| Modry Stawek (Nie okreslony) |
| |
Modry Stawek ( 1865 m); Belasé pleso, Modré pleso; Blauer See; Kék-tó.
S. Na środk. piętrze Jagnięcej Doliny. Pomiary pracowników TANAPu z
1961-67: 0,070 ha (dawniejszy pomiar 0,17 ha), 43 x 22 m, głęb. 3,7 m. Stawek
ten czasem całkowicie wysycha.
|
|
| modrzew (Rośliny) |
| |
modrzew (Larix), z rodziny Sosnowatych (Pinaceae).
Wyniosłe drzewo iglaste o igłach opadających na zimę. W Tatrach występują dwa
podgatunki m.: m. europejski (Larix decidua ssp. europaea) i m.
polski (L. decidua ssp. polonica).
Modrzewie rodzime rosną w Tatrach gł. po pd. stronie; po
pn., w Tatrach Pol. rodzime m. występują przeważnie tylko w niedostępnych,
skalistych miejscach, np. w Kościeliskiej...
|
|
| modrzyk górski (Nie okreslony) |
| |
modrzyk górski (Cicerbita alpina, Mulgedium alpinum ), z rodziny
Złożonych (Compositae ). Wysoki do 1,5 m, o liściach wcinanych lirowato z
dużym trójkątnym odcinkiem szczytowym. Koszyczki o kwiatach niebieskofioletowych
z pręcikami turkusowymi, zebrane są w duże, dość luźne szczytowe grono. M. jest
częstym składnikiem ziołorośli. Kwitnie w lipcu i sierpniu. W Tatrach dochodzi
do wys. prawie 2000 m.
|
|
| Mogilnicki Henryk Władysław (Nie okreslony) |
| |
Mogilnicki Henryk Władysław (9 XII 1906 Łódź). Taternik, alpinista,
polarnik, fotografik, z zawodu chemik. Fotograf górski i projektant sprzętu
wysokogórskiego.
Zaczął uprawiać taternictwo w 1923. W 1930-33 należał do czołowych taterników
zarówno w lecie jak i w zimie. W zimie dokonał m.in. I wejścia pn.-zach. ścianą
Świnicy (1930, z Witoldem Orłowskim) i I przejścia Wyżniej Lodowej Przełęczy
(1930, z Wiesławem...
|
|
| Mokra Dziura (Nie okreslony) |
| |
Mokra Dziura lub Wodna Jama (ok. 1160 m); Mokrá
diera; Wasserloch; Nedves-barlang. S. Wodna jaskinia w Jaworowej Dolinie,
nad lw. (zach.) brzegiem Jaworowego Potoku, w okolicy Polany Jaworzynki. Długość
jaskini ok. 325 m, deniwelacja ok. 35 m. Płynie nią strumień, tworzący w głębi
jaskini spory wodospad.
M.D. była znana poszukiwaczom skarbów już w XVII w. Ok. 1800 zwiedził ją
Christian Genersich i umieścił...
|
|
| Mokra Wanta (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Mokra Wanta (ok. 1750 m) lub Mokra Wanta w Żabiem.
Ukośny, szeroki pas dość stromych, podciętych płyt z olbrzymią nyżą wraz z
przewieszonymi, ociekającymi wodą skałami, które je ograniczają od góry, w linii
spadku grani między dwoma siodłami Białczańskiej
Przełęczy, a dość wysoko ponad pn.-wsch. brzegiem Czarnego Stawu pod Rysami. Przez M.W. prowadzi
szlak bardzo uczęszczany przez taterników, a wiodący znad Czarnego Stawu pod Żabiego...
|
|
| mokrzyce (Nie okreslony) |
| |
mokrzyce (Minuartia ), z rodziny Goździkowatych
(Caryophyllaceae ). W Tatrach rosną trzy gatunki mokrzyc: m. wiosenna
(M. verna ) o cienkich, wąskich, niedługich listkach i białych,
niewielkich gwiazdkowatych kwiatkach pięciopłatkowych; m. Kitaibela (M.
laricifolia ssp. kitaibelii ) o liściach
podobnych do igieł modrzewia i dużych, także gwiazdkowatych i pięciopłatkowych
kwiatach; m....
|
|
| Molkówka (Nie okreslony) |
| |
Molkówka (ok. 945-990 m). P.Obszerna polana na zach. od Siwej
Polany i Siwej Wody, a zaraz na pn. od Siwiańskich Turni, zatem jeszcze na pn.
stokach Tatr Zach. oraz na samym Europejskim Dziale Wodnym. Oprócz jej pd.-wsch.
skraju, skąd woda spływa ku wsch. do Siwej Wody, większa część M. leży w
dorzeczu czarnomorskim, gdyż jest odwadniana ku zach., do Cichej Wody
Orawskiej.
