| Liptowskie Mury (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Liptowskie Mury; Nazwę Liptowskie Mury czasem
ograniczano do samego Szpiglasowego Wierchu
(nawet samej jego kopuły szczytowej), kiedy indziej rozciągano i to
rozmaicie: np. ku pd.-wsch. po Wrota
Chałubińskiego lub nawet aż po Cubrynę ,
a ku pn.-zach. po Czarną Ławkę albo po Gładką Przełęcz , a nawet aż po Walentkowy Wierch , ale często nie precyzowano
rozmiarów L.M.
Obecnie przyjmuje się, że L.M. to odcinek głównej grani
Tatr...
|
|
| Liptowsko-Popradzka Kotlina (Doliny) |
| |
Liptowsko-Popradzka Kotlina, dawniej
Liptowsko-Spiska Kotlina i Spisko-Liptowska Kotlina; Długa kotlina ograniczająca
Tatry od pd. i pd.-wsch. Leży w górnych
dorzeczach Wagu i Popradu ; składa się z dwóch części: » Liptowska Kotlina i » Popradzka Kotlina , rozdzielone » Szczyrbskim Działem .
|
|
| Liptów (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Liptów, w gwarze podh. Luptów ; L. leży całkowicie w granicach Słowacji. Z
Polską (Podhalem ) graniczy poprzez Tatry Wys . i Zach . (od Cubryny po Wołowiec ), ze słow. Orawą poprzez Tatry Zach.
(od Wołowca po Huciańską Przełęcz ) i
poprzez Choczańskie Wierchy, a ze słow. Spiszem
poprzez tatrz. Grań Baszt i niski
dział wodny: Szczyrbski Dział .
L. jest wyraźnie wyodrębnioną krainą geograficzną. W
przeszłości...
|
|
| lis (Nie okreslony) |
| |
lis (Vulpes vulgaris ). Znane zwierzę, należące do rodziny psów
(Canidae), o rudawoszarawym futerku i puszystym ogonie, o spiczastym
pysku i dużych uszach.W Tatrach Pol. żyje ok. 90 (w 1984) lisów; podchodzą
nieraz aż w piętro kosówki, a nawet wyżej. Widuje się je czasem koło schronisk i
nawet przy budynku stacji na Kasprowym Wierchu, gdzie poszukują resztek
jedzenia. Dosyć często zdarzają się u lisów w Tatrach wypadki...
|
|
| Lisowski Stanisław (Ludzie) |
| |
Lisowski Stanisław (11 II 1924 Wilno). Botanik (Uniw.
Pozn. 1953, dr 1956), specjalizujący się w bryologii oraz taksonomii i
florystyce roślin naczyniowych. Prof. Uniw. Pozn. (nadzw. 1979, zwycz. od 1989),
od 1968 kier. Zakładu Geobotaniki. Autor ok. 180 prac naukowych.
W 1956 uzyskał doktorat na podstawie pracy opartej na badaniach górskich:
Mchy Bieszczadów Zachodnich (Poz.
1956, praca dotyczy też mchów tatrz.). W 1956-67 L. badał w...
|
|
| listwa skalna (Nie okreslony) |
| |
listwa skalna lub po prostu listwa. W taternictwie oznacza wąziutki »
gzyms skalny.
|
|
| Litawiński Tadeusz (Ludzie) |
| |
Litawiński Tadeusz (2 V 1902 Podgórze-Kraków - 23 V
1986 Zakopane). Inż. budowlany, kolekcjoner dzieł sztuki.
Od 1928 mieszkał w Zakopanem i prowadził tu własne biuro
architektoniczno-budowlane. W czasie II wojny świat. był aresztowany przez
gestapo, ale uciekł z transportu do niem. obozu koncentr. Potem służył w AK. Po
wojnie wrócił do Zakopanego, gdzie prowadził remonty i budowę różnych
gmachów.
Z zamiłowania...
|
|
| literatura (Nie okreslony) |
| |
literatura. (Uwaga. Różnego rodzaju rękopiśmienne dokumenty z
wiadomościami o Tatrach są omówione pod in. hasłami: archiwa i archiwalia,
dokumenty lokacyjne, lustracje, poznanie Tatr, spiski, testamenty.)
Okres pierwszy (wiek XVI).
W tym okresie nie ma jeszcze żadnych druków poświęconych specjalnie Tatrom.
