| Liga Ochrony Przyrody (Organizacja) |
| |
Liga Ochrony Przyrody (LOP). Organizacja społ.,
propagująca ideę ochrony przyrody ,
realizująca tę ideę i występująca do władz w sprawach związanych z ochroną
przyrody. Zajmując się ochroną przyrody całego kraju zawsze poświęcała wiele
uwagi i wysiłków ochronie Tatr i Pienin,
odgrywając nieraz w tej dziedzinie czołową rolę. Od pierwszego roku swego
istnienia LOP działa też wśród młodzieży szkół średnich i podst., już od 1929...
|
|
| lilia bulwkowata (Nie okreslony) |
| |
lilia bulwkowata (Lilium bulbiferum ), z rodziny Liliowatych
(Liliaceae ). Okazała roślina, miewa ponad metr wys., ma największe
kwiaty ze wszystkich roślin w Polsce, o średnicy (z rozchylonymi działkami)
nieraz ponad 10 cm, pojedyncza działka długości do 6 cm. Kwiaty
pomarańczowoceglaste, nakrapiane wewnątrz brązowymi cętkami, bezwonne, 1-5 w
gronie szczytowym (hodowane w ogrodzie znacznie więcej). Liście wąskie,
podłużne,...
|
|
| liliowce (Geologia) |
| |
Zwierzęta morskie należące do szkarłupni i żyjące
jeszcze dziś w b. głębokich wodach mórz. "Łodyga" liliowców zbudowana jest z
wapiennych krążków, które po śmierci zwierzęcia zwykle się rozpadają.
Liliowce z dawnych epok (np. Encrinus liliiformis) żyły w niegłębokich wodach
morskich Pratatr, tworząc duże i gęste zbiorowiska. Krążki "łodygowe" gromadzące
się w dużych masach, po przekrystalizowaniu utworzyły wkładki...
|
|
| Liliowe (Przełęcze) |
| |
Liliowe (1952, 1947, 1952 m); Laliové sedlo; Liliensattel; Liliowe-hágó.
PS. Szeroka trawiasta przełęcz, odgraniczająca Tatry Zach. od Tatr
Wysokich. Znajduje się między Beskidem a Skrajną Turnią, oraz między Gąsienicową
Doliną a Cichą Doliną.Przez L. prowadzi tłumnie uczęszczany szlak tur. z
Kasprowego Wierchu na Świnicę. Po II wojnie świat. zamknięto b. ważny dla pol.
turystów szlak, który wiódł z Gąsienicowej Hali przez...
|
|
| Liliowe Turnie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Liliowe Turnie; Nazwa pochodzi od rosnących
tam roślin (»Liliowe ). Na L.T. przesuwa
się czasem mylnie nazwę » Baniste , a ta
ostatnia nazwa w rzeczywistości oznacza zbocze poniżej L.T. po stronie Pyszniańskiej Doliny .
|
|
| Liliowy Karb (Przełęcze) |
| |
Liliowy Karb, czasem błędnie Raczkowa Przełęcz.
Powyżej L.K., a tuż poniżej wierzchołka Siwego Zwornika przechodzi przez grań
znakowany szlak tur. wiodący z Siwej Przełęczy
do Gaborowej Doliny i Raczkowej Doliny .
L.K. znajduje się między Pyszniańską Doliną
a Gaborową Doliną .
Nazwa L.K.: od Liliowych Turni
.
|
|
| Lilpop Jerzy (Ludzie) |
| |
Lilpop Jerzy (8 I 1888 Warszawa - 6 IV 1945 Kraków).
Paleobotanik, kustosz działu bot. Muzeum Przyr. PAU w Krakowie (1926-45), autor
prac paleobot., m.in. z terenu Pienin i Podhala
(np. o trawertynach
z Gliczarowa)
oraz pierwszego pol. zarysu paleobotaniki Roślinność Polski w epokach
minionych (Lw. 1929, Wa. 1957). Ogłosił sporo artykułów o ochronie
przyrody Tatr
oraz broszurę Prawda o...
|
|
| Limanowski Mieczysław (Ludzie) |
| |
Limanowski Mieczysław (6 I 1876 Lwów - 25 I 1948
Toruń), syn historyka, Bolesława Limanowskiego.
Geolog, geograf, prof. uniw. w Wilnie (1927-39) i Toruniu (1945-48), działacz
ochrony przyrody , teatr. krytyk i reż.,
współtwórca i współkierownik (z Juliuszem Osterwą) teatru "Reduta"
(1919-39).
