Jatki Bielskie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Jatki Bielskie lub po prostu Jatki; W
grzbiecie Jatek kolejno od wsch. odróżnia się na ogół niepozorne wierzchołki:
Golica Bielska (1981 m), Skrajne Jatki (2011, 2012 m), Pośrednie Jatki (1980 m)
i Zadnie Jatki (2024, 2019 m). Odcinek Magistrali Tatrz ., który dawniej prowadził
grzbietem Jatek, został w 1978 zamknięty dla turystów.
Nazwa Jatek ma pochodzić stąd, że dawniej na ich pd. stokach często zabijało
się bydło,...
|
|
Jávorka Sándor A. (Ludzie) |
|
Jávorka Sándor A. (12 III 1883 Hegybánya, obecnie
Štiavnické Bane k. Bańskiej Szczawnicy - 28 IX 1961 Budapeszt).
Wybitny botanik węg., od 1905 pracownik, a potem także kier. oddziału bot.
Węg. Muzeum Nar. w Budapeszcie do 1940, od 1936 czł. Węg. Akad. Nauk, autor
ponad 200 prac bot., znawca flory karp. i bałkańskiej.
Wiele z jego drobniejszych prac dotyczy częściowo lub w
całości Tatr i Podtatrza
, np. A...
|
|
jawor (Rośliny) |
|
jawor (Acer pseudoplatanus), z rodziny Klonowatych (Aceraceae). Wysokie drzewo, dochodzące do 30-40 m. Kora
jasnobrunatna, u starszych drzew łuszcząca się płatami, jakby strupowata. Liście
o długich ogonkach, dłoniasto klapowane, z klapami nierówno zaostrzonymi i tępo
piłkowanymi. Kwiaty w zwisłych gronach, żółtozielone, zakwitające w maju, prawie
równocześnie z rozwijaniem się liści. Owoce - podwójne skrzydlaki. J. jest...
|
|
Jaworczakowa Mira (Ludzie) |
|
Jaworczakowa Mira (21 IV 1917 Sartan), z domu
Sidorowicz.
Literatka, autorka cenionych książek dla dzieci i młodzieży, zamiłowana
turystka i miłośniczka Tatr od lat
przedwojennych.
Już w 1939 zadebiutowała w "Płomyku", ale pierwszą jej książką był
Marmotek z gór (Kr.1946, o świstaku tatrz .), jeszcze pod nazwiskiem
Wiśniewska (wyd. słow.: Hvizdáčik, Trnava 1947). Od tej pory wydała wiele
pozycji...
|
|
Jaworki, Polana pod (Hala - Polana) |
|
Jaworki, Polana pod;Polana z małym osiedlem przy
gościńcu z Zakopanego do Witowa , po jego zach. stronie, nieco na
pn.-zach. od odgałęzienia drogi jezdnej do Chochołowskiej Doliny .
|
|
Jaworki, Polana pod (Hala - Polana) |
|
Jaworki, Polana pod; Polana pod Jaworki (niegdyś z szałasem) wchodziła w skład Hali Jaworzyny pod Furkaską .
|
|
Jaworowa Dolina (Doliny) |
|
Jaworowa Dolina; J.D. ma szereg bocznych odnóg,
z których najważniejsze: Szeroka Dolina ,
Czarna Dolina Jaworowa , Kołowa Dolina i Dolina Zadnich Koperszadów .
Gł. strumieniem J.D. jest Jaworowy Potok
. Stawy leżą przeważnie w bocznych odnogach J.D. W górnej części Doliny Szerokiej znajduje się jedyny krasowy
stawek w Tatrach - Cichy Stawek (1750 m).
Sporo jaskiń znajduje się w dolnej i środkowej części J.D., gdzie są skały...
|
|
Jaworowa Grań (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Jaworowa Grań; Grań ciągnąca się od Małego Jaworowego Szczytu ku pn.-zach. do Szerokiej Przełęczy . W jej pd.-wsch. części
wznoszą się » Jaworowe Turnie , a w
pn.-zach. części Jaworowe Wierchy
.
|
|
Jaworowa Jaskinia (Jaskinie) |
|
Jaworowa Jaskinia, lub Jaskinia Jaworzynka;
Największa jaskinia słowackich Tatr .
Przebiega podnóżem Czarnogórskiego Muru od
Kołowego Potoku do Jaworowego Potoku . Przez J.J. przepływa
potok, który tworzy dwa 20-metrowe wodospady; jest to podziemny przepływ z
ponorów w Kołowej Dolinie (ok. 1385).