Analiza pyłkowa torfowiska w pn. części M., przeprowadzona...
|
|
| Momatiuk Czesław (Nie okreslony) |
| |
Momatiuk Czesław (20 VII 1936 Katowice - 23 XI 1972 Nowy Jork, USA).
Taternik, alpinista, fotograf górski; po studiach na AWF w Warszawie (1955-59)
napisał pracę magisterską o wypadkach w Tatrach.
Taternictwo zaczął uprawiać w 1951. Na przełomie lat 1950. i 1960. był jednym
z czołowych pol. taterników i alpinistów, jednym z pionierów taternictwa
ekstremalnego. W technice hakowej w 1955 zapoczątkował w Tatrach stosowanie
nitów (wiercenie...
|
|
| Momot Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Momot Stanisław (12 XI 1939 Pielaki, woj. zamojskie). Mgr geografii
(krak. WSP), fotoreporter, fotografik. Mieszkaniec Zakopanego od 1962; do 1975
był nauczycielem.
Fotografuje od 1961. Autor wielu zdjęć o tematyce tatrz., zakop. i podh.,
ukazujących się w prasie krajowej i zagr. oraz w różnych publikacjach
(kalendarze, plakaty, foldery tur.), także w książkach i na widokówkach. Autor
fotoreportaży o ratownictwie tatrz. (w różnych...
|
|
| Monardi Johannes Jacobus (Nie okreslony) |
| |
Monardi Johannes Jacobus, także Monardus, Manardus i Menardus (1462
Ferrara - 8 V 1536 tamże). Włoski lekarz i botanik, w 1482-1513 i od 1519 był
profesorem medycyny w Ferrarze, w 1513-16 lekarzem króla Władysława II
Jagiellończyka na Węgrzech, a następnie króla Ludwika II do 1519.
August Kanitz w swej pracy Versuch einer Geschichte der ungarischer
Botanik (Halle 1865) podaje na s. 13-14, że w pismach M. znajdują się
najstarsze...
|
|
| Monau Friedrich Jakob (Nie okreslony) |
| |
Monau Friedrich Jakob lub Monavius Fridericus
Jacobus (30 VII 1592 Wrocław - 1659 Greifswald), syn » Jakuba Monau. Niem.
lekarz i botanik, od 1649 prof. medycyny w Greifswald.
Po studiach na wielu uniwersytetach przebywał w 1626-36 w Polsce i na
Węgrzech, podróżując między tymi krajami parokrotnie i wzbogacając swój zielnik
w rośliny karpackie. Zgromadził duży zielnik (»zielniki).
Pozostawił też dwutomowy...
|
|
| Monau Jakob (Nie okreslony) |
| |
Monau Jakob lub Monavius Jacobus (1546 Wrocław - 1603 tamże). Niem. poeta
żyjący na Śląsku. Studia odbył na różnych uniwersytetach. W 1590 był doradcą
brzesko-legnickiego księcia Fryderyka.
W 1591 był na Spiszu, a jego przyjaciele spiscy uczcili go zbiorem wierszy
Carmina gratulatoria de felici in Scepusium egregiis nobilitatis clarissimi,
bonorumque omnium amore dignitissimi viri d. Jacobi Monavii (Zgorzelec
1591), natomiast...
|
|
| Morávka Štefan (Nie okreslony) |
| |
Morávka Štefan, dawniej Moravka (22 VIII 1911 Hajná Nová Ves, okres
Topolčany - 16 I 1945 w Tatrach, poch. po wojnie nad Szczyrbskim Jeziorem). Był
dowódcą placówki słow. straży granicznej przy Szczyrbskim Jeziorze. Jako członek
KSTL był uczestnikiem i organizatorem zawodów narciarskich.W 1944 brał udział w
Słow. Powstaniu Nar., a po jego rychłym upadku wstąpił do oddziału
partyzanckiego "Vysoké Tatry" (» partyzanci). Zginął na stokach...
|
|
| Morawska-Nowak Barbara (Nie okreslony) |
| |
Morawska-Nowak Barbara (3 I 1936 Kraków). Turystka (w Tatrach od 1946) i
taterniczka, z wykształcenia biolog, z zawodu bibliotekarka i
dokumentalistka.
