|
|
 |
| |
Przeglądasz dział: Nie okreslony
ilość pozycji w dziale: 3073 |
Zmień dział na:
|
|
|
| endemity |
| |
|
|
| epidot |
| |
epidot . Minerał z grupy glinokrzemianów, barwy żółtozielonej lub szarej.
Występuje często w Tatrach, w skałach metamorficznych i granitowych jako
zielona, wygładzona powierzchnia tzw. luster tektonicznych, także w szczelinach
skalnych, np. w Koszystej, w Mięguszowieckich Szczytach.
|
|
| fajka |
| |
fajka . W gwarze podh. i w terminologii tatern.: niewielka turniczka
przypominająca swym kształtem fajkę.
|
|
| filatelistyka |
| |
filatelistyka . Tatry oraz motywy tatrz. i podtatrz. znalazły się już
wielokrotnie na znaczkach poczt. zarówno w Czechosłowacji (i Słowacji) jak i
Polski, poczynając od znaczków czechosł. z 1927 i pol. z 1935. O wiele wcześniej
pojawiły się na stemplach pocztowych nazwy miejscowości podtatrz., zapewne
równocześnie z założeniem tam urzędów poczt. (» poczta). Najstarsze znane dziś
stemple z Zakopanego są odbite na listach z lat 1860....
|
|
| film |
| |
film .
Okres przed I wojną światową.
Pierwsze zdjęcia film. w Tatrach (sceny narc.) wykonali Neumann i Ungerleiden
w 1902, nie był to jednak właściwy f. W 1907 właściciel krak. kina "Cyrk
Edisona" zapowiedział, że będzie filmować Tatry, nie wiadomo jednak, czy to
zrealizował. W 1912 franc. towarzystwo Pathé Fr_res nakręciło sceny wspinaczkowe
(z udziałem Mariusza Zaruskiego) na Orlej Perci. W tymże roku reż. Uher tegoż...
|
|
| fiołki |
| |
fiołki (Viola ), z rodziny Fiołkowatych (Violaceae ).
Najpowszechniej spośród nich znany fiołek wonny (Viola odorata ) o
pięknym, intensywnym zapachu w samych Tatrach nie występuje, dziko dopiero k.
Mikułasza Lipt. i w okolicy Pienin, oraz tu i owdzie w Zakopanem jako uciekinier
z ogrodów. W Tatrach rosną za to liczne gatunki f. bezwonnych lub o słabym
zapachu. Najpiękniejszy i największy z nich - to f. alpejski (V. alpina,...
|
|
| fiołkowe kamienie |
| |
fiołkowe kamienie . Głazy granitowe (niekiedy i metamorficzne) pokryte
czasem bywają rudawoczerwonawym nalotem. Nalot ten - to glon Trentepohlia
jolithos (jolithus ), żyjący na granicie i wydający pod wpływem
wilgoci słaby fiołkowy zapach. Zapach ten wzmaga się przy pocieraniu takiego
wilgotnego nalotu.
F.k. doczekały się nawet uwieńczenia w poezji; Adam Asnyk w swym poemacie
Kościeliska pisze:"...rdzawe na skałach...
|
|
| flanka |
| |
flanka . W pol. żargonie tatern. i zwł. alpinistycznym: to samo co »
ściana (górska), a czasem po prostu zbocze lub strona (góry). Pochodzi z
franc. flanc i jest zbytecznym chwastem
językowym, rozplenionym dopiero po II wojnie światowej.
|
|
| flisz |
| |
flisz . Zespół skał osadowych, składających się na przemian z warstw
łupków, piaskowców, zlepieńców, z warstw ilastych i marglistych. Osady fliszowe
tworzyły się już w okresie kredowym, przede wszystkim jednak w trzeciorzędzie,
wg jednych geologów w oligocenie, wg innych w eocenie i oligocenie.
Warstwy f. posiadają olbrzymią miąższość, ponad 2500 m i są ubogie w
skamieliny zwierzęce. F. otacza całe Tatry z wyjątkiem drobnej...
|
|
| foki |
| |
foki . Pasy ze skóry foki z sierścią, przymocowywane dawniej do ślizgowej
powierzchni nart (za pomocą pasków lub smaru), z włosem skierowanym ku tyłowi, w
celu ułatwienia podchodzenia w górę. Istniały też f. ze sztucznego materiału
(rodzaj aksamitu lub sztuczne futro). Wskutek skośnego do tyłu ułożenia włosków,
f. zapobiegały ślizganiu się nart do tyłu w czasie podchodzenia, a umożliwiały
zjazd. Jednakże do dłuższego zjazdu f....
|
|
| fotografia |
| |
fotografia . Fotografia została wynaleziona w 1839, a najdawniejsze
tatrz. zdjęcia fot., jakie się zachowały, pochodzą z ok. 1860.
Okres do I wojny światowej.
