|
|
|
Przeglądasz dział: Nie okreslony
ilość pozycji w dziale: 3073 |
Zmień dział na:
|
|
|
gęśle (gęśliki) |
|
gęśle (gęśliki) , dawniej złóbcoki. Rodzaj małych skrzypeczek,
wyrabianych na Podhalu z jednego kawałka drzewa z naklejoną wierzchnią
płytą.
Spód był zawsze sporządzany z drewna jaworowego, które posiada właściwości
rezonansowe, wierzch zaś ze smrekowego, przy czym istniało przekonanie, że
najpiękniejszy, najśpiewniejszy ton ma instrument, którego płyta wierzchnia jest
sporządzona ze smreka wyrosłego w cieniu nad szumiącym...
|
|
gieleta |
|
gieleta . Duże drewniane, zwężające się ku górze naczynie, do którego
pasterze doją owce na halach.
|
|
gil |
|
gil (Pyrrhula pyrrhula ), z rodziny łuszczaków
(Fringillidae ). Ptak nieco większy od wróbla, o króciutkim dziobie i
nóżkach. Głowa, końce skrzydeł i ogon są czarne, grzbiet sinawopopielaty, na
skrzydłach i kuperku biały pasek, pierś u samca czerwona, u samicy popielata. G.
składa jaja dwa razy w roku: ok. połowy maja i w końcu czerwca lub w lipcu.
W Tatrach gile nie są ptakami przelotnymi lecz gnieżdżą się stale,...
|
|
gleczer |
|
gleczer . W XIX -wiecznej literaturze pol.: » lodowiec (z niem.
Gletscher ).
|
|
glony |
|
glony (Algae ) czyli algi, zwane też, zwł. dawniej, wodorostami.
Rośliny niższe, żyjące samożywnie w wodzie lub wilgotnym środowisku. Do g.
zalicza się różne gromady i klasy państwa roślinnego: złotowiciowce
(Chrysophyceae ), sinice (Cyanophyta ), okrzemki (Diatomeae
), zielenice (Chlorophyta ), brunatnice (Phaeophyta ),
bruzdnice (Peridineae ), krasnorosty (Rhodophyta ), sprzężnice...
|
|
głaz |
|
głaz lub głoz. W gwarze podh.: duży płaski kamień lub skała,
łupek, płyta skalne, skrzyzal. Jedna z dróg wiodących na Mięguszowiecki
Szczyt, Droga po Głazach, tak się nazywa, bo jeden jej odcinek prowadzi po
wielkich płytach skalnych.
|
|
głodek |
|
głodek (Draba ), z rodziny Krzyżowych (Cruciferae ). W
Tatrach rośnie kilka gatunków g. Są to wszystko małe darniowe roślinki, 2-15 cm
wysokie, o niewielkich żółtych lub białych, czteropłatkowych kwiatach, a
listkach drobnych, wąskich, zebranych w różyczki naziemne.
Najpospolitszy i najbardziej znany w Tatrach jest głodek mrzygłód (Draba
aizoides ) rosnący na wapieniach, także na piaskowcach, b. rzadko na...
|
|
głowacica |
|
głowacica (Hucho hucho ). Ryba należąca do łososiowatych
(Salmonidae ), dochodzi do 1,5 m długości, a nawet więcej i odznacza się
głową b. dużych rozmiarów, stąd nazwa. Do niedawna żyła wyłącznie w dorzeczu
Dunaju, pod Tatrami w Czarnej Orawie. W 1956 zarybiono głowacicą, pochodzącą z
Czarnej Orawy, niektóre dopływy górskie Wisły, przede wszystkim
Dunajec.
|
|
głowacz pręgopłetwy |
|
głowacz pręgopłetwy (Cottus poecilopus ), zwany też potocznie
babką. Dość pospolita, niewielka ryba żyjąca w Białym Dunajcu i jego dopływach.
Wg Maksymiliana Nowickiego g.p. występował we wszystkich strumieniach
Zakopanego, a w Kościeliskiej Dolinie podchodził aż do samych źródeł
Kościeliskiego Potoku. Nie należy mylić tej ryby z głowacicą.
|
|
głowonogi |
|
głowonogi (Cephalopoda ). Zwierzęta morskie, należące do typu
Mięczaków (Mollusca ). Współcześnie w Tatrach nie ma g., ale w tatrz.
skałach osadowych nieraz są znajdowane skamieliny » amonitów i »belemnitów -
głowonogów, które żyły w morzach tatrz. z dawnych epok
geologicznych.
|
|
głóg |
|
głóg (Crataegus ), z rodziny Różowatych (Rosaceae ). Jest w
Tatrach rośliną nader rzadką, pojawia się b. nielicznie w Tatrach Biel. i w
grupie Siwego Wierchu, zwł. w okolicy Kwaczańskiej Doliny. Występuje w paru
gatunkach, niełatwych do odróżnienia dla laika, zwykle jako niewielki krzew.