Studiował zrazu na politechn. lwow. (1897-98), ale od
1898 ze względu na chorobę płuc przebywał dużo w Zakopanem , gdzie był...
|
|
| limba (Rośliny) |
| |
limba (Pinus cembra), z rodziny Sosnowatych (Pinaceae). Wyniosłe,
majestatyczne drzewo iglaste, spokrewnione z sosną zwyczajną i z kosówką. Ma pięć igieł w pęczku (skróconym pędzie), korę szarobrunatną, koronę
zwykle ugałęzioną od samego dołu, rozłożystą, kolumnową o zaokrąglonym szczycie,
po którym łatwo ją rozpoznać wśród spiczastych wierzchołków świerków. Czasem
mylona z sosną czarną czyli austriacką (Pinus...
|
|
| limbowy olej (Nie okreslony) |
| |
limbowy olej i kosodrzewinowy olej. Dwa słynne leki produkowane w dawnych
czasach z tatrz. kosodrzewiny i limby, to olej (balsam) kosodrzewinowy i olej
(balsam) limbowy, oba wyrabiane po pd. stronie Tatr. Wynalazcą oleju
kosodrzewinowego w 1640 był szeroko wówczas znany lekarz » Christian Augustini
ab Hortis, osiadły wtedy w Wielkiej Łomnicy. Ten sam lekarz w 1640-50 był też
wynalazcą oleju limbowego. Od 1676 produkował oba te oleje » Kasper Donati...
|
|
| limburgit (Nie okreslony) |
| |
limburgit. Skała wulkaniczna wylewna, barwy prawie czarnej, zawierająca
liczne pęcherzyki, wypełnione kalcytem. Jest to skała b. stara, pochodzi z
okresu górnej jury, z lawy wybuchu wulkanicznego, prawdopodobnie podmorskiego i
prawdopodobnie powtarzającego się kilkakrotnie.W Tatrach jest to jedyna skała
wylewna. Jest ona podobna do bazaltu i nawet bywa nazywana bazaltem magmowym.
Niektóre jej skupienia zawierają różowe wapienie krynoidowe.L....
|
|
| limonit (Nie okreslony) |
| |
limonit. Minerał, uwodniony tlenek żelazowy, występujący w zbitych,
niekształtnych, ziemistych skupieniach, barwy brunatnej. Ważny kruszec żelaza. W
Tatrach były kopalnie limonitu, np. w Czerwonych Żlebkach nad Tomanową Doliną, w
Dolinie Małej Łąki, największe w Dolinie Jaworzynce pod Kopą
Magury.
|
|
| lina (Nie okreslony) |
| |
lina. W taternictwie (i alpinizmie) używa się liny przede wszystkim do »
asekuracji i do » zjazdu, ponadto do in. celów. Lina zmniejsza ryzyko wspinaczki
w trudnym terenie górskim, ale tylko wtedy, gdy jest stosowana prawidłowo, a do
tego potrzebna jest odpowiednia, dość skomplikowana wiedza i praktyka.
Zależnie od swego gł. przeznaczenia liny dzieli się na: liny asekuracyjne,
zjazdowe (czyli » zjazdówki) i poręczowe (inaczej »...
|
|
| Lindner Ernst (Ludzie) |
| |
Lindner Ernst (26 XII 1826 Lewocza - 23 IX 1902
Budapeszt, poch. w Budzie).
Czołowy poeta piszący w gwarze spiskoniem., urodzony w Lewoczy, ale wychowany
w Kiezmarku (skąd pochodził jego ojciec) i
gwarowo nazywający się Lendners Ernst von Kejsenmark. Był uczniem liceum kiezm.,
w 1853-59 profesorem tamże, a od 1867 bibliotekarzem w Węg. Akad. Nauk w
Budapeszcie.
