| Gęsi (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gęsi lub Białe Skałki.
|
|
| Gęsia Szyja (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gęsia Szyja
Lesisto-skalisty regiel między Waksmundzką Polaną a Rusinową Polaną , stanowiący najwyższe
wzniesienie między Doliną Filipką a
dolną częścią Waksmundzkiej Doliny. Z wierzchołka G.Sz. rozległy widok, zwł. na
Tatry Biel . i Wys ., należy do najpiękniejszych w Tatrach . Przez G.Sz. prowadzi znakowany szlak
turystyczny.
Nazwa G.Sz. odnosi się właściwie do wąskiego, wygiętego upłazu na wsch....
|
|
| Gęsia Szyja, Skrajna (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gęsia Szyja, Skrajna
Otoczona lasem, ale bezleśna część pn.-wsch. ramienia Golicy , między górnymi odcinkami
Niedźwiedziego Żlebu i Pitoniakowego Żlebu, nad Szeroką Doliną . Przez S.G.Sz. przechodzi
ścieżka wiodąca z Przełęczy pod Zadnią Kopą kolejno przez Zadnią Gęsią Szyję i S.G.Sz. na Stary Szałas .
|
|
| Gęsia Szyja, Zadnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Gęsia Szyja, Zadnia
Bezleśny grzbiet w górnej części pn.-wsch. ramienia Zadniej Kopy , otoczony z obu stron lasem lub
kosodrzewiną, między Szeroką Polaną a górną częścią Niedźwiedziego Żlebu. Na
Z.G.Sz. rozchodzą się trzy ścieżki: na Szeroką Polanę, na Przełęcz pod Zadnią
Kopą oraz przez Skrajną Gęsią Szyję
na Stary Szałas .Nazwa Skrajnej i Zadniej
Gęsiej Szyi pochodzi od ich kształtu, podobnego do gęsiej...
|
|
| gęsiówka alpejska (Nie okreslony) |
| |
gęsiówka alpejska (Arabis alpina ), z rodziny Krzyżowych
(Cruciferae ). Roślina gęstokępkowa, ok. 15-20 cm wys., o licznych
łodygach, częściowo płonnych, częściowo zakończonych groniastymi kwiatostanami.
Liście podługowate, nierówno zazębione, nieco owłosione lub prawie nagie. Kwiaty
czteropłatkowe, białe, długotrwałe, owoce: podłużne, spłaszczone odstające
łuszczyny.
Roślina b. pospolita w Tatrach i całym...
|
|
| gęśle (gęśliki) (Nie okreslony) |
| |
gęśle (gęśliki) , dawniej złóbcoki. Rodzaj małych skrzypeczek,
wyrabianych na Podhalu z jednego kawałka drzewa z naklejoną wierzchnią
płytą.
Spód był zawsze sporządzany z drewna jaworowego, które posiada właściwości
rezonansowe, wierzch zaś ze smrekowego, przy czym istniało przekonanie, że
najpiękniejszy, najśpiewniejszy ton ma instrument, którego płyta wierzchnia jest
sporządzona ze smreka wyrosłego w cieniu nad szumiącym...
|
|
| Ghiglione Piero (Ludzie) |
| |
Ghiglione Piero (5 IV 1883 Borgomanero, Novara,
Włochy - 9 X 1960 Lavis k. Trientu). Wybitny włoski alpinista, inż.-technik.
Zrazu uprawiał głównie narciarstwo zawodnicze i wysokogórskie, potem alpinizm
w Alpach (nowe drogi w grupie Mont Blanc) i w 1934-60 w górach prawie całego
świata: Andy (7 wypraw), Karakorum, Himalaje (3), Ruwenzori (3), Hoggar,
Grenlandia itd., stając się zdobywcą wielu nowych dróg, kilku szczytów...
|
|
| gieleta (Nie okreslony) |
| |
gieleta . Duże drewniane, zwężające się ku górze naczynie, do którego
pasterze doją owce na halach.
|
|
| Giełgud Adam (Ludzie) |
| |
Giełgud Adam (12 IV 1834 Królewiec - 26 XI 1920
Vevey, Szwajcaria). Syn powstańca pol. z 1831, osiadły w Anglii, publicysta,
literat, wysoki urzędnik w bryt. Ministerstwie Wojny, działacz polonijny w
Anglii.