Wzmianki o tych górach lub b. zwięzłe ich opisy pojawiają się w dziełach
drukowanych o szerszym zakresie tematycznym, i...
|
|
| litwor (Nie okreslony) |
| |
litwor (Angelica archangelica, Archangelica officinalis) czyli
arcydzięgiel, z rodziny Baldaszkowatych (Umbelliferae ). Roślina o
liściach dużych, 3- lub 4-krotnie pierzastych, z dużą wydętą pochwą w miejscu
ich przyczepu do łodygi. Kwiaty w baldaszkach, zielonawobiałe, drobniutkie,
zakwitające w lipcu. Dochodzi litwor do metra i więcej wysokości, rośnie w
wilgotnych miejscach, nad potokami, na wapieniu i granicie, zasadniczo w...
|
|
| Litworowa Dolina (Doliny) |
| |
Litworowa Dolina lub Litworowa Dolina Upłaziańska (bo należała do Hali Upłaz );
Ku Wielkiej Świstówce w Miętusiej Dolinie opada L.D. wielkim urwistym
progiem. Turyści, którzy ze zwykłych, znakowanych szlaków przez Czerwone Wierchy zabłądzili do tej doliny,
próbowali nieraz - zamiast wrócić łatwo w górę do zagubionej ścieżki - schodzić
przez wspomniany próg, co kończyło się często ciężkim...
|
|
| Litworowa Dolina (Doliny) |
| |
Litworowa Dolina lub Litworowa Dolina
Białowodzka; Litworową Dolinę, w której znajduje się Litworowy Staw , otaczają Litworowy Szczyt , Wielicki Szczyt i Hruba Turnia .
Przez L.D. biegnie znakowany szlak tur., wiodący z Polany pod Wysoką na Polski Grzebień .
Nazwa doliny pochodzi od obficie w niej rosnącego litworu .
|
|
| Litworowa Jaskinia, Wielka (Jaskinie) |
| |
Litworowa Jaskinia, Wielka; Przed przyłączeniem
do Wielkiej Jaskini Śnieżnej była to jedna z największych jaskiń tatrz.; szósta
w Tatrach pod względem długości (ok. 4500
m) i głębokości (deniwelacja 361 m: -354, +7).
Zwiedzanie W.L.J. jest b. trudne. Oprócz pionowych
studni (głęb. do 50 m) znajdują się w niej obszerne pochylnie i sale o
charakterze zawaliskowym, m.in. największa sala w jaskiniach Polski, o
półksiężycowatym...
|
|
| Litworowa Przełęcz (Przełęcze) |
| |
|
|
| Litworowa Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Litworowa Przełęcz lub Litworowa Przełęcz
Białowodzka; Dla taterników stanowi połączenie Wielickiej Doliny z górnym piętrem Kaczej Doliny .
Pierwsze znane wejście: August Otto i
przew. Pavel Čižák (Csizák) w 1897.
Zimą: Maximilian Bröske i przew. Johann Hunsdorfer sen. w 1904.
Nazwa L.P., jak i sąsiedniego Litworowego Szczytu, pochodzi od Litworowej Doliny , ponad którą ten szczyt się
wznosi.
|
|
| Litworowe Spady (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Litworowe Spady; L.S. są ograniczone po bokach
ścianami skalnymi Litworowego Ratusza (od
pn.) i Mułowego Ratusza (od pd.-zach.).
Przejście urwiska L.S. jest b. trudne i ryzykowne, toteż ulegali tu wypadkom
turyści, którzy przy schodzeniu z Czerwonych Wierchów zabłąkali się do
Litworowej Doliny i usiłowali zejść poprzez L.S. Członkowie TOPR przechodzili różne fragmenty L.S.
już w latach międzywoj. przy akcjach...
|
|
| Litworowy Dzwon (Jaskinie) |
| |
Litworowy Dzwon lub Jaskinia pod Wantą; Deniwelacja 165 m (-151, +14), dług. ok.
400 m.
Otwór jaskini znany już dawniej góralom. Jest trudno dostępna i była
eksplorowana coraz głębiej w 1961 (krak. grotołazi Ryszard Rodziński i
towarzysze, -28 m), 1964 (warsz. grotołazi, -144 m), 1978 (katowiccy grotołazi,
-151 m); w 1989 Wojciech W.Wiśniewski
osiagnął poziom + 14 m.
Nazwa jaskini Litworowy Dzwon...
|
|
| Litworowy Grzbiet (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Litworowy Grzbiet, mylnie Ratusz lub Litworowy
Ratusz; L.G. oddziela Kobylarzowy Żleb
od dolnego odcinka Litworowej Doliny
Upłaziańskiej w Czerwonych Wierchach
.
|
|
| Litworowy Przechód (Przełęcze) |
| |
Litworowy Przechód; Przez to siodełko prowadzi
dogodne i nietrudne przejście z Kobylarzowego
Żlebu do dolnego odcinka Litworowej Doliny
Upłaziańskiej w Czerwonych Wierchach
.
|
|
| Litworowy Ratusz (Szczyty) |
| |
Litworowy Ratusz, dawniej po prostu Ratusz; L.R.
stanowi zach. zakończenie » Litworowego
Grzbietu .
|
|
| Litworowy Staw (Woda) |
| |
Litworowy Staw lub Litworowy Staw
Gąsienicowy; Częściowo zarasta go turzyca
.
Pomiary WIG z 1935: 0,48 ha, 116,5 x 66,4 m, głęb. 1,1 m.