Jego twórczość poetycka w kiezm. odmianie gwary
spiskoniem. w znacznej...
|
|
| lipa (Rośliny) |
| |
lipa (Tilia), z rodziny Lipowatych (Tiliaceae). Przed tysiącami lat, gdy w
Tatrach panował klimat znacznie cieplejszy
niż dziś i górna granica lasu podchodziła
wyżej, lipa była częstym drzewem lasów tatrz. Po oziębieniu się klimatu
wyginęła, ale jeszcze występuje tu i owdzie, np. na Kobylim Wierchu, pod Czerwoną Glinką, koło Tatrz. Kotliny. W Tatrach
Pol. rośnie tylko w Kościeliskiej Dolinie, posadzona tam w XIX w. i jest...
|
|
| lipień (Nie okreslony) |
| |
lipień (Thymallus thymallus ) . Niezbyt duża, smukła ryba o
grzbiecie zielonawym, brzuchu srebrzystym, bokach szaropopielatych w drobne
ciemne plamki. Lipienie posiadają szczególnie delikatne i smaczne mięso, z tego
powodu są zagrożone wyniszczeniem i wzięte pod ochronę.Żyją tylko w podgórskich
potokach o dość głębokiej i b. czystej wodzie dobrze nasyconej tlenem. Coraz
większe zanieczyszczenie potoków przyczynia się również do...
|
|
| Lipiński Hipolit (Ludzie) |
| |
Lipiński Hipolit (14 VIII 1846 Nowy Targ - 27 VI 1884
Kraków). Malarz (studia w krak. SSP 1859-70 i w Monachium 1870-72 oraz u Jana
Matejki 1874-76). Wystawiał od 1866, gł. w kraju.
Malował sceny rodzajowe (wiejskie i miejskie), studia
portretowe (m.in. typy lud.), także portrety i pejzaże. Tematyka góralska
(podh.), czasem na tle Tatr
,
pojawia się np. w jego obrazach Wesele góralskie (wystawiane w 1871),...
|
|
| Lipoński Wojciech (Ludzie) |
| |
Lipoński Wojciech (16 XII 1942 Sosnowiec).
Lekkoatleta (sprinter) i dziennikarz, potem pracownik nauk. (Uniw. Pozn.,
anglistyka).
Jako dziennikarz pisywał na tematy tatrz. Tematyka tatrz., tatern. i alpin.
pojawia się też w jego książkach o szerszym zakresie: Zapomniani piewcy
sportu. Antologia (Wa. 1970), Sport, literatura, sztuka (Wa. 1974) i
Humanistyczna encyklopedia sportu (Wa. 1987). W tej ostatniej książce nie
ma...
|
|
| Liptacy (Terminologia) |
| |
Liptacy, w gwarze podh. Luptacy. Mieszkańcy Liptowa . Liptaków z podtatrz. części Liptowa
zalicza się do » Górali Tatrzańskich lub
Podtatrzańskich.
Wiejska ludność na Liptowie w swej przeważającej masie
była od dawna słowacka; wyspy ludności polskiej (Małe Borowe, Wielkie Borowe, Huty , Wyżnie
Matiaszowce
) czy niemieckiej zanikły lub uległy daleko idącemu
zesłowaczeniu.
W Tatrach Liptacy...
|
|
| liptak (Nie okreslony) |
| |
liptak czyli owczarek tatrzański. Piękny, duży pies o czysto białej,
lekko falistej sierści, czasem nieco kędzierzawej, o ogonie dość długim,
puszystym, nieco łukowato zwisającym. Liptaki są b. silne, inteligentne, czujne
i wierne, b. wytrzymałe na zimno i zmiany pogody w klimacie górskim. Na niżu
natomiast przeważnie źle znoszą klimat i często zapadają na gruźlicę.Występują
po obu stronach Tatr: pn. i pd. Obecnie coraz mniej jest...
|
|
| Lipták František (Ludzie) |
| |
Lipták František lub Fero (29 IX 1894 Kiezmark - 7 XI 1967 tamże, poch. w
Bratysławie). Jeden z pionierów słow. taternictwa, działacz tur. (w KČST i KSTL)
i narc. w Tatrach , z zawodu urzędnik.
Z Tatrami zetknął się jako uczeń, gdy w czasie wakacji
pracował w hotelach w uzdrowiskach tatrz. W 1921 był współzałożycielem
pierwszego słow. klubu tatern. » JAMES i
przez szereg lat jednym z jego najbardziej...
|
|
| Lipták Johann (Ludzie) |
| |
Lipták Johann (13 XII 1889 Wielka k. Popradu - 18 XII
1958 Warstein, RFN). Niemiec spiski, autor wielu prac hist. o Spiszu i Tatrach , działacz Karpathenvereinu (m.in. wiceprezes), w 1911-44
prof. historii i łaciny w gimnazjum niem. w Kiezmarku , w 1941-44 dyr. Institut für
Heimatforschung tamże. Studia wyższe na uniw. w Budapeszcie (dr filozofii).
