E-mail Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Tatry
Aktualności
 ABC turysty
   Przygotowanie
   Ekwipunek
   Informacje TOPR i TPN
   Oznaczenia szlaków
   Przewodnicy
   Przejścia graniczne
    Bezpieczeństwo
      Gdy spotkasz misia...
      Lawiny
      Ku przestrodze...
      Bezpieczeństwo, porady
   Zwierzę na szlaku
   Schroniska
 O Tatrach
   TPN i TANAP
   Klimat
   Geologia
    Zwierzęta
      Gatunki
   Rośliny
    Tatry w liczbach
    Historia
 Encyklopedia Tatr
   Alfabetycznie
   Tematycznie
   Multimedia
 Wycieczki
   Zaplanuj wycieczkę
   Miejsce startu
   Miejsce docelowe
   Skala trudności
   Wszystkie
 Jaskinie tatrzańskie
    SKTJ PTTK
      Aktualności
      Działalność
      Kurs
      Wspomnienia
      Polecane strony
      Galeria
      Kontakt
   Powstanie jaskiń
   Krążenie wody w skałach
   Nacieki
   Morfologiczne typy
   Klimat jaskiń
   Powstanie jaskiń tatrz.
Zagadki tatrzańskie
 Aktywny wypoczynek
   Taternictwo
   Speleologia
   Paralotnie
   Ski-alpinizm
   Narciarstwo
   Na rowerze
   Turystyka jaskiniowa
   Trasy biegowe
   Turystyka piesza
   Sporty wodne
Galeria
Warunki w Tatrach
Forum dyskusyjne
Zakopane, Tatry, Podhale
E-mail
Hasło
» Załóż konto
» Zapomniałem hasła
Zakopane


zapamiętaj numer alarmowy w górach!!!
0 601 100 300
 nawigacja:  Z-ne.pl » Portal Zakopiański

w nazwach
w nazwach i opisach
wszędzie
alfabetycznie:    A  B  C  Ć  D  E  F  G  H  I  J  K  L  Ł  M  N  O  P  R  S  Ś  T  U  W  Z  Ź  Ż  

  Przeglądasz dział: Terminologia
ilość pozycji w dziale: 171
Zmień dział na:
 
