tatr i...
|
|
| Sborník Prác o Tatranskom Národnom Parku (Nie okreslony) |
| |
"Sborník Prác o Tatranskom Národnom Parku", od t. 11, 1969: "Zborník Prác
o Tatranskom Národnom Parku". Rocznik naukowy wydawany od 1957 przez dyrekcję
TANAPu.Jest to jedno z najważniejszych wydawnictw periodycznych poświęconych
Tatrom. Zawiera głównie prace nauk., ale także informacje, sprawozdania, notatki
itd., dotyczące terenu Tatr (a także Podtatrza i Pienin), pióra zwł. autorów
słow. i czeskich. Pisywali tam również autorzy pol., np....
|
|
| Schabenbeck Henryk (Nie okreslony) |
| |
Schabenbeck Henryk (11 V 1886 Przemyśl - XI 1939 Krzesławice pod
Krakowem, poch. w Zakopanem). Fotografik i zasłużony działacz społeczny.
Osiadł w Zakopanem w 1906 i prowadził tu własny zakład fot. "Stefa". W latach
międzywoj. był jednym z najlepszych fotografików tatrz. Swe prace wystawiał od
1910 w kraju i za granicą, uczestnicząc też w wystawach fot. o charakterze
krajozn., np. "Krajobraz Tatr i Podhala" w Zakopanem w 1931. Jego...
|
|
| Schauer Ernst (Nie okreslony) |
| |
Schauer Ernst (20 VIII 1812 Dröysig k. Zeitz, Saksonia - 22 VI 1888
Pieniaki, pow. złoczowski). Niem. zoolog ("spolszczony Saksończyk"), faunista,
ornitolog i preparator.
W 1844-50 był konserwatorem i preparatorem w Muzeum Zool. UJ, a w 1850-62
preparatorem we Lwowie u Włodzimierza Dzieduszyckiego, na którego koszt był w
1861 w Tatrach. Wtedy, będąc w Kuźnicach, nauczył Antoniego Kocyana preparować
okazy zool. i wzbudził w nim zamiłowanie...
|
|
| Schechtel Edward (Nie okreslony) |
| |
Schechtel Edward (13 X 1886 Kołomyja - 24 V 1957 Poznań). Zoolog (Uniw.
Lwow. 1911), hydrobiolog. Zajmował się głównie ichtiologią i rybactwem. Prof.
Uniw. Pozn. 1923-57 z przerwą wojenną.Jego pierwsze prace są poświęcone
wodopójkom (Hydracarina), np. Eine neue Hydrachniden-Gattung aus der
polnischen Tatra, Wandesia n.g. ("Bull. Int. Acad. Sc. Cracovie Cl. Math."
1912, nr 5 B).Podtatrza i Tatr dotyczą też jego prace z dziedziny...
|
|
| Scheidt Franciszek (Nie okreslony) |
| |
Scheidt Franciszek (2 IV 1759 Kraków - w końcu sierpnia 1807
Krzemieniec). Botanik, chemik i fizyk (Uniw. Krak. 1777, dr 1779), prof. Uniw.
Krak. 1790-1803 (usunięty przez władze austr. przy germanizacji uniwersytetu),
kier. Ogrodu Botanicznego Uniw. Krak. 1787-1805. Urządzał dla studentów
wycieczki bot. w Karpaty (Tatry?). Był jednym z założycieli Tow. Warsz.
Przyjaciół Nauk w 1800. W 1805-07 był nauczycielem w liceum w Krzemieńcu i
założył...
|
|
| Scherfel Aurel Wilhelm (Nie okreslony) |
| |
Scherfel Aurel Wilhelm, w węg. publikacjach Aurél Vilmos S. (23 IV 1835
Wielka k. Popradu - 23 IV 1895 tamże). Spiskoniem. aptekarz, chemik i botanik
(uniw. w Wiedniu 1855, dyplom aptekarza w wieku 20 lat), działacz społeczny.
W 1855-91 prowadził w Wielkiej aptekę odziedziczoną po ojcu, a w ostatnich
latach życia również aptekę w Smokowcu. W 1868-70 był burmistrzem Wielkiej i
tamże przez wiele lat inspektorem szkolnym. Przy swoim domu w...
|
|
| Scherffel Aladár (Nie okreslony) |
| |
Scherffel Aladár (19 I 1865 Nowa Wieś Spiska - 1 VI 1939 Tihany, Węgry).
Węg. (spiskoniem.?) botanik, algolog, prof. dr honoris causa.