Nazwa L.S. pochodzi od litworu . Inna
jego nazwa (też ludowa): Sobkowy Staw.
|
|
| Litworowy Staw (Woda) |
| |
Litworowy Staw lub Litworowy Staw Białowodzki; W Litworowej Dolinie (odnodze Doliny Białej Wody ), u stóp pn.-zach. ściany
Wielickiego Szczytu .
Pomiary Wiktora Ormickiego z 1929: 1,720
ha, 170 x 158 m, głęb. 19,0 m.
Pomiary Franza Stummera i Josefa Schaffera z 1929: 1,6709 ha, 179 x 146 m,
głęb. 18,6 m.
Pomiary pracowników TANAPu z
1961-67: 1,670 ha, 181 x 162 m, głęb. 19,1 m.
|
|
| Litworowy Szczyt (Szczyty) |
| |
Litworowy Szczyt; Pierwsze wejście: August Otto i przew. Pavel Čižák (Csizák) w 1897.
Zimą: Károly Fodor, Lajos K. Horn i Jenő
Serényi w 1909.
Nazwa Litworowego Szczytu pochodzi od leżącej u jego stóp Litworowej Doliny . Niem. nazwa Wagnerspitze i
węg. nazwa Wagner-csúcs miały upamiętnić » Wilhelma Wagnera , działacza śląskiej sekcji
Węg. Tow. Karp . (MKE), ale w nowszej niem.
i węg. literaturze zostały zarzucone.
|
|
| Litworowy Upłaz (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Litworowy Upłaz; L.U. sięga ku pn. aż do
górnego (wsch.) końca Litworowego Grzbietu
. Na L.U. znajdują się otwory kilku jaskiń, m.in. Wielkiej Litworowej Jaskini , czyli obecnie
najwyższy otwór Wielkiej Jaskini Śnieżnej , a także Niebieska Studnia.
|
|
| Lityński Alfred (Ludzie) |
| |
Lityński Alfred (16 IX 1880 Bligrad, Besarabia - 23
III 1945 w transporcie kolejowym, poch. w Smoleńsku).
Zoolog, wybitny limnolog i hydrobiolog (w tej dziedzinie pierwszy pol.
ekolog), badacz fauny stawów tatrz.
W szkole średniej i w czasie studiów przyr. na uniw. w Dorpacie (1899-1901)
prowadził postępową działalność społ.-polit. i w 1901 uczestniczył w
organizowaniu strajku studenckiego, za co wydalono go z uniwersytetu, a władze...
|
|
| lodospad (Terminologia) |
| |
1) Formacja lodowa, która się tworzy z zamarzania
ściekającej wody i przypomina swym kształtem zamarznięty wodospad. Lodospady w Tatrach powstają
najczęściej w żlebach, kominach i rynnach, na ich progach lub w stromszych odcinkach. Tworzą się
również przez zamarzanie wodospadów i w jaskiniach. - 2) Stromsza od sąsiednich i
silnie uszczeliniona część lodowca
załamującego się na progu skalnym swego podłoża. Oprócz szczelin tworzą się tu...
|
|
| lodoszreń (Terminologia) |
| |
Gruba, zlodowaciała skorupa na powierzchni śniegu, nie załamująca się pod ciężarem
narciarza (» szreń).
|
|
| Lodowa Baszta (Szczyty) |
| |
Lodowa Baszta; W pobliżu L. B., na pd.-wsch. od
niej, jest otwór Lodowej Jaskini w
Ciemniaku. Na niektórych mapach L.B. jest błędnie oznaczona nazwą Lodowiec,
która jest nazwą lud. owej jaskini.
|
|
| Lodowa Dolinka (Doliny) |
| |
Lodowa Dolinka; W górnej części dolinki
znajduje się Lodowy Stawek . Przez L.D.
prowadzą znakowane szlaki tur. na Lodową
Przełęcz i Czerwoną Ławkę .
Nazwa L.D. pochodzi od długo w lecie zalegających w niej śniegów i
lodów.
|
|
| Lodowa Jaskinia Litworowa (Jaskinie) |
| |
Lodowa Jaskinia Litworowa; Zwiedzanie jaskini
jest trudne i uciążliwe z powodu jej ciasnoty. W początkowej części przez cały
rok utrzymuje się śnieg i zalodzenie o zmiennym zasięgu, w lecie zwykle od
otworu w głąb 70 m.
Otwór jaskini wypatrzył z dala Marian Kruczek w czerwcu 1960, a pierwsi
dotarli do niego, i zbadali wstępną część jaskini, tenże i Stanisław Wójcik w lipcu 1960. Dalszą
eksplorację prowadzili ci sami i in....
|
|
| Lodowa Jaskinia Małołącka (Jaskinie) |
| |
Lodowa Jaskinia Małołącka; Długość jaskini ok.
100 m, deniwelacja ok. 25 m (-20, 5 m).
W gł. komorze zastano lód grubości 5 m i nacieki lodowe oraz stawek dług. 2
m. Dostęp do wnętrza jaskini bywa zablokowany lodem. Jaskinię odkryli i zbadali
Marian Kruczek i Stanisław Wójcik w 1959.
|
|