Podhale
   Kraina leżąca pod Tatrami po ich pn. stronie, w górnym dorzeczu Dunajca. Granice P. bywają b. rozmaicie podawane. Niektórzy autorzy rozciągali je aż po Nowy Sącz i na pn. aż na Pogórze Karpackie, co jest niesłuszne. W b. dawnej literaturze Podhalem nazywano też całe » Podtatrze, co niedługo się utrzymało. P. obejmuje całe górne dorzecze Dunajca od Czorsztyna w górę z wyjątkiem pol. części Zamagurza Spiskiego, tj. terenów...
więcej
Podhale, Niżnie
   Pn. część Podhala, na pn. od Skalnego Podhala, zwł. obszar leżący nad dolnym biegiem rzeki Czarny Dunajec i nad Dunajcem.
więcej
Podhale, Skalne
   Pd. część Podhala. S.P. obejmuje miejscowości położone najbliżej Tatr. Pn. granica Skalnego Podhala nie jest ustalona. Należą do niego bezsprzecznie Brzegi, Bukowina Tatrz., Małe Ciche, Murzasichle, Poronin, Zakopane, Kościelisko i Witów. Co do dalszych wsi zdania są podzielone; np. jeszcze Szaflary są zaliczane przez niektórych do S.P. Nazwa Skalne Podhale została rozpowszechniona przez Kazimierza Tetmajera, zwł. przez jego...
więcej
Podtatrze
   Obszar leżący u podnóża Tatr i otaczający je wokoło; zasięg jego jest rozmaicie oznaczany przez różnych autorów. W najszerszym pojęciu Podtatrze to zespół czterech krain: Podhale, Spisz, Liptów, Orawa, ale jest to nadmierne rozszerzanie i takie Podtatrze obejmowałoby stoki sąsiednich pasm górskich (np. Beskidu Wysokiego, Gorców, Tatr Niżnich, Małej i Wielkiej Fatry) i nawet całe pasma górskie jak Choczańskie Wierchy czy Magura Orawska....
więcej
potok
   Podhalanie używają tego słowa nie tylko w jego powszechnie przyjętym znaczeniu (tj. strumień), ale też aby określić dolinę lub jar potoku. Wtedy np. mówi się, że jakieś osiedle leży "w potoku", tzn. w dolinie potoku. Występuje to też w nazwach miejscowych, gdzie np. Chyców Potok lub Gąsieniców Potok oznaczają nie tylko sam strumień, ale jego dolinę i nawet osiedle lub polanę.
więcej
przełęcz
   Wybitne, zwykle najgłębsze obniżenie grzbietu górskiego między dwoma sąsiadującymi szczytami lub turniami. Przełęcze często umożliwiają najłatwiejsze przejście z jednej doliny do drugiej, jednakże bywają przełęcze b. trudno dostępne i łatwiej jest czasem przejść przez sąsiadujący z przełęczą szczyt niż przez nią samą.
więcej
redyk
   W gwarze podh.: wypędzanie stad (kierdli) owiec z początkiem lata na hale górskie (redyk wiosenny) lub też spędzanie owiec z końcem lata (zwykle pod koniec września) z powrotem z hal do wsi (redyk jesienny lub redyk powrotny). Słowo redyk występowało też na Orawie Polskiej i na Spiszu Polskim. Jest to jeden z typowych wyrazów karpackiej kultury past. i ma pochodzić z rumuńskiego.
więcej
redykać się
   W gwarze podh.: iść z owcami ze wsi na halę lub wracać z owcami z hali do wsi.
więcej
redykałka
   W gwarze podh.: mały serek owczy, mniejszy od oszczypka o różnych kształtach (np. kaczki, jelenia, owcy, parzenicy), rozdawany znajomym przez bacę jako upominek podczas jesiennego redyku. Może to też być ukrajany kawałek większego sera (np. oszczypka) lub cały oszczypek ofiarowany przez bacę w podobnych okolicznościach.
więcej
regiel
   Wyniosłe wzgórze, zasadniczo lesiste, wznoszące się u pn. podnóża wyższych, skalistych szczytów Tatr. Koło Zakopanego reglami są np.: Nosal, Krokiew, Łysanki. Słowo to występuje też w nazwach geogr.: Hruby Regiel, Mały Regiel itp. Nazwa regiel (lub piętro reglowe) oznacza też jedno z » pięter roślinności. Słowo regiel pochodzi z gwary podh. i zapewne wywodzi się z niem. Riegel, które zresztą w dawniejszej literaturze niem....
więcej
relikt
   Gatunek rośliny lub zwierzęcia z dawniejszych epok historii ziemi, przeżytek, który przystosował się do zmienionych warunków siedliskowych, rozmnażał się dalej i przetrwał po dzień dzisiejszy. W Tatrach najwięcej jest reliktów z epoki lodowej czyli plejstocenu, z różnych jego okresów, poprzedzających obecne czasy. Z roślin takimi r. polodowcowymi są np.: tzw. reliktowa sosna (Pinus silvestris), wierzba żyłkowana (Salix...
