| Bajo Ivan (Ludzie) |
| |
Bajo Ivan (XI 1935). Słow. taternik i alpinista, psycholog (dr),
publicysta, karykaturzysta, jeden z bardziej czynnych działaczy (1967-78) w
słow. i czechosł. organizacjach tatern. i alpin., m.in. w zakresie
szkolenia.
W Tatrach był b. aktywny w lecie i zimie, przeszedł liczne drogi o wielkich
trudnościach, także pierwsze wejścia jak środk. depresją pn.-wsch. ściany
Pośredniej Grani (w 1962) i pd. ścianą Pośredniego Jastrzębiego...
|
|
| Balara Michał (Ludzie) |
| |
Balara Michał (19 VIII 1904 Frydman - 4 VIII 1988
Nowy Targ). Pochodził z pol. rodziny we Frydmanie. Zasłużony działacz na Spiszu Pol. i na Podhalu, z zawodu nauczyciel. Po
nauce w szkole podst. (wówczas węgierskiej) w rodzinnej wsi, przeszedł kolejno
przez węg. i słow. gimnazja w Podolińcu i Lewoczy oraz seminarium nauczycielskie
w Nowej Wsi Spiskiej. Wyższe Kursy Nauczycielskie ukończył w Krakowie. W latach
międzywoj. był nauczycielem w...
|
|
| Balcerkiewicz Stanisław (Ludzie) |
| |
Balcerkiewicz Stanisław (29 IV 1943 Kiszkowo k.
Gniezna). Botanik, doc., od 1984 kier. Zakładu Ekologii Roślin i Ochrony
Środowiska UAM w Poznaniu. Studia bot. w Tatrach od 1964 (praktyka w Tatrz.
Stacji Nauk. ZOP PAN w Zakopanem), samodzielne badania nad
roślinnością Tatr od 1974. Od 1978 badania nad sukcesją roślinności (zwł. po
zaprzestaniu wypasu) na powierzchniach stałych w Chochołowskiej Dolinie.
Ważniejsze publikacje tatrz., gł. z...
|
|
| Bališ Milan (Ludzie) |
| |
Bališ Milan (1924). Zoolog, dr. Przez szereg lat
(1964-71) był pracownikiem Stacji Nauk. TANAPu w Łomnicy Tatrz. Zajmował się
specjalnie ekologią jelenia, ale także in. ssakami, np. dzikiem, a także ptakami
na obszarze TANAPu.
Opublikował szereg spostrzeżeń i prac nauk., m.in. Niečo o hvizdákoch
("Polovn. Obzor" 1949), Dravá pernatá zver (Br. 1956), Poznámky k výskytu...
|
|
| balkon (Terminologia) |
| |
Jest to » płaśń lub platforma w ścianie skalnej, podcięta b.
stromym urwiskiem skalnym.
|
|
| Ball John (Ludzie) |
| |
Ball John (20 VIII 1818 Dublin - 21 X 1889 Londyn).
Irlandczyk, bryt. polityk o poglądach postępowych, przyrodnik (zajmujący się
zwł. botaniką), podróżnik. Jeden z czołowych alpinistów "złotej epoki" alpinizmu
bryt., pierwszy prezes Alpine Club (1858-60).
Swoją działalność alpin. rozpoczął, zdaje się, w Tatrach, które odwiedził w
1843 od strony pn. i dokonał wtedy pierwszego znanego wejścia na Lodowy Szczyt
(z Jaworowej Doliny) w...
|
|
| Ballo Eduard (Ludzie) |
| |
Ballo Eduard lub Balló Ede (17 XII 1859 Mikułasz Lipt. - 30 X 1936
Budapeszt). Malarz węg., pochodzenia słow., od 1894 prof. Wyższej Szkoły Sztuk
Pięknych w Budapeszcie. Namalował portrety osób związanych z Tatrami: Aurel
Scherfel (w Podtatrz. Muzeum w Popradzie), Christian Hohenlohe, Svetozár Hurban
Vajanský. Lud. portretem rodzajowym jest jego Hlava liptovského sedliaka.
|
|
| Balon Adam (Ludzie) |
| |
Balon Adam (1930 - 30 V 1989 Kraków). Polonista i
ekonomista, długoletni pracownik budownictwa przem. w Krakowie, działacz tur.,
harcerski i w dziedzinie ochrony Tatr.