W 1887 przybył po raz pierwszy do Zakopanego, a potem przyjeżdżał co roku.
Pod wrażeniem Tatr napisał artykuł The Polish Carpathians ("English Illustrated Magazine"
1888) z rysunkami Stanisława Witkiewicza,
który był jego...
|
|
| Gierlach (Szczyty) |
| |
Gierlach
Przez dłuższy czas nie wiedziano, że G. jest najwyższym szczytem tatrz.;
za taki uchodził Krywań, a potem Łomnica lub Lodowy Szczyt. Wprawdzie już pomiary Ludwika Greinera z 1837-38, ogłoszone w
1839, wykazały pierwszeństwo G., ale jeszcze do ok. 1865 Łomnica uchodziła
powszechnie za najwyższą.Na pd. stoki G. zapędzali się za kozicami strzelcy ze
Spisza już ok. 1800, a może nawet wcześniej, ale nie jest prawdopodobne, aby już...
|
|
| Gierlach, Mały (Szczyty) |
| |
Gierlach, Mały
Drugorzędny szczyt w pd.-wsch. grani Gierlachu, stanowiący zwornik, w
którym grań ta rozwidla się w dwie odnogi obejmujące Gierlachowski Kocioł. Pd. i
zach. zboczami M.G. biegnie zwykły szlak, który prowadzi z Wielickiej Doliny przez Wielicką Próbę na
Gierlach.
|
|
| Gierlach, Zadni (Szczyty) |
| |
Gierlach, Zadni
Potężny szczyt należący do masywu Gierlachu, a wznoszący się w gł.
grzbiecie Tatr. U stóp Z.G. od pn.-zach. leży Kacza Dolina, od wschodu Wielicka Dolina, a od pd.-zach. znajduje się
górne piętro Batyżowieckiej Doliny. W Zadnim
Gierlachu odgałęzia się od gł. grzbietu Tatr boczna grań biegnąca ku pd.-wsch.;
wznosi się w niej gł. wierzchołek Gierlachu. Pierwsze wejście na Z.G.: Janusz Chmielowski i przew. Jędrzej...
|
|
| Gierlachów (Miejscowość) |
| |
Gierlachów lub Gierlachowce, błędnie Garłuchów
Wieś na Spiszu, na pd.-wsch. od Tatrzańskiej Polanki, a na pn.-wsch. od Batyżowiec; 750 mieszk.; założona między
1279-1318. W osobnej kwaterze na cmentarzu w Gierlachowie są pochowani czechosł.
i radz. żołnierze, którzy w 1944 zginęli w katastrofie samolotu na » Zadnim Gierlachu.
Nazwa G. pochodzi od nazwiska Gerlach; komes Gerlach z Soboty Spiskiej był
ojcem założycieli wsi.
|
|
| Giewoncka Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Giewoncka Przełęcz
Najniżej położone siodło w grani między gł. wierzchołkiem Giewontu a Małym Giewontem. Z G.P. ku pn. spada urwisty
Żleb Kirkora, a nieco poniżej G.P. od pd.
trawersuje czerwono znakowana ścieżka, wiodąca ze Strążyskiej Doliny przez Przełęcz w Grzybowcu na
Giewont.
|
|
| Giewont (Wydawnictwo) |
| |
"Giewont" (1924-28). Czasopismo, które miało być
kwartalnikiem, a ukazało się jedynie w postaci trzech grubych, bogato ilustr.
zeszytów, wydanych w 1924 (Zakopane), 1926 (Zakopane-Kraków) i 1928
(Łódź-Zakopane). Red. i wydawca: Adam Kowalczewski-Siedlecki.