Podkreślić należy, że nazywanie głogiem "owoców" dzikiej róży - jak to się b.
często zdarza - jest poważnym błędem. Obie te...
|
|
głuszec |
|
głuszec (Tetrao urogallus ), z rzędu kuraków (Galliformes
). Ptak wielkości średniego indyka, samiec o czarno-brunatno-popielatym
upierzeniu i metalicznie zielonawej dolnej części gardzieli; w dolnej części
dzioba, przy jego nasadzie wydłużone pióra tworzą rodzaj brody; dokoła oka
czerwony pierścień nabrzmiewający w górnej części w okresie godowym. Samica
rudawo-biało-brunatno-pstra.Toki g. w Tatrach odbywają się w końcu...
|
|
gnejs |
|
gnejs . Skała metamorficzna czyli przeobrażona. Skład ma podobny do
granitu: skalenie, kwarc i mika, ale budowa jest ziarnistowarstwowana (w
granicie ziarnista). G. należy do grupy » łupków krystalicznych, występuje zwł.
w Tatrach Zach., np. na Rakoniu, Smreczyńskim Wierchu, Trzydniowiańskim
Wierchu.
|
|
gnidosz |
|
gnidosz (Pedicularis ), z rodziny Trędownikowatych
(Scrophulariaceae ). W Tatrach rośnie kilka gatunków g. Wśród górskich,
najczęstszy jest g. okółkowy (P. verticillata ), niewysoka roślina 5-20
cm, o liściach pierzastodzielnych, drobno pociętych, o jednej lub kilku łodygach
kwiatowych, zakończonych groniastym, krótkim gęstym kwiatostanem. Kwiaty
dwuwargowe, malinowoczerwone. Jest to roślina hal tatrz. występująca w...
|
|
gołek |
|
gołek (Gymnadenia ), z rodziny Storczykowatych (Orchidaceae
). Dwa blisko spokrewnione gatunki gołka: g. wonny (G. odoratissima )
i g. długoostrogowy (G. conopsea ), odznaczają się pięknym silnym
zapachem, zbliżonym nieco do zapachu hiacyntu, gęstym kwiatostanem kłosowatym o
kwiatach barwy ciemniej lub jaśniej lila, rzadko prawie białej; różnią się zaś
długością ostrogi. Trzeci, już nieco dalszy krewniak, g....
|
|
goździki |
|
goździki , nie: gwoździki (Dianthus ), z rodziny Goździkowatych
(Caryophyllaceae ). W Tatrach jest ich kilka gatunków, wszystkie mają
białe, różowe lub czerwonawe pięciopłatkowe kwiaty i wąskie, nieco sztywne,
trawiastokształtne liście.
Goździk wonny czyli wczesny (Dianthus plumarius ssp. praecox ),
najbardziej znany i najczęstszy, rosnący na wapieniu, o silnie pachnących
białych (rzadko różowawych),...
|
|
górnictwo i hutnictwo |
|
górnictwo i hutnictwo . Ślady prahistorycznego hutnictwa żelaznego
znaleziono u stóp Tatr na Liptowie (Ważec) i na Spiszu (Gierlachów, Wielki
Sławków, Folwarki). Najbliżej Tatr odkryto takie ślady nieco na pd.-wsch. od
Nowego Smokowca: ślady prymitywnej huty żelaza, prawdopodobnie z okresu ok. r.
200 n.e., oraz ślady drogi, która wiodła od tej huty w kierunku Wielickiej
Doliny, znanej z występowania różnych minerałów.
Najdawniejsze...
|
|
górówka |
|
górówka (Erebia ), motylek nazywany też kniejowcem. Należy do
rzędu Motyle (Lepidoptera ). W Tatrach żyje kilka gatunków górówek. Są to
niewielkie, prawie wyłącznie górskie motyle o skrzydełkach barwy brunatnej z
jaśniejszymi, rudopomarańczowymi plamkami i paskami. Niektóre g. są » reliktami
z epoki lodowej.
Jedna z najpospolitszych g., Erebia euryale var. tatrica, jest gatunkiem...
|
|
gramminger |
|
gramminger lub zestaw Grammingera (Gramminger Trag- und Abseilsitz).
Specjalny sprzęt do ratownictwa w b. stromym terenie górskim, stosowany do
transportu ofiary wypadku na plecach ratownika opuszczanego lub wyciąganego w
górę na linie przez in. ratowników.
Zasadnicze części tego sprzętu (potocznie zwanego grammingerem lub szelkami
Grammingera) to specjalne szelki ratownika i "portki" dla ofiary wypadku.
Nowoczesny zestaw Grammingera (zwany...
|
|
granaty |
|
granaty . Grupa minerałów, związki chemiczne krzemianów z różnymi
metalami. Są to kamienie półszlachetne, barwy ciemnoczerwonej, czasem prawie
czarnej. W zależności od składu chem. noszą różne nazwy. W Tatrach występują
almandyny - żelazowo-glinowe. Tworzą one wrośnięte kryształy w pewnych typach
łupków krystalicznych. Najczęściej zdarzają się w Wielickiej Dolinie, zwł. na
Mokrej Wancie czyli Granatnicy. Niegdyś było w niej wiele...
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
»»
Ostatnia
|
|