Przewodnikiem tatrz. został w 1970, w 1978-89 był
prezesem Koła Przewodników Tatrz. im. Macieja Sieczki w Krakowie. Kierował
obozami wędrownymi w Tatrach i
in. górach, np. w Pirynie. Był wieloletnim harcerzem i działaczem harc.,
harcmistrzem i zastępcą komendanta Krak....
|
|
| Balon Eugeniusz K. (Ludzie) |
| |
Balon Eugeniusz K. (1930). Słow. ichtiolog, prowadził
badania także w Tatrach i na Podtatrzu.
Ogłosił m.in.: K ichthyofaune Oravy pred naplnením
údolnej nádrže ("Zool. Listy" 1956, nr 4), Vek a rast jalca hlavatého (
Leuciscus cephalus L.) v rieke Orave (1944-1952)
a v Oravskej údolnej nádrži v prvých rokoch po naplnení (1953-1958) ("Práce Laboratória...
|
|
| balonowy lot (Nie okreslony) |
| |
balonowy lot . W 1938 planowano lot do stratosfery balonem startującym z
Chochołowskiej Polany w Tatrach. Specjalnie zaprojektowany i skonstruowany balon
(stratostat), nazwany "Gwiazdą Polski , miał być pilotowany przez znanego pilota
balonowego, »kpt. Zbigniewa Burzyńskiego, a obserwatorem nauk. był » Konstanty
Narkiewicz-Jodko. Poprzednio wykonali oni razem kilka lotów balonowych do
podstratosfery do wys. 10 853 m (w 1936). Teraz celem miało być...
|
|
| Balzer Oswald (Ludzie) |
| |
Balzer Oswald (23 I 1858 Chodorów - 11 I 1933 Lwów).
Wybitny pol. historyk prawa, prof. Uniw. Lwow., czł. PAU.
W ciągnącym się od wielu lat » sporze o Morskie Oko podjął się
bezinteresownie obrony praw pol. do spornego terytorium przed roszczeniami
Węgrów. W tym celu przeprowadził żmudne studia nad dokumentami hist., literaturą
i materiałem kartogr. oraz mimo swego inwalidztwa przedsiębrał liczne podróże i
dokonał nawet - niesiony...
|
|
| Bała Marian (Ludzie) |
| |
Bała Marian (31 VII 1931 Kraków). Taternik, alpinista, fotografik
górski, chemik (dr), pracownik krak. Inst. Farmakologii PAN.
Wspinał się od 1950, czł. Klubu Wys. od 1954. Był najbardziej aktywny w
taternictwie w 1953-69. W lecie przechodził ówczesne najtrudniejsze drogi, a w
zimie liczne drogi ścianowe, m.in. dokonał pierwszych jednodniowych zim. przejść
wsch. ścianą Mięguszowieckiego Szczytu drogą Świerza wraz z dolną częścią...
|
|
| Bałda (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Bałda;
|
|
| Bałucki Michał (Ludzie) |
| |
Bałucki Michał (29 IX 1837 Kraków - 17 X 1901
tamże). Komediopisarz, powieściopisarz, poeta. W 1863-64 był więziony w Krakowie
przez Austriaków za udział w konspiracyjnym ruchu nar. (po stronie
"czerwonych"). Sławę zdobył realistycznymi komediami i powieściami, w których
dał satyr. obraz ówczesnego społeczeństwa. Pisał też nowele i wiersze.