Liczne jego artykuły i książki, dotyczące Spisza i Tatr, mają różnorodną
tematykę, ale prawie...
|
|
| Liptov (Wydawnictwo) |
| |
"Liptov"; Słow. tygodnik regionalny, wydawany w Mikułaszu Lipt . od 10 VII 1968 jako
kontynuacja tygodnika » "Nový Liptov ".
Zawiera wiadomości z Liptowa , przeważnie
bieżące.
|
|
| Liptov (Wydawnictwo) |
| |
"Liptov"; Podtytuł: "Vlastivedný zborník".
Nauk. dwurocznik regionalny, wydawany nieregularnie od 1970 przez Muzeum Lipt. w Rużomberku . Redaguje zespół,
m.in. Emil Kufčák, Valéria Považanová, Ján Pavlík i Milan Petráš. Tematyka
wszechstronna, dotycząca Liptowa i otaczających gór, m.in. Tatr . Rozprawy nauk., krótsze doniesienia,
sprawozdania, nekrologi, recenzje. W 1979 ukazał się t. 5, potem prawdopodobnie
dalsze.
|
|
| Liptovsko-Oravské Noviny (Wydawnictwo) |
| |
"Liptovsko-Oravské Noviny". Regionalny miesięcznik
słow., redagowany i wydawany przez Aurela Styka w Dolnym Kubinie na Orawie , a drukowany i ukazujący się w
Rużomberku na Liptowie .
Wydano dwa roczniki (1902-03 i 1903-04), razem 21 nrów. Kontynuacją tego
miesięcznika była » "Orava "
(1905-07).
|
|
| Liptowska Kotlina (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Liptowska Kotlina; Długość L.K. wynosi ok. 80
km, największa szer. ok. 20 km. Dno L.K. stanowią częściowo równiny, częściowo
teren pagórkowaty, a w jej środku znajduje się wielki sztuczny zbiornik wodny: »
Liptowskie Jezioro .
L.K. ku wsch. poprzez niski dział wodny (Szczyrbski Dział ) łączy się z » Popradzką Kotliną ; obie te kotliny razem to
Liptowsko-Popradzka Kotlina , ograniczająca
Tatry od pd. i pd.-wsch.
|
|
| liptowski komitat (Nie okreslony) |
| |
liptowski komitat; Liptovská stolica (župa), Liptovský komitát; Comitat
Liptau, Liptauer Komitat (Gespanschaft); Liptó megye (vármegye); łac. comitatus
Liptoviensis. S. Jednostka administracji państw. na dawnych Węgrzech,
przez kilka stuleci obejmująca zasadniczo geogr. krainę » Liptów. L.k. powstał w
XIV w. przez wyodrębnienie ze zwoleńskiego komitatu. Ośrodkiem adm. był najpierw
Liptowski Zamek (Liptov, Starhrad), a od 1677 Mikułasz...
|
|
| Liptowski Zbiór (Inne) |
| |
Liptowski Zbiór; Był to rodzaj małego muzeum (a
właściwie zbiór okazów muzealnych), które na wniosek Rehora Urama-Podtatranskýego zostało w 1904
uchwalone przez zarząd miejskiego kasyna w Mikułaszu Lipt . Miał to być zbiór okazów
geol., zool. i bot., a także starych dokumentów, monet, książek itp.
Opiekunem (kustoszem) zbioru został mianowany » Václav
Vrány. Zbiór ten, mieszczący się w szafach w kasynie, rósł stopniowo i...
|
|
| Liptowskie Jezioro (Woda) |
| |
Liptowskie Jezioro; Nad pd.-wsch. brzegiem L.J.
leży Mikułasz Liptowski .
Wymiary L.J.: długość ok. 7 km, szerokość ok. 4,5 km, pow. 21,6 km2,
pojemność całkowita 360 milionów m3.
|
|
| Liptowskie Kopy (Szczyty) |
| |
Liptowskie Kopy; Za pośrednictwem Zaworów łączą się one w Gładkim Wierchu z gł. grzbietem Tatr Wysokich . Najwyższym szczytem L.K. jest
Wielka Kopa Koprowa (2053, 2052 m).
W dawnych czasach i aż do pierwszych lat po II wojnie świat. teren L.K. był
często odwiedzany przez kłusowników podh.,
którzy polowali tam gł. na kozice . Oni to
właśnie nazywali te wierchy Liptowskimi Kopami lub po prostu Kopami. W 1944-45
na obszarze L.K....
|
|
|