Na pocz. XX w. odegrał ważną rolę w tatrz. badaniach nad glonami, m.in. nad
glonami naśnieżnymi, które powodują zabarwienie płatów śnieżnych (czerwone,
zielone i in.). Jego badania nad takimi glonami stanowią pośrednie stadium
między pionierskimi badaniami Józefa Rostafińskiego w 1880, a badaniami...
|
|
| Scherner Carl Albert (Nie okreslony) |
| |
Scherner Carl Albert (1825 - 1889). Prof. uniw. we Wrocławiu, działacz
turystyczny. Był wielkim miłośnikiem Tatr i miał duże zasługi w rozwoju
turystyki niem. ze Śląska w Tatry.
Pisywał artykuły o Tatrach i Spiszu do lewockiego "Zipser Bote",
wrocławskiego "Breslauer Zeitung" itd. Wydał jeden ze starszych przewodników
tatrz.: Tatra-Führer (Breslau 1875-76, w 2 częściach), który ukazał się
jeszcze w dwóch wydaniach (1881 i...
|
|
| Schiele Aleksander (Nie okreslony) |
| |
Schiele Aleksander (27 IX 1890 Warszawa - 6 IV 1976 Konstancin, poch. w
Warszawie na cment. ewang.-augsb.). Taternik, alpinista, narciarz (turysta i
zawodnik), zasłużony działacz tur. i narc., inż. architekt (politechn. w Wiedniu
1917).
Taternictwo uprawiał od 1905 do 1965, początkowo najczęściej ze swym bratem
Kazimierzem (bliźniakiem) i w towarzystwie przewodników (Klimek Bachleda,
Wojciech Tylka-Suleja, Jędrzej Marusarz-Jarząbek). Potem...
|
|
| Schiele Kazimierz (Nie okreslony) |
| |
Schiele Kazimierz (27 IX 1890 Warszawa - 16 V 1956 Zakopane). Taternik,
alpinista, narciarz (turysta i zawodnik), zasłużony działacz narc. i tur., inż.
mechanik (politechn. w Wiedniu 1910-17 z przerwami).
Zaczął uprawiać taternictwo w 1905 mając 14 lat, zrazu w towarzystwie
przewodników (Klimek Bachleda, Wojciech Tylka-Suleja, Jędrzej Marusarz-Jarząbek)
i najczęściej ze swym bratem Aleksandrem (bliźniakiem).
W okresie przed I wojną...
|
|
| Schiele Tadeusz (Nie okreslony) |
| |
Schiele Tadeusz (19 II 1920 Zakopane - 22 III 1986 tamże), syn »
Kazimierza Schiele. Taternik, narciarz, grotołaz, lotnik.
Taternictwo uprawiał przed II wojną świat. (początkowo z ojcem) i po niej.
Grotołazem tatrz. stał się dopiero po wojnie. Już przed II wojną świat. został
pilotem szybowcowym i zaczął służbę w lotnictwie (w Dęblinie).
Podczas kampanii wrześniowej 1939 dostał się do niewoli niem., ale uciekł z
niej i...
|
|
| Schille Fryderyk (Nie okreslony) |
| |
Schille Fryderyk (20 XII 1850 Mladá Boleslav, Czechy - 14 II 1931
Strzałków k. Stryja). Leśnik (studia w Mariebrunn, egzamin państw. w Pradze),
entomolog. Jako leśnik pracował kolejno na Wołyniu 1872-76, Morawach 1877-78 i w
Polsce pd., w 1882-1906 głównie w Sądecczyźnie. Członek Komisji Fizjogr.
PAU.Entomologią (zwł. fauną motyli) zajmował się 50 lat i ogłosił z tej
dziedziny od 1895 ponad 50 prac; zawierają one wiele przyczynków do fauny...
|
|
| Schneider Gustav (Nie okreslony) |
| |
Schneider Gustav (1834-1900). Niem. botanik, z zawodu zarządca kopalni,
mieszkał w Cunnersdorf (Kunnersdorf) k. Jeleniej Góry (Hirschberg) na Śląsku.
Znał trochę język polski.
W 1878-90 prowadził badania bot. w Tatrach. Wsp. z Ernestem Sagorskim jest
autorem dwutomowej Flora der Centralkarpathen (Leipzig 1891); Schneider
jest autorem tomu I oraz opisu rodzaju Hieracium w tomie II.Schneider
ponadto jest autorem: Die Flora des...
|
|
| Schneigert Zbigniew (Nie okreslony) |
| |
Schneigert Zbigniew (30 III 1910 Lwów). Inż. dróg i mostów (Politechn.
Lwow., w 1966 dr w Politechn. Śląskiej), turysta, taternik (czł. Klubu
Wysokogórskiego), narciarz, czł. ZG PTT w 1946-50. Od czerwca 1945 wieloletni
przewodniczący Miejskiego Komitetu SD w Zakopanem i równocześnie
wiceprzewodniczący zakop. MRN.
W 1945-50 był dyrektorem Pol. Kolei Linowych (PKL) w Zakopanem. W 1950-66
pracował w różnych instytucjach zajmujących się...
|
|