Taternictwo uprawiała w 1955-63. Wspinała się też w Kaukazie (1958) i Alpach
Julijskich (1960). Od 1955 czł. Klubu Wys., w 1958-62 sekretarka jego Koła
Krakowskiego, od 1987 współorganizatorka Koła Taterników Seniorów Klubu Wys. w
Krakowie.
Od 1981 aktywna w staraniach o...
|
|
| morena (Geologia) |
| |
Transportowany i usypany przez lodowiec materiał skalny, złożony z
niesionych kamieni, żwiru, piasku, gliny itp., bezładnie pomieszanych z sobą.
Moreny mogą być czołowe, boczne czyli brzeżne, denne, środkowe (przy spłynięciu
się dwóch lodowców: dwie brzeżne moreny łączą się w jedną środkową). Moreny
stadialne czyli postojowe, to m. powstające kolejno w różnych okresach ruchu
lodowca, kiedy się cofnął lub posuwał naprzód.
W...
|
|
| Morozewicz Józef (Nie okreslony) |
| |
Morozewicz Józef (27 III 1865 Rzędziany nad Narwią k. Tykocina - 12 VI
1941 Warszawa). Wybitny petrograf i mineralog (UW 1889), prof. UJ 1905-19, jeden
z organizatorów Akad. Górn. w Krakowie, organizator i w 1921-37 dyr. Państw.
Inst. Geol. w Warszawie, czł. koresp. AU (1902) i czł. czynny PAU (1918).
Badania prowadził na rozległych obszarach imperium ros., m.in. na Nowej Ziemi
(1895), Uralu i Wyspach Komandorskich (1903), w celach nauk....
|
|
| Morskie Oko (Jeziora) |
| |
Morskie Oko (1393, 1395 m); Morské Oko; Fischsee; Halas-tó. P. Najsłynniejsze i największe jezioro tatrzańskie., położone po pn. stronie Tatr Wys. u stóp Mięguszowieckich Szczytów, w Dolinie Rybiego Potoku, 14 km w linii prostej na pd.-wsch. od Zakopanego. Uchodzi za najpiękniejsze jezioro w Tatrach. Otoczone jest najwyższymi szczytami Tatr Pol. (Rysy, Mięguszowiecki...
|
|
| morze mgieł (Nie okreslony) |
| |
morze mgieł. Powstaje na skutek zetknięcia się dwóch grubych warstw
powietrza: górnej ogrzanej, suchej, i dolnej zimnej, wilgotnej. Na granicy
zetknięcia powstaje wtedy gęsta mgła, wyglądająca z góry jak powierzchnia
falującego morza. Stanowi to jeden z najpiękniejszych widoków w Tatrach: w górze
czyste niebo, słońce, a poniżej białe, lśniące "fale", z których wynurzają się
wyższe szczyty niby wyspy z morza.Morza mgieł powstają...
|
|
| Moskała Edward (Nie okreslony) |
| |
Moskała Edward (2 I 1926 Trzebionka, pow. Chrzanów). Geograf (krak. WSP
1981, krak. AWF), krajoznawca, w czasie II wojny świat. członek AK. Członek PTT
od 1946, potem działacz tur. i od 1956 pracownik zawodowy PTTK, czł. Komisji
Turystyki Górskiej ZG PTTK (od 1952) oraz jej Podkomisji Kultury i Historii
Turystyki Górskiej.
Zajmował się sprawami znakowania szlaków tur. w Karpatach Pol., budową tzw.
bacówek tur. PTTK i jako działacz społ....
|
|
| most śnieżny (Terminologia) |
| |
Częsta w górach lodowcowych (jak Alpy) formacja śnieżna
(o różnym stopniu zbitości lub zlodowacenia), która na kształt mostu łączy dwa
brzegi szczeliny w lodowcu i pozwala alpiniście (o ile nie załamie się pod jego
ciężarem) na przejście na drugą stronę szczeliny. W Tatrach natomiast spotyka
się w lecie mosty śnieżne, które stanowią część płata śniegu u podnóża ściany i
pozwalają taternikowi przejść z takiego płata ponad »...
|
|
| Mostowski Jan (Nie okreslony) |
| |
Mostowski Jan, pierwotnie Maydel, od ok. 1970 Philipp (25 I 1928). Inż.
elektryk (Politechn. Łódzka), projektant pieców elektr. do wytopu stali,
taternik, alpinista.