J.J. była odkryta w 1973 przez grotołazów z Białej Spiskiej i wtedy dotarto
ok. 700 m w głąb jaskini; do 1984 zbadano...
|
|
Jaworowa Polana (Hala - Polana) |
|
Jaworowa Polana; W lesie tuż nad pn. końcem
J.P. stały niegdyś past. budynki Jurgowian.
|
|
Jaworowa Przełęcz (Przełęcze) |
|
Jaworowa Przełęcz; Dogodne przejście przez
J.P. z Jaworowej Doliny do Staroleśnej Doliny
było znane w dawnych latach kłusownikom
z Jurgowa.
|
|
Jaworowe Sady (Doliny) |
|
Jaworowe Sady. Jest to jedna z dawnych nazw » Jaworowej Doliny , czasem omyłkowo przesuwana
na wznoszące się nad tą doliną Jaworowe
Turnie i Jaworowe Szczyty.
|
|
Jaworowe Turnie (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Jaworowe Turnie, dawniej błędnie Jaworowe Sady;
J.T. oddzielają Jaworową Dolinę od Doliny Rówienek . Na stronę Jaworowej Doliny
opadają J.T. wspaniałym murem skalnym.
|
|
Jaworowe Wierchy (Szczyty) |
|
Jaworowe Wierchy. Są to kolejno od pd.-wsch.: Żabi Wierch Jaworowy , Zielony Wierch Jaworowy i Zielona Czuba .
|
|
Jaworowski Zbigniew (Ludzie) |
|
Jaworowski Zbigniew (17 X 1927).
Taternik , lekarz, fizyk, radiobiolog,
prof., pracownik Inst. Badań Jądrowych w Świerku pod Warszawą i Centr.
Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie.
Taternictwo uprawiał od 1944, instruktorem tatern.
został w 1950. Przeszedł szereg nowych dróg w lecie i zimą, a w 1951 wsp. ze Stanisławem Bielem dokonał pierwszego
powtórzenia drogi Łapińskiego i Paszuchy na Kazalnicy Mięguszowieckiej...
|
|
Jaworowy Mur (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Jaworowy Mur. Jeden z najwspanialszych murów
skalnych w Tatrach , składający się z dość
zwartego kompleksu urwistych ścian Jaworowych
Szczytów i Jaworowych Turni opadających
ku pn. i pn.-wsch. do Jaworowej Doliny
.
|
|
Jaworowy Potok (Woda) |
|
Jaworowy Potok, dawniej też czasem Jaworzyński Potok
i Jaworzynka;
Gł. dopływy tatrz. prawoboczne J.P.: Czarny
Potok Jaworowy , Koperszadzki Potok ,
Międzyścienny Potok , Nowy Potok i Hawrani Potok , a lewoboczne: Zielony Potok
Jaworowy i Szeroki Potok.
|
|
Jaworowy Róg (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
|
Jaworowy Róg; Pierwsze wejście: Roman Kordys i Jerzy Maślanka w 1905.
Zimą: Jerzy Pierzchała i Stanisław Siedlecki w 1939.
|
|
Jaworowy Szczyt (Szczyty) |
|
Jaworowy Szczyt;Pierwsze wejście: Antonina i Karol Englischowie z przew. Johannem Hunsdorferem sen. w 1897.
Zimą: Gyula A. Hefty i Gyula Komarnicki
w 1911.
Nazwa J.S. od Jaworowej Doliny
.
|
|
Jaworowy Szczyt, Mały (Szczyty) |
|
Jaworowy Szczyt, Mały; Od M.J.S. odgałęzia się z gł.
grzbietu tatrz. ku pn.-zach. długa grań, w której wznoszą się Jaworowe Turnie oraz gniazdo Szerokiej Jaworzyńskiej .
Pierwsze wejście: Antonina i Karol Englischowie z przew. Johannem Hunsdorferem sen. w 1902.
Zimą: Gyula A. Hefty i István Laufer w 1913.
Pn. ściana M.J.S., opadająca do Jaworowej Doliny , jest słynna z tragicznej
wyprawy ratunkowej w 1910 po Stanisława...
|
|
Jaworski Kazimierz Andrzej (Ludzie) |
|
Jaworski Kazimierz Andrzej, krypt. KAJ (28 XI 1897
Siedliszcze k. Chełma Lub. - 6 IX 1973 Lublin).