Pismo zajmowało się różnorodną tematyką tatrz. i podh.,
głównie zakopiańską. Wśród autorów pierwszego zeszytu byli: Józef Diehl, Jan Kasprowicz, Karol Kwaśniewski Tadeusz...
|
|
| Giewont (Ludzie) |
| |
Giewont (nazwisko i przydomek). Często jest
spotykane na Podhalu i pełni nieraz funkcję nazwiska, ale jest to właściwie
przydomek, np. wielu zakop. Gąsieniców (Gąsienica-Giewont). Jako nazwisko jest
notowane w podh. dokumentach od 1786 w formach: Gewąd (1786), Giewont (1787),
Gewont (1789), potem także Gewąt, Giewąt itp., ale najczęściej Giewont (gwarowo
takoż), przeważnie we wsiach Czarny
Dunajec, Chochołów, Witów, Dzianisz, Zakopane, ale...
|
|
| Giewont (Wydawnictwo) |
| |
"Giewont" (1902). Jedno z pierwszych czasopism
zakop., wychodzące w 1902 jako tygodnik (9 numerów i dodatek do nru 4) od 2 VII
do 3 IX. Red. i wydawca: Edmund Cięglewicz.
Pismo to, mające przeciwdziałać akcji prowadzonej przez "Prz. Zakop." przeciw
dr. Andrzejowi Chramcowi, było przez niego finansowane.
Poza sprawami lokalnymi Zakopanego "Giewont" zajmował
się też turystyką w Tatrach i taternictwem. Pisywał tu m.in. Karol Englisch o swych...
|
|
| Giewont (Szczyty) |
| |
W kształcie G. fantazja ludzka upatrzyła postać Śpiącego Rycerza; głowę ma
tworzyć Wielki Giewont, a tułów - Długi Giewont. Jedno podanie głosi, że w
jaskini w skałach G. śpią rycerze króla Bolesława Śmiałego, a wg innego podania
w G. jest jaskinia, w której mnich strzeże wielkich skarbów.
Na samym wierzchołku Wielkiego Giewontu stoi wyniosły,
z dala widoczny krzyż o szpetnej żelaznej konstrukcji kratowej, postawiony przez...
|
|
| Giewont, Długi (Szczyty) |
| |
Giewont, Długi, dawniej Długi Wierzchołek.
Wsch. wierzchołek » Giewontu, oddzielony
od jego gł. wierzchołka głębokim wcięciem Szczerby.
|
|
| Giewont, Hala (Hala - Polana) |
| |
Giewont, Hala
Pierwotna nazwa zbiorowa trzech hal: Strążyska, Białe i Kalatówki. Tworzyły one całość należącą długo
do sołtysów szaflarskich.
Najwcześniejsza wzmianka określa tę halę jako: "salasse
dictis sub monte Gewont", tj. szałasy pod górą Gewont (przywilej króla Zygmunta
III z 1605 dla sołtysów z Szaflar
). W przywilejach z 1669 i 1676 jest: "hale Giewont
Strążyskami zwane"....
|
|
| Giewont, Mały (Szczyty) |
| |
Giewont, Mały (1733, 1728, 1728 m), dawniej także Giewoncik. P.
Uwieńczony kilkoma turniami szczyt
wznoszący się między gł. wierzchołkiem Giewontu (tj. Wielkim Giewontem) a
Przełęczą Bacuch. Mały Giewont jest oddzielony od Wielkiego Giewontu głęboko
wciętym Żlebem Kirkora i Giewoncką Przełęczą.
|
|
| Giewont, Wielki (Szczyty) |
| |
Giewont, Wielki
Gł. wierzchołek » Giewontu (z
krzyżem).
|
|
| Gieysztor Marian (Ludzie) |
| |
Gieysztor Marian (22 II 1901 Petersburg - 5 VI 1961
Warszawa). Zoolog, hydrobiolog, taternik, autor wielu prac nauk. (od 1923), gł.
z zakresu hydrobiologii, m.in. tatrzańskiej. Od 1936 docent UW i wykładowca na
SGGW. W okresie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu UW (1941-44) i działał
w AK. Po wojnie prof. SGGW (1948-52) i UW (1952-61), przewodniczący Komitetu
Hydrobiol. PAN (od 1960).
G. był jednym z czołowych w Europie znawców wirków...
|
|
| Gieysztor Zbigniew (Ludzie) |
| |
Gieysztor Zbigniew (9 II 1903 Paryż - 15 IV 1930 w
Tatrach, poch. w Zakopanem), brat » Mariana
Gieysztora. Taternik, student Politechniki Warszawskiej. Od 1929 był
członkiem warsz. Sekcji Tatern. AZS.