Do Zakopanego i w Tatry zaczął B. jeździć już w 1856 jako uczeń i potem bywał
tam...
|
|
| bambus (Nie okreslony) |
| |
bambus . Specjalnego rodzaju składane nosze, używane w Tatrach do
znoszenia ofiar wypadków górskich. Rannego turystę niesie się w hamaku
zawieszonym na aluminiowym drągu, dźwiganym przez dwóch ratowników na ramionach.
Nazwa pochodzi stąd, że pierwotnie używano grubego drąga
bambusowego.
|
|
| bania (Terminologia) |
| |
W podh. gwarze: kopalnia kruszcu lub rudy . Pochodzi od węg. słowa
banyá (z niem. Bau). Z
okresu kiedy w Tatrach prowadzono roboty górn. pozostały nazwy geogr. jak: Baniste, Pod Banie, Podbańska. Resztki dawnych bani zachowały się
np. w zboczach Krywania i szczytu Ornak.
|
|
| Baniasta Turnia (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Baniasta Turnia;
Pierwsze wejście: Kazimierz Tetmajer, przew. Klimek Bachleda i
towarzysze w 1892.
|
|
| Banikowska Przełęcz (Przełęcze) |
| |
Banikowska Przełęcz ; Szeroka przełęcz między
Banówką a Pachołem w
Tatrach Zachodnich.
|
|
| Baniste (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Baniste . P. Zbocze w górnym pd.-zach. kącie
Pyszniańskiej Doliny, u samego podnóża Liliowych Turni. Zapewne prowadzono tu
kiedyś roboty górn. (bania = kopalnia) i stąd
nazwa. Czasem nazwa Baniste jest przesunięta mylnie na Liliowe
Turnie.
|
|
| Baniste (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Baniste . P. Okolica
wysoko na pn.-zach. stokach Ornaku, powyżej
górnego końca Banistego Żlebu. Prowadzono tu niegdyś roboty górn. i są tu ślady
po sztolniach.
|
|
| banknoty (Nie okreslony) |
| |
banknoty . Tematyka tatrz. i podtatrz. pojawia się również na banknotach.
W czasie II wojny świat. pod niem. okupacją Pol. Bank Emisyjny w Krakowie
wypuścił banknot 500-złotowy (datowany 1 III 1940), na którym na awersie jest w
owalu głowa górala podh. (stąd potoczna nazwa tego banknotu "góral"), a na
rewersie widok Morskiego Oka.
Tematykę tatrz. miały też banknoty słow. z okresu II wojny świat. oraz
banknoty czechosł. wkrótce po tej...
|
|
| Banówka (miejsca (las, osiedle, zbocze, grzeda, zleb) |
| |
Banówka lub Baników Wierch; S. Jeden z najwyższych
szczytów Tatr Zach., w ich gł. grzbiecie nad
Zuberską, Żarską i Jałowiecką Doliną.
W XVIII w. u podnóża B. robiono próby wydobywania rudy żelaza, ale szybko
tego zaniechano. Stąd zapewne pochodzi nazwa (słow. baňa kopalnia, baník górnik).
|
|
| Bányász Ferenc (Ludzie) |
| |
Bányász Ferenc (1909 Budapeszt).
Węg. taternik i narciarz, z zawodu
handlowiec. Z bratem Gézą prowadził w Starym
i Nowym Smokowcu dwa odziedziczone po
ojcu sklepy z przyborami sport. i tur. aż do 1945. Taternictwo uprawiał co
najmniej od 1926, m.in. z Alfredem Groszem
i Klarą Hensch . Uczestniczył np. w I
wejściu pn.-zach. ścianą Łomnicy (w 1929) i
w II wejściu zach. ścianą Łomnicy drogą Sawickiego (1932). Po wojnie miał sklep...