Poeta, prozaik, tłumacz, red. miesięcznika "Kamena " (1933-39, 1945-49, 1952-59), turysta,
taternik (w latach międzywoj.), z zawodu
nauczyciel 1921-1949 (podczas okupacji niem. w tajnym nauczaniu), w 1940-42
więziony w niem. obozie koncentr. Sachsenhausen.
Wydał m.in. cykl wierszy tatrz. Na granitowym maszcie (Wa.1928), a
dalsze jego...
|
|
Jaworski Zygmunt Władysław (Ludzie) |
|
Jaworski Zygmunt Władysław (1 V 1872 Kraków - 13 VIII
1952 tamże?).
Rolnik, prof. hodowli zwierząt na uniw. wileńskim (1938-39) i na UJ od
1945.
Ogłosił m.in. pracę: Ueber Viehzucht und Milchwirt-schaft in der
polnischen Tatra ("Oester. Molkereizeitung" 1897 i odb.: Wien 1897) oraz
Pasterstwo w Tatrach polskich ("Lud" 1902 i odb.).
Uprawiał taternictwo w latach 1888-1900, m.in. ze swym
nauczycielem » Edmundem...
|
|
Jaworzyna, Hala (Hala - Polana) |
|
Jaworzyna, Hala lub Hala Jaworzyna pod Furkaską. W XIX i XX wieku H.J. należała
do mieszkańców wsi podh.: Ciche, Czarny Dunajec
, Ratułów, Stare Bystre i Witów . Na
hali tej wypasano głównie bydło.
|
|
Jaworzyna Huciańska (Hala - Polana) |
|
Jaworzyna Huciańska lub po prostu
Jaworzyna;
|
|
Jaworzyna Lejowa (Hala - Polana) |
|
Jaworzyna Lejowa () lub po prostu
Jaworzyna.
|
|
Jaworzyna, Polana (Hala - Polana) |
|
Jaworzyna, Polana lub Polana Jaworzyna pod
Furkaską; Polana Jaworzyna wchodziła w skład Hali Jaworzyny pod Furkaską .
|
|
Jaworzyna Rusinowa, Hala (Hala - Polana) |
|
Jaworzyna Rusinowa, Hala, także Jaworzyna, Rusinowa
Hala i Rusinka. Tereny past. tej hali obejmowały Rusinową Polanę , upłazy na Gęsiej Szyi i cerkiel leśny (potem ekwiwalent leśny). W
pewnym okresie hala ta stanowiła też etap wiosenny (przepaska) i zimowy
(zimowisko) dla bacy Murzańskiego z owcami;
na samo lato wędrował on ze swym stadem na Halę
za Mnichem .
Nazwy lud. tej hali: Jaworzyna, Jaworzyna Rusinowa, Jaworzyna Rusińska,...
|
|
Jaworzyna Spiska (Miejscowość) |
|
Jaworzyna Spiska lub krótko Jaworzyna; J.S.
leżała w granicach Węgier do 1918, potem toczył się spór między Polską a
Czechosłowacją o tereny orawskie, spiskie i tatrz., m.in. o J.S.; spór zakończył
się w 1920 postanowieniem Rady Ambasadorów, przyznającym m.in. Jaworzynę Spiską państwu czechosłowackiemu.
Następnie aż do 1924 toczyły się rokowania między Polską a Czechosłowacją o
dobrowolną wymianę tej wsi wraz z Tatrami Jaw...
|
|
Jaworzynka Bielska, Dolina (Doliny) |
|
Jaworzynka Bielska, Dolina, także Mała
Jaworzynka; Doliną Jaworzynką Bielską płynie Jaworzyński Potok . Dolina ta dawniej należała
do miasta Biała Spiska . W najwyższej części
doliny, zwanej Pławisko, stał niegdyś szałas, skąd pasterze przeganiali owce na
wypas do górnej części Doliny Kępy .
Nazwy doliny pochodzą od rosnących tu niegdyś (i
obecnie?) jaworów .
Nazwy
niem. i węg. są kalkami, gdyż...
|
|
Jaworzynka, Dolina (Doliny) |
|
Jaworzynka, Dolina, najczęściej po prostu
Jaworzynka. W swej górnej części D.J. dzieli się na dwie, przeważnie
żlebowate odnogi; orogr. prawa (pn.) odnoga, ciągnąca się w przedłużeniu gł.
gałęzi doliny pod Przełęcz między Kopami ,
to » Długi Żleb ; orogr. lewa (pd.) odnoga
dochodząca pod Kopę Magury , to »Żleb pod Czerwienicą . Ta druga odnoga w swej
środk. części rozszerza się na kształt doliny w rówienkę:...
|
|