Mimo niedowładu trzech palców lewej ręki (wskutek
postrzału w maju 1926 podczas walk w Warszawie) wspinał się w Tatrach od 1928,
zrazu samotnie (np. Żabi Koń), potem z in.
taternikami, najwięcej ze Stefanem
Bernadzikiewiczem i Wiesławem...
|
|
| Gieysztorowa Irena (Ludzie) |
| |
Gieysztorowa Irena z Chmielewskich (ok. 1903
Petersburg - 22 V 1985 Warszawa), żona » Mariana Gieysztora. Geografka, doc. UW,
taterniczka.
Prowadziła w Tatrach badania i w związku z tym ogłosiła prace: Próba
obliczenia gradientu opadowego w Tatrach Polskich ("Gospodarka Wodna" 1960),
Studia hydrologiczne nad potokami tatrzańskimi (Wa. 1961), Uwagi o
opadach w Tatrach Polskich ("Prz. Geogr." 1962), Studium porównawcze nad...
|
|
| gil (Nie okreslony) |
| |
gil (Pyrrhula pyrrhula ), z rodziny łuszczaków
(Fringillidae ). Ptak nieco większy od wróbla, o króciutkim dziobie i
nóżkach. Głowa, końce skrzydeł i ogon są czarne, grzbiet sinawopopielaty, na
skrzydłach i kuperku biały pasek, pierś u samca czerwona, u samicy popielata. G.
składa jaja dwa razy w roku: ok. połowy maja i w końcu czerwca lub w lipcu.
W Tatrach gile nie są ptakami przelotnymi lecz gnieżdżą się stale,...
|
|
| Giller Agaton (Ludzie) |
| |
Giller Agaton (9 I 1831 Opatówek k. Kalisza - 17 VII
1887 Stanisławów). Działacz polit. i nar., historyk i publicysta, członek Rządu
Nar. w powstaniu 1863.
W 1852 studiował na Uniw. Krak., słuchając m.in.
wykładów Ludwika Zejsznera i Wincentego Pola. W lecie tegoż roku (po
własnej wycieczce na Babią Górę) przyłączył się do grupy studentów prowadzonych
w Tatry przez Pola. W Kościeliskiej Dolinie uczestniczył wtedy w stawianiu »...
|
|
| Giller Stefan (Ludzie) |
| |
Giller Stefan , pseud. Stefan z Opatówka (19 IX 1834
Opatówek k. Kalisza - 27 I 1918 tamże), brat » Agatona Gillera. Poeta, powieściopisarz,
dramaturg, wieloletni nauczyciel w gimnazjum w Kaliszu.
Wiersze o tematyce tatrz. ogłaszał od 1873 w różnych czasopismach i księgach
zbior., a większość z nich opublikował też w zbiorze własnej poezji Elegije i
sonety (Kr. 1890 i 1897), np. wiersze Pod skałą, W dolinie i szałasie...
|
|
| Gineyko Roman (Ludzie) |
| |
Gineyko Roman (11 IV 1892 Warszawa - 15 VI 1955
tamże). Malarz, studia w warsz. SSP 1918-22 i w Paryżu 1923. Wystawiał od 1929 w
kraju i za granicą. W końcu lat 1920-tych i w 1930-tych wyjeżdżał na plenery
m.in. do Białki Tatrz.; miał stamtąd
kolekcję sztuki ludowej. W 1946-49 pracował w Min. Kultury i Sztuki, od 1948
jako naczelnik wydz. plastyki.
Malował i rysował m.in. pejzaże, portrety, sceny rodzajowe, groteski,
karykatury,...
|
|
| gips (Terminologia) |
| |
W narciarstwie
oznacza suchy śnieg, zbity pod wpływem wiatru; przy nacisku (np. nartą) pęka na bryły
różnokształtne, często płaskie, stwarzając na stromych stokach niebezpieczeństwo
lawin. Jeszcze twardszy i bardziej zbity
śnieg to » beton.
|
|
|