więcej
rolnictwo
   Po pn. stronie Tatr w zasadzie powinny ustać uprawy rolne od wysokości ok. 700 m n.p.m., na tej wysokości zwykle już nieopłacalne. Mimo to jednak po pol. stronie Tatr, zwł. przed II wojną świat. coraz częściej wkraczano z pługiem i siewem lub sadzeniem w głąb gór. Np. na Wyżniej Miętusiej Kirze, na Siwej Polanie, na Rusinowej Polanie coraz większe kawałki ziemi obracano na użytek rolny. W Gubałowskim Pasmie na Palenicy uprawa orna sięgała...
więcej
roślinność
   Wzniesienie nad poziom morza i związane z tym zmiany klimatu, różnorodność gleb, krótkość okresu wegetacji, kąt padania promieni słonecznych (wystawa, ekspozycja) wpłynęły na kształtowanie się różnych zbiorowisk roślinnych, tworzących w sposób charakterystyczny, zależnie od wysokości n.p.m., szczególny układ pionowy, zwany » piętrami roślinności (dawniej krainami roślinności). W skład roślinności tatrz. wchodzi wiele...
więcej
rówień
   rówień, równia lub równica. W gwarze podh.: stosunkowo płaskie i duże miejsce, zwykle na dnie doliny, ale także na zboczu i wtedy miewa charakter tarasu; rówień jest najczęściej bezleśna. Polana może być nazwana równią, ale nie każda rówień jest polaną. Zdrobniała forma od równi: rówienka. Wszystkie powyższe formy występują w nazwach tatrz., np. Rówień za Wodą, Królowa Rówień, Jarząbcze Rówienki.
więcej
rynna
   Korytowate zagłębienie w zboczu lub ścianie górskiej, węższe i płytsze od żlebu, biegnące w kierunku spadku wody. Może być trawiasta, piarżysta, skalista, a w zimie śnieżna lub lodowa. Zdrobn.: rynienka.
więcej
rzeźba peryglacjalna
   Formy morfologiczne terenu, utworzone przez procesy mrozowe i denudacyjne w strefie przyległej do zlodowacenia, ale nie zlodowaconej, np. na przedpolu lodowców, na grzbietach i stokach ponad lodowcem, w warunkach zimnego klimatu i głęboko zamarzniętej gleby (wieczna zmarzlina, marzłoć). Tworzą się wtedy nieckowate zagłębienia, rodzaj wyspowych pagórków i in. Procesy peryglacjalne przemodelowywały np. dolinki reglowe w Tatrach. Zob. też gleby...
więcej
sala jaskiniowa
   sala jaskiniowa lub po prostu sala. Termin jask. (w Tatrach mniej właściwy) oznaczający to samo co » komora jaskiniowa.
więcej
schroniska
   W turystyce schronisko oznacza budynek przeznaczony do nocowania turystów i wydawania im posiłków. Dawniej istniały też w Tatrach schroniska nie zagospodarowane, czyli schrony, np. na Krzyżnem, na Pysznej Hali, na Przełęczy pod Kondracką Kopą, u wylotu Starorobociańskiej Doliny, w Koprowej Dolinie. Były one bez stałego dozoru, turyści mogli w nich nocować w dość prymitywnych warunkach, a pożywienie musieli przynosić z sobą. Obecnie nie...
więcej
sery
   W szałaśnictwie karp. (m.in. w Tatrach) wyrabia się ser ze świeżego mleka owczego zwarzonego (sklaganego) przez podpuszczkę (z żołądka cielęcia karmionego wyłącznie mlekiem). Świeży ser owczy w dużej, dość miękkiej bryle, nie solony i nie owędzany to » bundz, zwany też grudą, grudką lub po prostu serem (syr). Bundz jest spożywany na świeżo lub wyrabia się z niego » bryndzę. W Tatrach, na Pysznej Hali w II poł....
więcej
skała
   W gwarze podh. słowo to oznacza zwykle luźny kamień czy kamyk, ale także skałę zespoloną z podłożem. W liczbie pojedynczej górale wymawiają: skała lub skoła, a w liczbie mnogiej: skole. Przymiotnik od tego słowa w gwarze podh. brzmi: skalany (np. skalana perć = kamienista perć) lub skalnity (np. skalnity źleb = skalisty żleb, ale też żleb z licznymi luźnymi kamieniami). Zob. też skałka i wanta.
więcej


Pierwsza [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] »» Ostatnia


Jeżeli znalazłeś/aś błąd, nieaktualną informację lub posiadasz materiały (teksty, zdjęcia, nagrania...), które mogą rozszerzyć zawartość tej strony i możesz je udostępnić - KLIKNIJ TU »»

ZAKOPIAŃSKI PORTAL INTERNETOWY Copyright © MATinternet s.c. - ZAKOPANE 1999-2024