Fotografowaniem Tatr pierwsi zajęli się Polacy: Walery Rzewuski w 1859 i
1861, Marcin Olszyński w 1860, Meletiusz Dutkiewicz ok. 1858 i w 1860 oraz
urzędnik krak. Sykta ok. 1860. Oryg. zdjęcia tatrz. Rzewuskiego były do niedawna
uważane za zaginione i znano je tylko z...
|
|
| gady |
| |
gady (Reptilia ). Skórę mają pokrytą tarczkami lub łuskami, są
jajorodne, tylko jedna jaszczurka jest żyworodna. W Tatrach żyją nieliczne
gatunki g. Z jaszczurek: zwinka (Lacerta agilis ), b. rzadka w Tatrach,
podana raz z Chochołowskiej Doliny, ponadto z Podtatrza Słow.; jaszczurka
żyworodna (L. vivipara ), pospolita, występująca często i aż do wys. 2400
m (podana z Żelaznych Wrót w Tatrach Słow.); padalec (Anguis...
|
|
| galena |
| |
galena lub galenit. Minerał zwany dawniej błyszczem ołowiu. W jego skład
wchodzi siarczek ołowiu, zwykle z domieszką siarczku srebra, czasem też in.
metali. W minimalnych ilościach znajduje się w skałach okolicy Mnicha oraz tu i
owdzie w granicie Mięguszowieckich Szczytów, w postaci połyskujących, b. małych
ziaren.
|
|
| galerie malarstwa i grafiki |
| |
galerie malarstwa i grafiki (i częściowo rzeźby). Duże zbiory dzieł
plastycznych, związanych tematycznie z Tatrami i Podtatrzem posiadają » muzea
regionalne na Podtatrzu i in. wielkie muzea, np. Muzeum Narodowe w Warszawie i
jego oddział w Krakowie. Podobnie na Słowacji, zwł. w Koszycach, Marcinie i
Bratysławie.
Na Podtatrzu Pol. własny zbiór współczesnego malarstwa, grafiki i rzeźby
posiadała Galeria "Pegaz", istniejąca w Zakopanem...
|
|
| garb |
| |
garb . W tatrz. terminologii topogr. oznacza wyraźną wypukłość terenu,
mniej wybitną czy samodzielną od buli lub kopy i znajdującą się na grani,
grzędzie itp. W narciarstwie garb (zwany też garbem terenowym) oznacza niewielką
wypukłość terenu na grzbiecie lub stoku góry, albo też na dnie
doliny.
|
|
| gazda |
| |
gazda . W gwarze podh. (z węg.): gospodarz, chłop posiadający
gospodarstwo; hruby gazda : bogaty gazda; gaździna
: żona gazdy, gospodyni; gazdować :
gospodarzyć; gazdostwo lub gazdówka :
gospodarstwo.
|
|
| gazda szałaśny |
| |
gazda szałaśny . 1) » kopciuszek. - 2) W dawnej gospodarce past. w
Tatrach Pol., gdy każda hala należała do osobnej spółki past. (tj. grupy
współwłaścicieli danej hali), gazda szałaśny był to pełnomocnik takiej spółki,
udający się od czasu do czasu na halę w celu skontrolowania
bacy.
|
|
| gąbki |
| |
gąbki (Sponginae ). Istnieje w Tatrach parę gatunków gąbek
słodkowodnych. Jak dotychczas, zostały one znalezione tylko w Toporowych
Stawach. Należy do nich m.in. kosmopolityczny gatunek gąbka jeziorna
(Spongilla lacustris ), a także Meyenia mülleri. Zwykle obrastają
one swym palczasto rozgałęzionym ciałem pnie, gałęzie lub kamienie zanurzone w
wodzie. Barwa ciała g. jest zwykle brudnozielonkawa, szarozielona lub żółtawa....
|
|
| gąsieniczniki |
| |
gąsieniczniki (Ichneumonidae ). Błonkówki, często pasożytujące na
larwach i gąsienicach niektórych in. owadów, np. trzpienników, których larwy
niszczą drewno świerków, wygryzając w nim chodniki. Samice niektórych g. mają b.
długie (do kilku cm) pokładełka, którymi przewiercają drewno dostając się do
ukrytej w jego głębi larwy i składając w jej ciele jajo. G. są zatem owadami
pożytecznymi, pomocnymi w walce ze szkodnikami...
|
|
| gęsiówka alpejska |
| |
gęsiówka alpejska (Arabis alpina ), z rodziny Krzyżowych
(Cruciferae ). Roślina gęstokępkowa, ok. 15-20 cm wys., o licznych
łodygach, częściowo płonnych, częściowo zakończonych groniastymi kwiatostanami.
Liście podługowate, nierówno zazębione, nieco owłosione lub prawie nagie. Kwiaty
czteropłatkowe, białe, długotrwałe, owoce: podłużne, spłaszczone odstające
łuszczyny.
Roślina b. pospolita w Tatrach i całym...
|
|
|
|
Pierwsza
[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10]
»»
Ostatnia
|
|