|
|
| bańdzioch (Terminologia) |
| |
W gwarze podh. i w pol. gwarze spiskiej: brzuch, a w
Tatrach: kocioł górski. Także w nazwach
geogr., np. Bańdzioch (nazwa lud.) lub » Mięguszowiecki Bańdzioch. Speleolodzy użyli
tego słowa w ukutej przez siebie nazwie jaskini: » Kominiarski Bańdzioch.
|
|
| Barabasz Leonard (Ludzie) |
| |
Barabasz Leonard (ok. 1840 Bochnia - ?), brat
przyrodni » Stanisława i Wiktora Barabasza. Uczestnik Powstania
Styczniowego w 1863, potem malarz. Studiował w SSP w Krakowie (1878-83) i osiadł
w tym mieście. Wystawiał kilka razy w Zakopanem.
|
|
| Barabasz Lesław (Ludzie) |
| |
Barabasz Lesław (16 II 1887 Kraków - 14 VIII 1968
Zakopane), syn » Stanisława Barabasza. Chemik (studia
na UJ), z zamiłowań skrzypek i kompozytor. W latach międzywoj. był radcą Min.
Przemysłu i Handlu do 1939, potem powrócił do Zakopanego, gdzie pracował w
różnych zawodach i był działaczem społecznym.
Uprawiał turystykę tatrz. od dzieciństwa do późnej starości. Jako jeden z
pionierów narciarstwa tatrz. uczestniczył we wczesnych...
|
|
| Barabasz Stanisław (Ludzie) |
| |
Barabasz Stanisław (7 V 1857 Bochnia - 23 X 1949
Zakopane). Malarz, architekt,
pedagog, pionier narciarstwa pol., myśliwy. W młodych latach dwukrotnie więziony
przez władze austr. za rzekomy udział w tajnych organizacjach polit., za drugim
razem w 1879 w związku ze sprawą Ludwika Waryńskiego. Ukończył studia na wydz.
architektury na politechn. w Wiedniu, gdzie też kontynuował (w
Kunstgewerbeschule) swe studia artyst. rozpoczęte w Krakowie. W...
|
|
| Barabasz Wiktor (Ludzie) |
| |
Barabasz Wiktor (30 VIII 1855 Bochnia - 25 VII 1928
Kraków), brat » Stanisława Barabasza. Muzyk, pianista
i dyrygent, w 1886-1909 dyr. Tow. Muzycznego w Krakowie, od 1888 prof., a w
1921-28 dyr. konserwatorium tamże, działacz turystyczny.W 1885-1905 był
działaczem TT: w 1899-1905 czł. wydziału, w 1901-04 czł. komisji TT do
przewodnictwa w Tatrach i komisji TT do robót w
Tatrach. Zaprojektował i wyznaczył szereg ścieżek w Tatrach, m.in....
|
|
| Baradlai Bertalan (Ludzie) |
| |
Baradlai (pierwotnie Beck)Bertalan ( 27 VI1883 Rozsnyó = Rožnava - 25 X 1914 k.
Jasienicy Zamkowej, między Turką a Starym Samborem). Węg. działacz tur. na
Spiszu, prof. Wyższej Szkoły Hand. w
Kiezmarku.Prowadził swoich uczniów na wycieczki w Tatry i był b. aktywnym działaczem
sekcji tatrz. (Magyar Tátraegylet) Węg. Tow. Tur. (MTE), m.in. kierował budową
nowej ścieżki na Jagnięcy Szczyt oraz zajmował się
osobiście (nieraz z...
|
|
| Baran Krzysztof (Ludzie) |
| |
Baran Krzysztof . (23 IX 1951 Kraków). Krak
taternik. Pisywał często na tematy tatrz. (tatern. i in.) oraz o alpinizmie
pol., np. w "Dz. Pol." (1978-79). Od 1980 był współred. »"Taterniczka", w
1983-91 jego redaktorem, a od 1991 do 1997 redaktorem czasopisma »
"Góry".
|
|