W 1956-63 należał do czołowych pol. taterników i alpinistów. W Tatrach
wspinał się najintensywniej po 1955, kiedy miał wypadek na wsch. ścianie
Mięguszowieckiego Szczytu. W lecie 1956 dokonał III pol. wejścia Kominem
Łapińskiego i Paszuchy na Galerię Gankową, drogą...
|
|
| Motty Władysław Leon (Nie okreslony) |
| |
Motty Władysław Leon (6 IV 1851 Poznań - 25 II 1894 tamże). Rysownik
(studia w ASP w Monachium 1870-73), prawnik, literat, publicysta. Ilustrował
wiele dzieł pol. i obcych, np. Lucjana Siemieńskiego Podania i legendy
polskie, ruskie i litewskie (Poz. 1880-81 i Grudziądz 1909), umieszczając
tam m.in. rysunek Morskie Oko i dwa inne związane
z pobytami w Tatrach: Legenda o Madeju i...
|
|
| Motyka Mieczysław (Nie okreslony) |
| |
Motyka Mieczysław (1913 Zakopane - 18 VIII 1991 tamże). Kuzyn »
Stanisława Motyki. W czasie II wojny świat. walczył w wojsku pol., m.in. w
bitwie pod Narwikiem.Po wojnie w Zakopanem był długoletnim i b. aktywnym
przewodnikiem tatrz. (od 1951), a w zimie instruktorem narciarskim. W 1959-62 i
1970-72 był członkiem komisji rewizyjnej Koła Przewodników Tatrz. PTTK w
Zakopanem.
|
|
| Motyka Stanisław (Nie okreslony) |
| |
Motyka Stanisław (6 V 1906 Zakopane - 7 VII 1941 utonął w Dunaju pod
Leányfalu k. Szentendre, poch. w pobliskim Pócsmegyer); ojciec jego pochodził
spod Tarnobrzegu, a matka spod Limanowej. Wybitny taternik i narciarz, jeden z
najlepszych przewodników tatrz.
Na pierwszej, dość trudnej wspinaczce był w 1923 i od tego czasu stale
uprawiał taternictwo (a w zimie narciarstwo), bardziej intensywnie od 1929. W
roku tym miał m.in. tak poważne...
|
|
| motyl, czarny (Nie okreslony) |
| |
motyl, czarny. Wśród licznych legend tatrz. i podh. pojawiają się również
nowe, dawniej nieznane. Są one najczęściej wytworem fantazji niektórych
taterników. Tak np. "legenda" o ukazywaniu się taternikom (nawet w zimie)
czarnego motyla, zwiastującego im rychłą śmierć w górach, zaczęła się
rozpowszechniać dopiero ok. 1930. Autorem tej "legendy" był znany taternik,
Wiesław Stanisławski, który ułożył ją i puścił w kurs któregoś...
|
|
| motyle (Zwierzęta) |
| |
Klimat górski Tatr odbił się wyraźnie na
wyglądzie i biologii motyli (jak zresztą w całym tatrz. świecie roślin i
zwierząt). M.in. występuje tu zjawisko melanizmu - ciemniejsze ubarwienie w
porównaniu z takimi samymi gatunkami m. na niżu, np. pospolite bielinki
(Pieris), ciemniejsze są w Tatrach. Wiele jest m. czarnych, szarych,
brunatnych, a stosunkowo niebogata w gatunki jest grupa tzw. motyli większych
(Macrolepidoptera),...
|
|
| Moyzes Alexander (Nie okreslony) |
| |
Moyzes Alexander (4 IX 1906 miejscowość Kláštor pod Znievom - 20 XI 1984
Bratysława), syn » M. Moyzesa. Kompozytor słow., w 1928-71 pedagog (od 1949
prof.) wyższych szkół muzycz. w Bratysławie. W części twórczości muzycznej M.
występują silne wpływy lud., gł. z okolic Szarysza i Detwy, ale także spod Tatr.
Z Podtatrzem i Tatrami związane są jego kompozycje: zbiór pieśni i tańców Na
horách spievajú (1933), uwertura koncert....
|
|
| Moyzes Mikuláš (Nie okreslony) |
| |
Moyzes Mikuláš (6 XII 1872 wieś Zvolenská Slatina - 2 IV 1944 Preszów).
Słow. muzyk i kompozytor, organista i pedagog. Napisał wiele utworów muzycz.,
czerpiąc obficie ze źródeł lud., m.in. podtatrz., które odbiły się w jego
preludiach organowych Naše Slovensko, później zorkiestrowanych przez syna
Alexandra jako uwertura.
Lit. - "ES" 3, 1979. - "SBS" 4, 1990.
|
|
| Mozgrowiska Szczyrbskie (Nie okreslony) |
| |
|
|
